Venres, 22 de xuño de 2018
Farei unha cousa que nunca fixera antes: escribir no
tren. Estou no tren, volvendo á miña casa, mentres escoito música, o novo disco
de Luar Na Lubre, que me gusta moitísimo, sobre todo porque sinto pretísimo de
min todas as cancións que tocan porque son da miña provincia, de Ourense
precisamente, e sinto que me atopo nesas melodías e tamén que a maioría dos
meus recordos tamén está nas melodías que quedaron rexistradas xa para sempre.
Que bonito é, de verdade, que bonito.
Estou escribindo nunha libretiña que teño e despois terei
que pasalo todo ao ordenador, pero non importa. Tamén sei que non darei escrito
todo o que teño que contar porque seguro que a viaxe pasará nun momentiño, pero
vou intentalo, ao menos, e despois cando chegue á miña casa pois seguirei.
A ver se me podo concentrar porque hai moitísima xente no
tren, como nunca vira antes tanta xente, e ademais o tren móvese moitísimo.
Máis que un tren, parece un barco á deriva. Quería escribir porque teño a ialma
chea de recordos e sentimentos que sinto que teño que ceibar xa dunha vez, que
xa non poden seguir agochados no meu interior, pero moitos deles son tan
íntimos e meus, tan meus, que non sei nin como convertelos en palabras, porque
non lle falei deles a ninguén, a ninguén, e nunca falei deles. Non podo falar
deles porque me boto a chorar axiña que o intento. Hoxe estiven pensando en que
hai moitas cousas da miña vida que pensaba nunca vivira antes de coñecer a
Artemisa, pero en realidade non é así. Hai algunhas sensacións que eu xa
coñecía, pero había tanto tempo da primeira vez que as sentín que parecía que
nunca as experimentara antes. Cando coñecín a Artemisa, ou, máis ben, mellor
dito, cando me atopei con ela de novo nesta vida, pois reviviron esas
sensacións que despois espertaron o amor que sempre sentín por ela, vida tras
vida, unha vida trala outra, e entón parecía como si fose esa a primeira vez
que me namoraba, pero eu, en realidade, xa estiven namorada antes, aínda que
iso que eu sentín daquela non ten nada que ver co que sinto e sentín sempre por
artemisa. Máis ben, isto do que falarei agora é un sentimento ou namoro de
adolescente, desas veces que sabes que iso non pode chegar a ningures, pero
tamén son os amores que máis permanecen en nós, que nunca morren, en realidade,
pasa o tempo e aínda queda o seu recordo, pero con moita menos forza que cando
naceron na nosa ialma.
O máis curioso de todo isto é que a min non me abraiaba
saber de quen me podía namorar. Para min, ser como eu son nunca foi un
problema. Sabía perfectamente que para os demais si o era, pero eu sempre crin
que a miña forma de amar era tan natural como calquera outra. Nese sentido,
nunca tiven conflitos comigo mesma. Sempre me aceptei tal como son, aínda que
tamén sabía que sufriría moito na miña vida por culpa precisamente diso.
Pois había unha rapaciña, tres anos maior ca min, que
viña á nosa aldea nos veráns. Ela vivía coa súa familia en Ourense, pero na
nosa aldea tiña os seus avós. Viña sobre todo para as festas da nosa aldea, que
se celebraban en agosto, a primeira semana de agosto, cando xa fixéramos a
seitura e a malla do pan (nós chamabámoslle pan ao centeo), e eran unhas festas
moi bonitas que duraban polo menos sete días, sete días facendo cousas
distintas polo día e pola tardiña, pero non o faciamos todo na nosa aldea, senón
que iamos cambiando de lugar, xuntándonos con outras parroquias. Pois ela viña
para celebrar as nosas festas cos seus avós e despois marchaba cos seus pais á
praia, que tiñan unha casiña en Boiro. Lembro que, cando era máis cativa e a
vía camiñar polas rúas da nosa aldea ou despois entre a xente danzando e
cantando como todos nós, pois sentía moita curiosidade por ela. Era a primeira
persoa con cabelo roxo que vira na miña vida. Era moi fermosa. Tiña os ollos
verdes, moitas pinchiñas na cara e tiña un sorriso escintilante que me encandeaba
sempre, pero eu non me dei conta de que me gustaba tanto ata que polo menos
tiña trece anos, no derradeiro verán que vivín na miña terra; un verán no que
xa sentira moitas cousas antes, na que xa tiña moito compartido coa veciña da
que levo falando dende hai dúas entradas. Con ela, xa falara de moitas cousas,
entre elas do amor, que era un sentimento que nos enchía a ialma e do que non
podiamos fuxir cando se apoderaba de nós, e eu nunca pensara que esas palabras
fosen virar en realidade tan cediño. Non sei se o que sentía eu por ela era
amor, pero creo que era moi semellante porque era algo que me dominaba de tal
xeito que non podía falar cando estaba diante dela. Era coma se esquecese todas
as palabras do mundo, coma se nunca tivese falado antes, e sentía que todo o
meu sangue íase ás miñas meixelas.
Ela intentaba sempre falar comigo e realmente non o
conseguiu ata ese verán que nunca poderei esquecer, o derradeiro verán que
vivín en Ourense, na miña aldea. Era unha mañá na que eu estaba a lles botar
comida ás galiñas, que andaban moi parvas e tolas por mor da calor, que aquel
día era moi intensa, aínda que pola noite sempre viña o fresquiño que nos
permitía respirar. Pois eu estaba con elas, tranquilamente, no galiñeiro pequeno
que tiñamos na miña casa (algún día falarei dos animais que tiñamos) cando vin
que ela se achegaba a min. Sentín que as miñas meixelas comezaban a arder. Intentei
disimular agachando os ollos, pero eu vin que ela xa me sorría dun xeito
especial, coma se lle fixese graza que eu fose tan tímida. Cando xa chegou onda
min, preguntoume con simpatía e tan acougada que sentín vergonza por estar eu
tan nerviosa:
— Que,
tes que facer isto todos os días?
— Téñoo.
Case sempre son eu quen me ocupo...
— Vaiche
boa! Tes unha paciencia... —díxome sentándose no chan. As galiñas mirábana
estrañadas.
— E logo?
—pregunteille eu sen mirala aos ollos.
— pois
non sei, a min anoxaríame axiña.
Sentín que ela dicíame todo iso para falar dalgunha
cousa, para intentar arrincarme verbas da miña gorxa.
— Pois a
min gústame moito tratar con animais. Ás veces, lévome mellor con eles que coas
persoas —díxenlle facendo un gran esforzo, aínda que, pouco e pouco, me sentía mellor,
máis acougada.
— E ti
vives na aldea todos os días?
— Como
que todos os días? —rin timidamente—. ? Xaora que si, todos os días do ano —respondinlle
estrañada.
— Pois eu
vivo en Ourense.
— Seino.
— E non
vas á escola?
— Vouche,
pero polas mañás só. Despois, pola tarde, dedícome ao campo, a axudar á miña
nai e a coidar das nosas cousiñas, dos nosos animais, das nosas leiras, das
nosas vides...
— E iso
gústache?
— Gústame,
moito.
— E non
che prestaría estudar?
— Prestaríame
si, pero... tería que saír de eiquí e non sei se quero.
— Por que
non imos camiñar pola fraga e despois bañámonos no río?
Tan só imaxinar que podería estar con ela no río, coa
nosa roupa de baño, poñíame tan nerviosa que non quería nin pensalo.
— Non me
podo bañar. Téñoche a pingadeiriña —respondinlle con vergonza. Non era verdade.
Só era una escusa.
— E que
máis dá iso?
— Pois
que coa pingadeira non te podes bañar. Din que se corta se te metes nun río.
— Vaiche
boa! Iso non son máis que supersticións.
— Igualmente,
non quero.
— Ah, que
mágoa. De todos xeitos, imos dar a voltiña ou non? Vai moita calor.
— Eiquí
si vai calor. Imos. Xa rematei.
— Pois
terás que me amosar os camiños do bosque. Eu non mos coñezo.
— E logo?
Nunca fuches por eiquí?
— Pois
non che fun, non.
— Pois é
fermosísimo. Hai moitas corredoiras...
— Eu só
quero sombra.
— Eu
tamén.
Rimos xuntas, mirándonos por fin aos ollos. Eu sentín que
nese momento o verán era azul, só azul e vermello, como os seus cabelos, todo
tinxido co verdor dos seus olliños, que me ollaban curiosos.
Camiñamos en silencio durante algúns minutos e de súpeto,
coma se nunca tivese falado comigo antes, preguntoume:
— Mira,
unha cousiña... ti es a neta de Rosiña a Curandeira?
— Si,
sonche a súa neta.
— Ah, é
que a miña avoa dime sempre que era unha muller moi boa e que ti es como ela e
tamén me dixo que pagaba moito a pena falar contigo porque es moi sabia.
— Eu? —pregunteille
totalmente abraiada.
— ti, si,
ou con quen estou falando? —riu.
— É a
primeira vez que sei que din iso de min.
— Pois
dino, aínda que só mo dixo a miña avoa, que tiña moita relación coa túa e viute
medrar.
— A túa
avoa é moi boíña. Despois da miña avoa, é quen fai as empanadas máis sabedeiras
de todo Ourense.
— Fainas
deliciosas. A min o que me parece moi curioso é que unha rapaza poida vivir
aquí todo o ano. Non che enfastía estar eiquí sempre?
— Enfastiarme?
Para nada! —rin con gusto—. Son moi feliz eiquí. Ademais, gústame moitísimo
traballar no agro
— Eu
quero estudar para ser menciñeira. Non, máis ben... para entender a mente das
persoas. Quero estudar psicoloxía para saber comprender a todo o mundo.
— Iso soa
moi interesante...
— Ti es
moi intelixente, di a miña avoa, e tamén o di esa veciña que vai tanto contigo.
— Xa cho
contaron?
— Eiquí
se sabe todo.
— Xa,
claro.
— E por
que pos eses ollos? Non queres que a xente o saiba?
— E logo?
Non dixen nada.
— Pero
tes unha mirada moi...
— Eu
sempre teño estes ollos.
— Si?
Parece coma se te decatases de todo o que pasa no teu redor.
— Decátome,
si, é certo.
Devecía por lle explicar que, en realidade, eu sabía
moito máis da xente e do que todos pensaban e do que ela podía imaxinar, pero
tiven medo a asustala, así que non dixen nada e volvinme mergullar nese
silencio no que tanto me protexía. Xa tiña aprendido a protexerme nos silencios
que podían calar as miñas palabras.
— Escoita,
e como é a vida aquí na aldea? Unha muller como a miña avoa, que sei que está
adoitada xa a vivir aquí, pois si a podo imaxinar neste lugar todo o ano, pero
unha rapaza coma ti, que tes máis ou menos a miña idade, pois cústame...
— Teño
tres anos menos ca ti...
— Iso non
pode ser. Tes trece anos?
— Téñoos.
— Non
pode ser. Falas coma se tiveses mesmo máis ca min —riu.
— Pois non
che sei...
— Pois
iso que che dicía, que entendo que unha muller como a miña avoa si poida vivir
eiquí sempre, pero ti...
— e eu sempre vivín eiquí. Non coñezo outra
cousa.
— Pero...
non sei... Paréceme un pouco difícil vivir eiquí.
— E logo?
–pregunteille sen saber que dicirlle.
— Xa me
dixeches que non te aburres.
— Non me
aburro.
— Pois é
que, non che sei, eiquí non podes saír con amigos...
— Tampouco
o boto en falla iso.
— Eu son
de cidade, xa o sabes. Crecín alí e a vida na aldea paréceme tan...
— Tan,
que?
Estaba a piques de me ofender. Parecía coma se ela
estivese desprezando o que era tan noso, o que eu quería tanto.
— Pois
éche rara a vida aquí. Eu vouche todos os días á escola, despois estudo piano
e...
— Piano?
–rin sen poder evitalo.
— Si, e
logo? Por que ris?
— Porque
me parece estraño.
— Estraño
por que?
— Porque...
Non che sei.
Non podía deixar de rir. O que máis graza facíame era que
eu nunca vira un piano na miña vida e iso avergoñábame tanto que non podía
deixar de rir. O piano era para min un instrumento tan lonxano... Nin sequera
sabía como soaba.
— Pero
que che fai tanta graza? –ría ela tamén sen podelo evitar.
— Pois é
que eu... ren... Non importa –díxenlle entre gargalladas.
— Claro
que importa. que pasa, Agnes?
— Pois
ocorre que nunca vin nin escoitei soar un piano.
— E logo?
–preguntoume abrindo moito os ollos.
— Nunca
–repetinlle cada vez máis segura do que dicía–. Nunca.
— Non che
creo.
— Imos
ver, quen vai traer eiquí un piano? Nós vivimos coa gaita, coa zanfona, cos
pandeiros, coas pandeiretas...! A que vén agora que unha rapaciña de Ourense
aprenda a tocar o piano?
— E iso é
tan grave? –ría ela–. Pois non imaxinas cantas cousas estaste perdendo por
vivir aquí na aldea.
— E que
cousas son esas?
— Pois a
televisión, por exemplo. Non podo crer que ninguén teña aquí un televisor.
— Sei que
existen, pero nunca vin un televisor.
— Non me
digas que nunca viches a televisión!
— Nunca vin un televisor e son moi feliz así, aínda que sei
que existen.
— pero se levan existindo dende hai anos!
— e para que quero eu un televisor?
— Pois para ver películas, debuxos animados, para ver as
novas no telexornal.
— E falan en galego?
— Que dis?
— Digo que se pola televisión falan en galego.
— Hai
unha canle que si, que é a televisión de Galicia, pero só che emiten unhas
horas á semana. Nas demais falan en castelán.
— Como é que nas demais non falan en galego?
— Porque
en Galicia só hai unha, de momento, na que falen en galego e botan cousas moi
divertidas e bonitas.
— E logo, nas outras?
— Falan en castelán.
— E por que?
— Pois non che sei, xa cho dixen que só temos unha en
galego —díxome desorientada.
— Pero
non o entendo. Se hai canles na televisión de eiquí, por que falan en castelán?
Se a vemos dende eiquí, non se supón que terían que falar en galego?
— Porque
as demais canles, nas que falan en castelán... digamos que veñen de fóra, é
dicir, nós recibimos o sinal eiquí, pero están emitindo dende fóra.
— Non o
entendo. Terían que falar en galego en todas, non só en unha.
— Non che sei, Agnes. Que problema tes co castelán?
–preguntoume de súpeto poñéndose moi seria.
Non lle contestei, pois en realidade non sabía que dicir.
Estaba moi abraiada por todo o que me contara e tamén un pouco confusa. Non
quería recoñecer que a conversación que estabamos a manter estaba a me poñer
moi tristeira sen saber eu por que.
Pasabamos nese momento entre os carballos, eu sentindo
que había algo na terra que me turraba para ela, que me pedía que fuxise e que
me agochase nalgún lugar no que ninguén puidese verme, tal como facía cando
viña a matanza do porco, que me ía lonxe, moi lonxe, para non escoitar os
berros que o coitadiño animal botaba ao ar.
Ela tampouco sabía que dicirme. Notaba que procuraba no
seu maxín calquera palabra, calquera tema do que puidese comezar a falar de
novo comigo. Camiñabamos lixeiras entre os troncos das árbores, baixo a pequena
sombra que nos daban a súas pólas, pero non sabiamos en realidade a onde
queriamos chegar.
— Alí
está o río –díxenlle eu acenando coa cabeza, mirando ao Miño–. Parece que el
tamén teña calor. Vai con cachaza.
— Ten
calor ata o mesmo ceo.
— Mañá
comezan as festas –díxenlle por dicir calquera cousa mentres me detiña e
sentaba no chan, apoiándome nun tronco e pechando os ollos, cansa de loitar
contra a calor–. Virán os gaiteiros de Carballiño.
— De tan
lonxe?
— Non che
está tan lonxe. Por que non sentas?
— Non me
quero lixar o vestido.
— Ah.
Non sei por que, pero as súas verbas fixéronme sentir
algo de xenreira. Non obstante, non podía deixar de mirala. Abrín os ollos e,
de esguello, fixeime nos seus movementos, nos seus acenos, no seu sorriso, no
seu ollar, como ela albiscaba entre as árbores. Sentía moitas cousas estrañas
cando a miraba. Sentía que a unha estaba moi lonxe da outra, que non pertenciamos
ao mesmo mundo, aínda sermos as dúas galegas de nacemento, malia que non sabía
se ela tamén o era de corazón.
—
Imos? –preguntoume mirándome
estrañada.
—
Onde queres ir, rapariga, se vai
unha calor que te morres? –contesteille esgotada. Eran as catro da tarde, as
horas máis quentiñas do día.
—
Imos á casa da miña avoa a que nos
dea algo de merendar, algo, o que sexa.
—
Vai ti. Eu prefiro quedar eiquí.
—
E que farás eiquí tan soa?
—
Estou acostumada a estar soa.
Vouche soa a todas partes: ás aldeas veciñas, a Ourense fun soa milleiros de
veces...
—
Tes ido por Ourense? –preguntoume
incrédula.
—
Teño ido, e moito.
—
E como vas?
—
Vouche camiñando.
—
Camiñando? Dende eiquí?
—
Si, dende eiquí.
—
Non pode ser que vaias soa dende
eiquí. Non te creo.
—
Dende eiquí, si, dende eiquí
–contesteille levantándome do chan e mirándoa con máis seguridade que antes.
—
Soa?
—
Ben soíña.
—
Vas soa?
—
Que si, carallo.
—
Ti soa? Pero se queda a polo
menos...
—
Catro horas.
—
Catro horas camiñando? E pola
estrada?
—
Pola estradiña, vouche.
—
Iso si que non é normal. A min non
me deixarían os meus pais.
—
E logo?
—
Porque é perigoso.
—
Perigoso por que?
—
Porque che pode saír un lobo.
—
Un lobo? A min nunca me saíu un
lobo.
—
E un xabaril?
—
Un xabaril tampouco. E, se me
saísen, non me farían ren. Lévome moi ben cos animais.
—
Pois iso non é normal.
—
Normal? Por que dis tanto esa
verba?
—
Pois non che sei.
—
Que é normal para ti, entón?
—
Pois que vivas en Ourense e teñas
un futuro. Eiquí non o terás xamais.
—
E logo? Por que me dis iso? Que
futuro queres que teña eu?
—
Pois o futuro dunha rapaza
intelixente, non sei. A miña avoa di que é unha mágoa que vivas eiquí, que non
vaias estudar a Ourense ou a Santiago, que a túa nai non te mande a estudar
fóra.
—
Aínda son moi nova –defendinme con
voz tremente.
—
Pero xa che queda pouquiño para
rematar a escola, non si?
—
Aos catorce rematamos e despois...
creo que temos que facer un curso que nos prepare para o bacharelato, pero...
—
E ti non queres?
—
Non quero marchar de eiquí.
—
Por que? Pero se podes chegar moi
lonxe. Todos saben eiquí que es moi intelixente, sábeno todos.
—
Pero...
—
Eu creo que a túa nai si pensa en
que vaias estudar fóra.
—
Non o falou comigo nunca iso.
—
Pero o pensa, ou ao menos iso é o que
din as veciñas.
—
Que din?
—
que ti irás estudar fóra cando
cumpras os catorce.
—
Case os teño. Quedan dous meses
para que os cumpra.
—
Pois iso. Non che sei, son cousas
que se oen.
—
Son rexoubas.
—
Non son con má intención.
—
Dá igual. Son voces murmuradoras.
—
O que queiras, pero ao final sempre
son verdade.
—
E que máis sabes que din?
—
que es moi estraña, que a túa nai
non te entende, pero que aínda así te quere moito, sabes? e desexa o mellor
para ti.
Eu non sabía que contestar. Sentía neses momentos, incomprensibelmente,
moitísimas ganas de chorar e só devecía por quedar soa para poder pensar, para
que ela non mirase máis no meu ollar.
—
Que pasa? Non queres ser alguén neste mundo?
—
pero que dis? –pregunteille ofendida sen poder evitalo–.
Eu son moitísimo máis do que pensan todos. Eu quero vivir eiquí para sempre,
porque eiquí teño o meu fogar, eu teño eiquí a miña terra, téñoo eiquí todo,
todo, o agro, as leiras, o bosque, os prados, o Miño, os carballos, as
corredoiras, os soutos, as montañas... e son parte desta terra, coma ti, como
todos os que eiquí nacemos, carallo! E non penso marchar nunca, óesme? Nunca!
Por moito que os demais pensen que eu tería que estudar fóra, por moito que a
miña nai pense que o mellor para min atópase fóra de eiquí. Non é verdade e
nunca o será!
—
Iso é precisamente o que tanto estarrece á túa nai, ese
vencello que tes coa terra. Pensa que non é normal...
—
Non volvas dicir esa palabra nunca máis! Non ten sentido.
—
Pois si o ten. Non é normal que sintas todo iso.
—
E quen o di?
—
Agnes, eu non quero discutir contigo, sabes? Só falaba
para...
—
Eu tampouco quero –recoñecinlle con vergonza e con bágoas
nos ollos–. Perdóame.
—
Tes un xeito de ser moi especial e non todo o mundo o
entende, e iso telo que comprender.
Non lle contestei. Pechei os ollos e, desgraciadamente,
esvararon polas miñas meixelas dúas bágoas redondiñas e quentes que ela, axiña,
retiroume cos seus agarimosos dedos. Nese momento sentinme tan estraña, tan...
rara.
—
Mañá quero que dancemos xuntas –díxome con tenrura–. Xa
me contaron que ti cantas moi ben, que es unha das rapaciñas e das mulleres que
mellor cantan da aldeíña enteira e de toda a parroquia.
—
Non! Iso non é verdade –rin avergonzada.
—
Pois xaora que o é. Eu non te escoitei nunca, pero devezo
por facelo. Por que non me cantas agora algunha cantiguiña?
—
Agora non. Será mellor que voltemos xa.
—
A onde? Non estás ben eiquí?
Xaora que estaba ben con ela, pero a miña ialma tremía
cada vez que ela me pedía algo que eu non me sentía quen de cumprir. Sentíame
estraña, coma se ela estivese procurando en min algunha resposta, algo que lle
puidese asegurar que eu era a persoa que ela pensaba que eu era. Non sabía como
mirala, non sabía que dicirlle. Sentíame perdida nese momento, un momento como
ningún que tivese vivido antes.
—
Veña, Agnes, cántame algo –pediume collendo as miñas
mans.
—
Agora non.
—
Pois mañá.
—
Mañá cos demais, si.
Entón notei que me apertaba as mans, que nese momento
queríame dicir algo con ese aceno que tanto me estremeceu, que foi como se ela
me acariñase no máis profundo da miña ialma. Desexei mirala, pero non podía,
era como se todo o meu corpo quedase detido nun intre, como se toda eu de
súpeto virase en pedra.
—
Que che pasa? –volveu preguntarme, esta vez rindo con
agarimo–. Parece que esteas nerviosa, que non esteas cómoda comigo.
—
E logo, por que?
—
Porque non me miras, porque noto que tremes, porque tes
as mans xeadas cando vai unha calor do demo.
—
Non estou adoitada a que sexan agarimosos comigo.
—
Como? Iso non pode ser.
—
Pois é –respondinlle ceibándome das súas mans, con primor
e vergonza.
—
Ti non te levas moi ben coa túa nai, verdade? –Eu neguei
coa cabeza, en silencio–. E por que?
—
Non me apetece falar diso –díxenlle cunha voz case
inaudíbel.
—
E logo, por que?
—
Porque non. si a quero, quéroa moito porque é a miña nai,
pero sempre a sinto tan lonxe de min... A min gustaríame que puidésemos falar
de todo, pero, cando lle intento contar algo, axiña sinto que non me entende,
que non quere que fale, que cale todo iso que eu penso e sinto. Só podo falar
coa miña amiguiña, coa veciña coa que te dixeron que paso tanto tempo.
—
E agora ela onde está?
—
Pois está de vacacións na praia. Eu non entendo por que
todo o mundo vai á praia no verán, co bonito que é todo eiquí, co fermosos que
se poñen os campos, todo está tan acougado...
—
Pero vai moita calor, aínda que non é diso do que quero
que falemos. Non me cambies de tema –riu con agarimo de novo colléndome das
mans–. Que pasa coa túa nai?
—
Non che sei.
—
E o teu pai, onde está? A min dixéronme que marchou, pero
non sei nada máis.
—
Marchou.
—
Pero por que?
—
Non o sei.
—
E lembras del?
—
Xaora que si, moito.
—
Pero marchou cando ti eras moi cativiña, non si?
—
Si, non tiña nin catro aniños cando se foi. Tampouco me
apetece falar diso.
—
Non queres falar de nada –riu de novo–. Será mellor que
vaiamos á casa da miña avoa para que nos prepare algo de merendar, algún zume
ou algo así fresquiño.
—
Eu ireime para a miña casa. Teño cousiñas que facer.
—
que cousas na metade do verán?
—
Pois... os caderniños de verán da escola –enganeina. Xa
os tiña feitos todos—. E ensaiar para mañá coa pandeireta.
—
Mañá virás á festiña, daquela?
—
Xaora! Teño que participar na pandeirada.
—
Ti tocas?
—
si! De cando en cando.
—
Pero sabes?
—
Xaora que si, non vou ser tan parviña de coller un
instrumento para aloumiñalo soamente –rin con retranca.
—
Claro. Queres que pase pola túa casa para irte buscar?
—
Non fai falla. Eu xa estarei na praciña ás oito.
—
Vale.
Despedinme dela movendo efemeramente a man e despois
desaparecín entre os carballos, baixo o ceo azul desa tarde de verán que para
sempre quedaría na miña memoria. Camiñando deica a miña casa, pensaba no que me
ocorría con ela. Nunca me sentira así, como me sentía cando ela me falaba,
cando me miraba e cando me collía das mans. Era algo que non sabía describir.
Ata entón, eu nunca pensara no amor nin tampouco en que eu podería sentirme
atraída por outra persoa. Non obstante, coñecíame moi ben e sabía que pasaría
cando alguén me namorase; malia que, neses momentos, xamais tería sido quen de
recoñecer que estaba namorada. Simplemente pensaba e sentía que me pasaba con
ela algo que nunca me pasara antes e aquel sentimento non era ningunha parvada.
Era algo moi importante que despois quedaría para sempre na miña ialma. Agora,
anos despois daquel momento, sei que non era totalmente amor o que sentía. Era
unha atracción moi forte, algo que o verán intensificaba. Cando ela desaparecía
ao remataren as festas da nosa aldea, xa esquecía o que sentira con ela, xa non
pensaba máis nela e de novo quedaba eu na miña vida, acougada e sosegada, sen
que ninguén me fixese sentir tan distinta, sen que ninguén me lembrase que eu
era tan estraña, sen que tivese que xustificar por que amaba tanto a miña
terra. Non obstante, de cando en vez, si me acordaba dela e sentía unha
vergonza moi forte cando lembraba todo o que sentira con ela. Cando estaba lonxe,
xa non lles atopaba senso a eses sentimentos. Non significaban xa nada.
Quedaran no esquecemento, coma ela. Ela leváballos consigo cando marchaba cara
a Ourense, desaparecendo ata o ano seguinte. Non obstante, aquel verán foi o
derradeiro que compartimos. Non sei por que, pero lembro especialmente todo o
que me pasou o derradeiro ano que vivín na miña terra, todo o que experimentei
nese tempo, todo o que, sen eu sabelo, estaba vivindo por derradeira vez.
E paréceme incríbel pensar en todo o que vivimos ao día
seguinte daquelas conversacións tan tensas que estiveron a piques de facer que
discutísemos. Hei de dicir que eu estaba moi desconcertadiña con ela porque non
sabía que quería conseguir comigo, se quería ser a miña amiga ou se, polo
contrario, quería descubrir se era certo todo o que lle contaran sobre min. Eu
descoñecía a maioría de cousas que as veciñas murmuraban de min, pero era
plenamente consciente de que se falaba de min, de que os veciños da miña aldea
pensaban cousas de min que, aínda que fosen certas, a min amolábame moito que
pensasen. Sabía que todos coñecían que eu era especial, que tiña algunha que
outra habilidade curiosa, sobre todo porque, malia que eu puidese aproveitar
esa facultade para axudar aos demais, pois a todos abraiáballes moito que me
puidese levar tan ben cos animais, que os animais comprendesen tan rápido o que
eu lles quería dicir e que tamén fose quen de acougalos con tanta facilidade,
só mirándoos aos ollos ou falándolles con agarimo e tenrura, mainiño e
docemente. Tamén sabía que pensaban que eu era demasiado madura para a miña
idade, que eu medrara demasiado rápido, moito máis cós outros meniños da aldea
e que a idade que tiña non se correspondía coa madurez mental que eu amosaba ao
ser tan responsábel nas tarefas do campo e á hora de falar cos demais.
A festa que vivín con ela, ao principio, foi a máis
bonitiña que vivía dende había moito tempo. Dende que a miña avoa morreu, non
volvín vivir unhas festas así, tan divertidas, aínda que ao principio a min
custoume moito confiar nela. Todo o tempo parecíame que os seus ollos
analizaban todo o que eu facía e que se querían mergullar no máis fondo da miña
mirada para descubrir todo o que eu pensaba.
Lembro que saín da miña casa aínda cando o sol quentaba
demasiado. Ía moita calor, pero de súpeto, sen que ninguén o imaxinase, viñeron
unhas nubeciñas brancas que ameazaban con botarnos toda a auga do mundo, pero
mantivéronse quietiñas alí no ceo, cubrindo o sol que tanto amolaba, que caía
con tanta forza sobre o bosque, sobre as rúas da miña aldea. A miña nai non
viría á festa porque estaba doentiña, estaba con dores de barriga e de cabeza e
preferiu quedar na casa. O máis curioso era que ela non me prohibía facer ren,
ela quería que eu fose libre e ademais notaba que ela confiaba moitísimo en
min, malia todo o que pasou despois, pero ela nunca me impediu que fose soa ás
festas da nosa aldea ou de calquera outra que se celebrase noutra parroquia e
mesmo permitíame ir ás festas de Ourense, permitíame ir a Ourense sabendo que
tiña que camiñar tanto. E o que ela sentía non era indiferenza, senón
confianza, iso sempre o souben.
Cando cheguei á praciña da nosa
aldea, atopeime coa maioría dos veciños, que xa o tiñan todo preparado para
recibiren aos gaiteiros que despois virían, case xa na anoitecida. Non
obstante, hei de confesar que, máis que recordos, o que gardo dese solpor son
sensacións e feitos soltos, coma se non puidese lembrar todo o que vivín
daquela, coma se a miña memoria escollese entre algúns recordos e outros.
Tamén, moitas veces penso que todo o que vivín no hospital despois esnaquizou
un pouco a miña memoria. Sei que todo iso que me fixeron influíu moitísimo na
miña mente e fíxome feridas na ialma que non sei se algún día sandarán. Despois
de estar encerrada alí, sentín que xa non podía lembrar do mesmo xeito todo o
que eu vivira ata entón e que calquera recordo era punxente, facíame moito dano
se o recuperaba. E iso pasoume ata agora, ata que me decatei de que xa non me
doía tanto recordar a miña vida, aínda que hai lembranzas que si me doe evocar.
Estou escribindo sentindo todo o tempo que algo me remove a ialma, que hai algo
que se afunde no meu corazón, coma se fose unha espiña rachándome a ialma. E
creo que me pasa iso porque nunca lle falei a ninguén antes de todo isto,
porque esta é a primeira vez que ceibo estes recordos, aínda que escribir e
moito máis sinxelo que falar. Non podería falar deles, non os podería converter
en verbas porque as verbas que os expresarían serían punxentes tamén, terían
materia e cravaríanse no meu corazón, faríanme un nó na gorxa e non podería
falar.
O caso é que cando cheguei xa
comezou todo axiña. Comezamos a tocar as pandeiras, os pandeiros e as ferreñas,
veu tamén unha veciña que tocaba a zanfona e mentres tanto xa pasaban as outras
veciñas coa comida que cada unha fixo na súa casa. Todo foi moi rápido, coma se
de súpeto o tempo comezase a pasar moito máis veloz, e eu sentía que me
arrastraba todo e arrastrábame ata que xa me sentín mesturada con todo, coa
música, coa xente, co recendo das empanadas, cos nosos cantos. Tiña unha
pandeireta na man e tocaba coma se eu non fose dona dos meus movementos, coma
se me posuíse a música. Soaba todo tan ben, tan bonito, que non deixaba de ter
bágoas nos ollos. E nese momento esquecera dela, non lembraba de que falamos de
que viría e tampouco, sinceramente, a botaba de menos; pero, de súpeto, cando a
vin aparecer entre a xente, baixo ese ceo que viraba nubradiño e neboento,
sentín que a miña ialma quería fuxir do meu peito e o meu corazón comezou a latexar
con moita forza, dándome petos fortísimos que me facían dano, pero eu non
deixaba de tocar, era coma se no meu tanxer eu quixese desafogar os nervios que
de repente apoderáranse de todo o meu ser, de toda eu.
—
Agnes! –berroume entre a música,
erguendo a súa man para me saudar–. Agnes!
Vin que corría deica min, cos ollos
escintilantes, tan brillantes que eu pensei que o sol non lucía igual porque
ela o tiña no seu ollar.
Eu quería dicir o seu nome, pero
este quedou encerrado na miña gorxa, coma se eu non o puidese pronunciar, e o
único que fixen foi sorrir, sorrir contenta, porque de repente decateime de
que, aínda que ata entón non a botase en falla porque estaba moi entregada á
música, a súa presenza facíame sentir protexida e, ademais, dáballe sentido a
todo. quíxenlle expresar todo iso co meu ollar. Nese momento si me sentía quen
de facelo, de dicirlle todo o que lle quería dicir cos meus ollos, pois a
música dábame folgos, a música quitárame a vergonza que sempre vivía en min,
pero entón souben que non pagaba a pena, que ela despois marcharía da nosa
aldea e esquecería todo o que vivira comigo, connosco.
—
Perdóame! –díxome cando xa me tiña
diante–. Non puiden chegar antes!
Abraioume moitísimo o leda que ía.
parecía coma se toda a felicidade do mundo estivese no seu corpo, na súa ialma,
e voase dende os seus ollos a todo o seu arredor. Eu non sabía que dicir nin
tampouco sabía como mirala, pero non facía falla que fixese nada. ela colleume
das mans, quitoume a pandeireta que tocaba, deulla a outra veciña que nos
miraba curiosa, colleume máis forte das mans e arrastroume ao centro de todo,
onde tocaban os gaiteiros, onde soaba a música coma se chovese do ceo, dese ceo
cuberto de nubes brancas que parecían danzar co vento e o son da nosa música.
Entón todos comezamos a cantar con ledicia, con tanta felicidade e emoción que
o mundo parouse, detívose todo nese momento. Eu sentía que ela apertaba as
miñas mans, que os seus ollos pedíanme que danzase, que cantase, que me quería
escoitar, mentres sentía que o vento envolvíame nunha aperta fortísima e a
música metíase en todo o meu ser, coma se de novo me sentise posuída por ela, e
cantei xunta os demais, coma se levase cantando así durante anos, sen
inseguridade, cantando esas cantigas que tan dentro de min tiña, sen sentir
nada máis que emoción e felicidade, sobre todo porque vivir eses momentos
dáballe sentido a toda a miña vida, a toda. Había moitísimas máis cousas que
ocorrían ao meu redor, pero eu non as vía, non existían para min. Sei só que
todos danzábamos ao redor dese carballiño xa tan antigo, que era sagrado para
nós, que levaba alí dende sempre, dende toda a vida, mentres o envolviamos en
cintas de cores, coma se el fose a nai de todos, coma se fose quen nos dera a
vida había xa tanto tempo. Dende cativiña lembro que as festas da nosa aldea
sobre todo estaban dedicadas a esa árbore tan grande, tan altísima, que chegaba
coas súas pólas ao ceo, acariñando as nubes, resgardando o sol entre as súas
follas. Nese momento estaban tan verdes... E era a primeira árbore que se
desfacía delas cando chegaba o outono e enchía a praciña coas súas follas de
cores amarelas e vermellas, enchéndoo todo de vida aínda que estivese chegando
a decadencia.
Tamén sei que esa é unha festa moi
ancestral que non ten case parecido con ningunha que se celebre en toda
Galicia, aínda que hai festas nas que tamén fan cousiñas semellantes, pero o
noso era único. Eramos unha aldea que quedaba agochada entre as montañas, lonxe
de todo, que aínda mantiña as súas tradicións tan vivas que parecía coma se o
tempo non tivese pasado alí, coma se sempre tivésemos sido así, tal como eramos
neses anos. E eu sentía algo moi forte cando danzaba con todos ao redor dese
carballo que tanto respectabamos todos, que tanto queriamos, sentía unha forza
moi intensa que me arrastraba, que me daba unha enerxía que parecía que podía
facer estoupar todo o que eu era en calquera momento. Era unha forza que non
sei de onde proviña, unha sensación de gratitude tan grande que case non a
podía aturar, que era demasiado grande para min; era un vencello que me
apertaba a ialma, que me facía sentir tan pertencente á terra, tan parte da
terra, que durante uns momentos moi longos só existiamos esa sensación e máis
eu, só existían eses momentos, esa emoción tan forte que eu sabía procedente de
unha antigüidade xa inalcanzábel. Non sei se eu era a única que experimentaba
algo así, pois cando o sentía todo o demais desaparecía, todo, e só quedaba a
música, a melodía que a gaita e a zanfona tocaban, a forza dos pandeiros, a
irmandade que existía entre nós, e sobre todo a terra, a terra, a terra como
ren máis, a terra e máis eu.
E por iso nese momento ela tamén
desapareceu por uns intres, pero de súpeto sentina preto de min, collida ás
miñas mans, e ela tamén, por uns momentos efémeros, estivo tamén no meu mundo.
Busquei os seus ollos baixo esa luz que chovía quentiña e fresquiña á vez, de
cor dourada, esa luz que nos daba o solpor como outro agasallo máis da vida.
Busqueina entre o recendo da humidade do bosque, da chuvia lonxana. Eu sabía
que chovía noutra parte, pretiño de nós, seica en Ourense, pero a chuvia nese
momento parecía formar parte doutro mundo, só nos daba o seu delicioso cheiro.
E sentía que ela me apertaba cada vez máis as mans, coma se tivese medo a que
toda aquela música a arrastrase deica o centro da terra, coma se pensase que eu
era o seu único sustento no mundo.
De súpeto sentín que ela me
arrastraba lonxe de todos, apartábame dos demais, afastábame da gaita, da zanfona
e dos pandeiros, arredábame da xente. E entón vi que estabamos baixo os
carballos, así de repente, e a música aínda soaba con moita forza, pero estaba
máis lonxe todo, coma se ela acabase de abrir un burato no mundo só para nós.
Nese momento eu xa non cantaba. Estaba estrañada, non entendía que pasara, por
que de súpeto xa non estaba con eles, ao redor do noso carballo, e por uns
momentos sentín xenreira por estar lonxe, non entendín por que ela me apartara dese
momento que a min tanto me gustaba vivir, que a min facíame tan feliz vivir;
pero non lle podía preguntar nada. Estaba tan desorientada que non tiña
palabras, que non podía pensar. Me sentía coma se de repente alguén me tivese
arrincado da miña propia vida.
—
Quero falar contigo –díxome
ignorando todo o que eu sentía. Pregunteime se ela podía ler nos meus ollos.
Segundo o que me dixo, había de percibir todo o que eu pensaba, se para ela os
meus ollos tamén falaban tan alto–. Quero falar contigo dunha cousa. Non,
mellor, quero que dancemos eiquí.
—
E logo...? –pregunteille case sen
voz.
—
Porque alí con todos... dancemos
eiquí.
—
Xa non podo. Xa me... Non podo
–bisbeille aínda case sen voz.
—
Pero por que? Eiquí a música tamén
soa moi forte! –riu.
Nese momento tiven moito medo.
Parecíame que ela me quería arredar do mundo para que soamente estivese con
ela. Unha parte de min berrou de nervios e emoción, pero a parte máis racional
do meu ser destruíu esa ilusión e esa esperanza e esnaquizouna, convencéndome
axiña de que todo o que eu pensaba non eran máis que tolarías. Ela soamente me
quería apartar de todos porque non comprendía que eu estivese tan vencellada a
ese momento nin á xente da miña aldea, pero aínda berraba en min a parte máis
soñadora da miña ialma. Non obstante, pensar en que ela quería terme só para si
estarrecíame tanto que non sabía como reaccionar. Nunca me atopara nunha
situación semellante e non sabía como me tiña que enfrontar a ela. Por iso só
desexei fuxir, fuxir dese momento tan estraño que me desorientaba tanto.
Mais había algo en min que tamén me
facía devecer por quedar soíña con ela. Esa parte de min foi a que me fixo
sorrir, a que me impulsou a mirala con moito agarimo, coma se nunca tivese mirado
así a ninguén, e entón sentín que me ollaba coma se non entendese a miña
mirada. Iso fíxome sentir moitísimo máis nerviosa e desfixo esa ilusión que de
súpeto invadira todo o meu ser. De novo chegaron os nervios e a vergonza.
—
Pero estamos lonxe de todo, do
sentido da música. Voltemos, por favor —dixen estarrecida y tímida.
—
Non, agarda un momentiño, Agnes, só
un momentiño.
Sentín que me miraba como ninguén o
fixera antes, cunha insistencia que me estarrecía e tamén me estremecía. non
souben que dicir, pero de súpeto sentín medo, medo a non sei que, pero moito
medo, coma se ela estivese removendo toda a miña ialma. Non obstante, por uns
momentos pensei que ela tamén sentía algo por min, non o mesmo que eu sentía,
pero seica algo bonito, aínda que ese pensamento fuxiu axiña da miña mente,
coma se eu non tivese dereito a pensar algo así. Rexeitei axiña esa
posibilidade porque era unha tolaría, unha completa tolaría.
—
Que queres de min? –pregunteille
apartándome dela.
—
Que che pon tanto medo?
—
Por que me ollas así?
—
Moléstache?
—
Por que o fas?
—
Porque teño moita curiosidade por
ti, polos teus ollos.
Outra vez, outra vez outra persoa
falábame dos meus ollos. Estaba xa cansa de que a xente só se fixase niso, nos
meus ollos. Nese momento eu quería volver onda todos, aínda seguían cantando e
a música soaba con dozura, e ela non me ceibaba. Tiña as miñas mans entre as
súas, apertándoas con forza. Eu non sabía como sentirme. Estaba voando e á vez
estaba moi asustada. Non sabía que pensar e tamén tiña moito medo a que ela
puidese decatarse de que ela para min era tan especial. Non quería que iso
ocorrese, pois entón podía pasar que os veciños o soubesen e entón toda a aldea tería
moitísimos máis motivos para pensar que eu era demasiado estraña. Todo o que
pensaba estarrecíame tanto que case non podía controlar os meus pensamentos nin
os meus sentimentos.
—
Non te enfades comigo, Agnes, pero
quero saber se é certo o que escoitei dicir sobre ti.
—
Xa abonda, non? dás credo a todo o
que oes e iso...
—
Non, Agnes, non é iso. Eu quero
saber se... se de verdade ti es algo meiguiña.
Ao escoitar esas verbas, ceibeime
rapidamente das súas mans e corrín sen mirala ata onde estaban os demais, aínda
cantando e danzando coma se non tivese ocorrido nada; pero ela foi detrás de
min e colleume da cintura, de novo arrastroume ata os carballos e díxome:
—
Tesme medo? Cres que che farei dano
ou que me mofarei de ti?
—
Non quero que volvas dicir iso
nunca máis, óesme? –pregunteille con rabia e con bágoas nos ollos.
—
Por que? Non é nada malo!
—
É que non naciches nin medraches
nesta terra? Non sabes que son para todos as...?
—
As meigas? Pois si, pero... pero
todo iso non son máis que contos de vellas, aínda que, xaora, nas aldeas é todo
diferente, é coma se estiveses máis atrasadiños ca nas cidades. Pero, veña,
dime, ti o es ou non?
—
Como te atreves a dicir todo iso e
a preguntarme algo así? –chorei sen poder evitalo–. ti non sabes ren de min,
ren! non sabes quen son, vés eiquí uns pouquiños días ao ano e pensas que xa
tes dereito a...
—
Agnes, Agnes –chamoume con dozura,
abraiada–. Que dixen? Por que te pos así?
—
Quen di iso de min? –pregunteille
moi asustada.
—
Pois...
—
quen o di?
—
A miña nai escoitou que o dicía
unha veciña que é moi amiga da túa nai e a túa nai negábao con forza e medo, Dicía
que non podía ser, que es unha rapaza especial, pero que non es iso que pensan.
Defendíate cun agarimo... Iso díxome a miña nai. E a túa nai dixo tamén que non
permitiría que ninguén volvese rir da súa filla, que non permitiría nunca que
lle fixesen dano á súa filla, e díxoo con bágoas nos ollos, e que faría todo o
que estivese nas súas mans para que non sufrises o rexeito da xente, que ela
quería que ti estiveses ben e que quería que vivises unha vida plena e chea de
bendicións.
—
Dixo todo iso? –pregunteille aínda
con máis ganas de chorar.
—
Díxoo, si. Ela non pode aturar que
a xente fale de ti.
—
Eu sei que falan, pero todos
quérenme moito. ti non estás eiquí o resto do ano para velo, pero todos somos
unha familia.
—
Pero pensan que es meiga, que por
iso podes acougar tanto aos animais, porque os enfeitizas cos teus ollos. Hai
quen non se atreve a mirarte aos ollos.
—
Si, seino.
—
eu creo que a túa nai pensa en...
non sei... pensa en que vivas noutra parte.
—
Que? –exclamei sentindo que todo o
meu ser tremía, que a terra desaparecía baixo os meus pés.
—
Non sei, a miña nai escoitou que dicían
que a túa nai quería que estudases noutra parte. Ela sabe que ti podes ter
moito futuro noutro sitio, que eiquí...
—
Eiquí eu teño o meu fogar –musitei
sen voz.
—
Non sei, só son murmuracións. Xa
sabes que nas aldeas sábese todo e fálase de calquera cousa, aínda que non sexa
verdade. Ti tes idealizado este lugar, pero nas aldeas non se pode ser libre.
Tes que vivir en Ourense ou en Santiago, alí si poderás ser máis libre.
Nese momento, sen que ninguén o
soubese, sentín que a miña vida comezaba a se esvaecer, comezaba a desfacerse.
Ouvía que ela seguía falando, pero todo estaba desaparecendo no meu redor,
estaba sentindo, por primeira vez na miña vida, que, dentro duns meses, me
arrincarían dos brazos da miña terra, que, sen que eu puidese facer nada, me
afastarían de Galicia, e de súpeto sentín tanto medo que notei que me fallaba o
ar, que non podía respirar, que todo convertíase en néboa no meu arredor. Ela
falaba aínda, pero xa non ouvía ren, só ese presentimento que me esnaquizaba a
ialma.
E o peor foi que ela de súpeto
comezou a pertencer a ese presentimento, coma se ela tamén fose parte desas
mans que me arrincarían do meu fogar. De repente, sentinme tan incómoda ao seu
carón que o único que desexei foi arredarme dela, foi perdela de vista e non volver
vela nunca máis.
—
É curioso que se preocupen todos
polo teu futuro. Iso é moi bonito, non si? –ouvín que me preguntaba, pero eu
non podía responder–. Agnes, que che pasa?
—
Non me encontro ben –díxenlle sen
voz–. terás que me desculpar, pero quero estar soa.
—
Estás chorando –musitou ela
abraiada.
—
Non é verdade.
—
Estás chorando, coitadiña. Dixen
algo que che ofendeu?
—
Só quero estar soa, descúlpame.
Entón sentín que de súpeto a miña
vida deixaba de me pertencer, que alguén ma quitaba brutalmente, arrincábame a
ialma. Corrín sen dicirlle nada, afastándome dela, correndo ata o máis profundo
do bosque para afastarme de todo, para non seguir escoitando a súa voz. Ouvín
que me chamaba, pero non me virei en ningún momento. Non quería escoitar máis.
Xa tiña abondo.
Cando me sentín protexida polos
carballos e os castiñeiros, entón sentei no chan e comecei a chorar sabendo que
tiña demasiados motivos para facelo. Non dubidaba de que ese presentimento que
xa latexaba en min era certo, sería certo.
A música escoitábase aínda de
lonxe, a gaita voaba polo ar, introducíase na miña ialma e facíame sentir
moitísimo máis triste, máis desfeita de dor. Como podería vivir sabendo algo
así, sabendo que o tempo que podía compartir coa miña terra iríase acabando?
Entón, xureime a min mesma que loitaría con todas as miñas forzas para
conseguir que non me arredasen do meu fogar e que viviría coma se nunca tivese
ouvido ese presentimento, coma se este non existise. Mais tamén souben que non
podería conseguir nada. Non podería evitar absolutamente ren.
Non obstante, a partir daquela eu
cambiei moito. Malia que aínda me relacionase cos demais, pertencendo aos
momentos de festa, malia que vivise despois intres inesquecíbeis coa miña
amiga, xa ren foi igual para min. Aquela tarde, naceu en min unha tristura moi
profunda que foi medrando co paso dos meses e que cada vez facíase máis forte,
cada vez máis forte. Vivía cada intre da miña vida coma se fose sempre o
derradeiro no que podería respirar. Vivía ollando ao meu redor coma se vise por
derradeira vez todo o que sempre tiven e mesmo, a partir daquela tarde, empecei
a ser aínda máis senlleira. Íame apartando de todos, non quería que ninguén me
mirase aos ollos, non quería que ninguén pensase na miña vida nin no meu
futuro. Facía as cousas de sempre, ía á escola, participaba nas tarefas do
campo e tamén seguía ocupándome dos animais, pero nos meus ollos sempre había
unha morriña moi forte que silenciaba a miña voz. Sei que a miña nai decatouse
de que eu sempre estaba triste, sempre, de que choraba todas as noites, invadida
por un pranto que non tiña fin, que non me deixaba durmir. Sei que se
preocupaba moitísimo por min, que a desacougaba moito que pasase o día soa, que
cando chegaba pola noite e ceaba con ela non falase nada. Teño recordos de
momentos nos que me preguntaba que me ocorría, por que estaba tan tristeira,
por que non falaba con ninguén, e eu só lle dicía que non me pasaba nada, que
simplemente estaba cansa, que estaba ben, e pedíalle que non se preocupase por
min; pero sei que ela non deixaba de facelo. Decotío mirábame de esguello,
procurando nos meus acenos e nas miñas miradas as respostas que eu non lle
daba. Sei tamén que ela falaba coas veciñas da aldea e contáballes que eu non
estaba ben, que estaba moi estraña e que mesmo cría que estaba doente. Elas tamén
pensaban que eu estaba enferma, que estaba toleando, pois, ás veces, o
sentimento de impotencia que me dominaba era tan forte que non aturaba que me
mirasen nin que me falasen. Fuxía de calquera ollar, de calquera verba que
puidesen dirixirme.
Hei de dicir que todo foi
empeorando despois de vivir coa miña veciña o mellor Magosto da miña vida,
aquel que vivimos en Ourense. Foi a derradeira vez na que me sentín
verdadeiramente feliz e foi porque sabía que o momento de que me separasen da
miña terra estaba cada vez máis preto e tamén sabía que eu non podería facer
nada para detelo, para evitar que viñese deica min e me arrastrase ata a nada.
Eu pensaba que despois dese día no que me arrincarían dos brazos da miña terra,
seica da miña verdadeira nai, non había nada, estaba só a escuridade, o
silencio e a nada, só a nada, que todo acabaría despois diso, e iso facíame
sentir tanto medo que, hei de recoñecelo, moitas veces espertaba berrando
estarrecida, pedindo a gritos que me deixasen en paz, que me deixasen quedar,
que non quería, non quería irme... Seica a miña nai podía imaxinar que era o
que tanto me fería a ialma, pero nunca mo dixo. Sei que as veciñas foron as que
lle recomendaron que me enviase a algún lugar no que me puidesen coidar, no que
me puidesen vixiar e curar. Cada vez estaban máis convencidas de que eu non
estaba sa, de que me ocorría algo moi triste que sería cada vez máis grave, e a
miña nai tamén foi coidando iso cada vez con máis seguridade, sobre todo a
partir do derradeiro mes de decembro que vivín en Galicia. Esa invernía foi
moito máis triste que ningunha. Eu sabía que era a derradeira. Polo tanto, hei
de confesar que, cando me mandaron a ese hospital que a miña nai imaxinaba cheo
de comodidades e de atención, eu xa tiña a ialma ferida e esnaquizada e iso destruíuma
por completo.
E creo que xa vou deixar de
escribir. Xa rematarei de contar todo o que seguiu pasando despois dese
momento. Xa escribín abondo e xa é moi tarde.
Traducción:
Nota de la traductora:
Cuando recibo el texto de la autora, no sólo tengo que
traducirlo, sino también, al leerlo, adaptarlo a las normas gramaticales y
ortográficas actuales de la lengua gallega, ya que muchas palabras que ella
utiliza no son normativas. No obstante, esta vez me tomé la licencia de dejar
algunas en su forma dialectal, como “eiquí” en vez de “aquí” o la ya conocida
“ialma” en vez de “alma”. También tengo que puntualizar que, a la hora de
traducir los diálogos, dejé sin traducir, por ejemplo, la expresión “e logo”,
muy utilizada en el habla gallega, que, en castellano, viene a significar algo
así como “¿y eso?” y también “vaiche boa”, expresión de asombro que no tiene
traducción en castellano, o al menos yo no encontré ninguna que se
correspondiese con ella. Por ser expresiones gallegas, respeté la norma de
puntuación de esa lengua. Por eso aparecen solamente con una interrogación o
exclamación al final. Hay otras palabras que dejé sin traducir para que no se
pierda la esencia de la autora, así como también respeté los diminutivos que
usa.
Viernes, 22 de junio de 2018
Voy a hacer una cosa que nunca había hecho antes:
escribir en el tren. Estoy en el tren, volviendo a mi casa, mientras escucho música,
el nuevo disco de Luar Na Lubre, que me gusta muchísimo, sobre todo porque
siento cerquísima de mí todas las canciones que tocan porque son de mi
provincia, de Ourense precisamente, y siento que me encuentro en esas melodías
y también que la mayoría de mis recuerdos también está en las melodías que
quedaron registradas ya para siempre. Qué bonito es, de verdad, qué bonito.
Estoy escribiendo en una libretiña que tengo y después
tendré que pasarlo todo al ordenador, pero no importa. También sé que no podré
escribir todo lo que tengo que contar porque seguro que el viaje pasará en un
momentiño, pero voy a intentarlo, al menos, y después cuando llegue a mi casa
pues seguiré.
A ver si me puedo concentrar porque hay muchísima gente
en el tren, como nunca había visto tanta gente, y además el tren se mueve
muchísimo. Más que un tren, parece un barco a la deriva. Quería escribir porque
tengo el alma llena de recuerdos y sentimientos que siento que tengo que
liberar ya de una vez, que ya no pueden seguir escondidos en mi interior, pero
muchos de ellos son tan íntimos y míos, tan míos, que no sé ni cómo
convertirlos en palabras, porque no le hablé de ellos a nadie, a nadie, y nunca
hablé de ellos. No puedo hablar de ellos porque me echo a llorar enseguida que lo
intento. Hoy estuve pensando que hay muchas cosas de mi vida que pensaba que
nunca había vivido antes de conocer a Artemisa, pero en realidad no es así. Hay
algunas sensaciones que yo ya conocía, pero hacía tanto tiempo de la primera
vez que las sentí que parecía que nunca las había experimentado antes. Cuando
conocí a Artemisa, o, más bien, mejor dicho, cuando me encontré con ella de
nuevo en esta vida, pues revivieron esas sensaciones que después despertaron el
amor que siempre sentí por ella, vida tras vida, una vida tras la otra, y
entonces parecía como si fuese ésa la primera vez que me enamoraba, pero yo, en
realidad, ya estuve enamorada antes, aunque eso que yo sentí entonces no tiene
nada que ver con lo que siento y sentí siempre por Artemisa. Más bien, esto de
lo que hablaré ahora es un sentimiento o enamoramiento de adolescente, de esas
veces que sabes que eso no puede llegar a ninguna parte, pero también son los
amores que más permanecen en nosotros, que nunca mueren, en realidad, pasa el
tiempo y todavía queda su recuerdo, pero con mucha menos fuerza que cuando
nacieron en nuestra alma.
Lo más curioso de todo esto es que a mí no me asombraba
saber de quién podía enamorarme. Para mí, ser como yo soy nunca fue un
problema. Sabía perfectamente que para los demás sí lo era, pero yo siempre
creí que mi forma de amar era tan natural como cualquier otra. En ese sentido,
nunca tuve conflictos conmigo misma. Siempre me acepté tal como soy, aunque
también sabía que sufriría mucho en mi vida por culpa precisamente de eso.
Pues había una rapaciña, tres años mayor que yo, que
venía a nuestra aldea los veranos. Ella vivía con su familia en Ourense, pero
en nuestra aldea tenía a sus abuelos. Venía sobre todo para las fiestas de
nuestra aldea, que se celebraban en agosto, la primera semana de agosto, cuando
ya habíamos hecho la siega y la malla del pan (nosotros llamábamos pan al
centeno), y eran unas fiestas muy bonitas que duraban por lo menos siete días,
siete días haciendo cosas distintas por el día y por la tardiña, pero no lo
hacíamos todo en nuestra aldea, sino que íbamos cambiando de lugar, juntándonos
con otras parroquias. Pues ella venía para celebrar nuestras fiestas con sus
abuelos y después se marchaba con sus padres a la playa, que tenían una casiña
en Boiro. Me acuerdo de que, cuando era más pequeña y la veía caminar por las
calles de nuestra aldea o después entre la gente danzando y cantando como todos
nosotros, sentía mucha curiosidad por ella. Era la primera persona
pelirroja que había visto en mi vida. Era muy hermosa. Tenía los ojos verdes,
muchas pequiñas en la cara y tenía una sonrisa centelleante que me encandilaba
siempre, pero yo no me di cuenta de que me gustaba tanto hasta que por lo menos
tenía trece años, en el último verano que viví en mi tierra, un verano en el
que ya había sentido muchas cosas antes, en el que ya había compartido mucho
con la vecina de la que llevo hablando desde hace dos entradas. Con ella, ya
había hablado de muchas cosas, entre ellas del amor, que era un sentimiento que
nos llenaba el alma y del que no podíamos huir cuando se apoderaba de nosotros,
y yo nunca pensé que esas palabras fuesen devenir en realidad tan prontiño. No
sé si lo que yo sentía por ella era amor, pero creo que era muy semejante
porque era algo que me dominaba de tal modo que no podía hablar cuando estaba
delante de ella. Era como si olvidase todas las palabras del mundo, como si
nunca hubiese hablado antes, y sentía que toda mi sangre se me iba a las
mejillas.
Ella intentaba siempre hablar conmigo y realmente no lo
consiguió hasta ese verano que nunca podré olvidar, el último verano que viví
en Ourense, en mi aldea. Era una tarde en la que yo estaba echándoles de comer
a las gallinas, que andaban muy tontas y locas por culpa del calor, que aquel
día era muy intenso, aunque por la noche siempre venía el fresquiño que nos
permitía respirar. Pues yo estaba con ellas, tranquilamente, en el gallinero
pequeño que teníamos en mi casa (algún día hablaré de los animales que
teníamos) cuando vi que ella se acercaba a mí. Sentí que las mejillas
comenzaban a arderme. Intenté disimular agachando los ojos, pero vi que ella ya
me sonreía de un modo especial, como si le hiciese gracia que yo fuese tan
tímida. Cuando ya llegó donde yo estaba, me preguntó con simpatía y tan
sosegada que sentí vergüenza por estar yo tan nerviosa:
— Qué, ¿tienes
que hacer esto todos los días?
— Tengo que
hacerlo, sí. Casi siempre soy yo quien me ocupo...
— Vaiche boa! Tienes
una paciencia... —me dijo sentándose en el suelo. Las gallinas la miraban
extrañadas.
— E logo? —le
pregunté yo sin mirarla a los ojos.
— Pues no sé. A
mí me asquearía enseguida.
Sentí que ella me decía todo eso para hablar de alguna
cosa, para intentar arrancarme palabras de mi garganta.
— Pues a mí me
gusta mucho tratar con animales. A veces, me llevo mejor con ellos que con las
personas —le dije haciendo un gran esfuerzo, aunque, poco a poco, me sentía
mejor, más tranquila.
— ¿Y tú vives en
la aldea todos los días?
— ¿Cómo que
todos los días? —me reí tímidamente—. Claro que sí, todos los días del año —le
respondí extrañada.
— Pues yo vivo
en Ourense.
— Lo sé.
— ¿Y no vas a la
escuela?
— Voy, pero por
las mañanas sólo. Después, por la tarde, me dedico al campo, a ayudar a mi
madre y a cuidar de nuestras cosas, de nuestros animales, de nuestras vegas, de
nuestras vides...
— ¿Y eso te
gusta?
— Me gusta,
mucho.
— ¿Y no te
apetecería estudiar?
— Me apetecería,
sí, pero tendría que salir de aquí y no sé si quiero.
— ¿Por qué no
vamos a caminar por el bosque y después nos bañamos en el río?
Tan sólo imaginarme que podría estar con ella en el río,
con nuestra ropa de baño, me ponía tan nerviosa que no quería ni pensarlo.
— No me puedo
bañar. Tengo la regliña —le respondí con vergüenza. No era verdad. Sólo era una
excusa.
— ¿Y qué más da
eso?
— Pues que con
la regla no te puedes bañar. Dicen que se corta si te metes en un río.
— Vaiche boa!
Eso no son más que supersticiones.
— Igualmente, no
quiero.
— Ah, qué pena.
De todos modos, ¿vamos a dar la vueltiña o no? Hace mucho calor.
— Aquí sí hace
calor. Vamos. Ya terminé.
— Pues tendrás
que mostrarme los caminos del bosque. Yo no me los conozco.
— E logo? ¿Nunca
fuiste por aquí?
— Pues no fui,
no.
— Pues es
hermosísimo. Hay muchas sendas...
— Yo sólo quiero
sombra.
— Yo también.
Nos reímos juntas, mirándonos por fin a los ojos. Yo
sentí que en ese momento el verano era azul, sólo azul y rojizo, como sus
cabellos, todo teñido con el verdor de sus ojiños, que me miraban curiosos.
Caminamos en silencio durante algunos minutos y, de
súbito, como si nunca hubiese hablado conmigo antes, me preguntó:
— Mira, una
cosiña... ¿Tú eres la nieta de Rosiña la Curandeira?
— Sí, soy su
nieta.
— Ah, es que mi
abuela me dice siempre que era una mujer muy buena y que tú eres como ella y
también me dijo que merecía mucho la pena hablar contigo porque eres muy sabia.
— ¿Yo? —le
pregunté totalmente asombrada.
— Tú, sí, ¿o con
quién estoy hablando? —rió.
— Es la primera
vez que sé que dicen eso de mí.
— Pues lo dicen,
aunque sólo me lo dijo mi abuela, que tenía mucha relación con la tuya y te vio
crecer.
— Tu abuela es
muy bueniña. Después de mi abuela, es quien hace las empanadas más sabrosas de
todo Ourense.
— Las hace
deliciosas. A mí lo que me parece muy curioso es que una rapaza pueda vivir
aquí todo el año. ¿No te hastía estar aquí siempre?
— ¿Hastiarme?
¡Para nada! —me reí con gusto—. Soy muy feliz aquí. Además, me gusta muchísimo
trabajar en el campo.
— Yo quiero
estudiar para ser médico. No, más bien... para entender la mente de las
personas. Quiero estudiar psicología para saber comprender a todo el mundo.
— Eso suena muy
interesante...
— Tú eres muy
inteligente, dice mi abuela, y también lo dice esa vecina que va tanto contigo.
— ¿Ya te lo
contaron?
— Aquí se sabe
todo.
— Ya, claro.
— ¿Y por qué
pones esos ojos? ¿No quieres que la gente lo sepa?
— E logo? No
dije nada.
— Pero tienes
una mirada muy...
— Yo siempre
tengo estos ojos.
— ¿Sí? Parece
como si te percatases de todo lo que pasa a tu alrededor.
— Me percato,
sí, es cierto.
Ansiaba explicarle que, en realidad, yo sabía mucho más
de la gente de lo que todos pensaban y de lo que ella podía imaginarse, pero
tuve miedo a asustarla, así que no dije nada y volví a sumergirme en ese
silencio en el que tanto me protegía. Ya había aprendido a protegerme en los
silencios que podían callar mis palabras.
— Escucha, ¿y
cómo es la vida aquí en la aldea? Una mujer como mi abuela, que sé que está
acostumbrada a vivir aquí, pues sí la puedo imaginar en este lugar todo el año,
pero una rapaza como tú, que tienes más o menos mi edad, pues me cuesta...
— Tengo tres
años menos que tú...
— Eso no puede
ser. ¿Tienes trece años?
— Los tengo.
— No puede ser.
Hablas como si tuvieses incluso más que yo —rió.
— Pues no sé...
— Pues eso que
te decía, que entiendo que una mujer como mi abuela sí pueda vivir aquí
siempre, pero tú...
— Yo siempre
viví aquí. No conozco otra cosa.
— Pero... no
sé... parece un poco difícil vivir aquí.
— E logo? —le
pregunté sin saber qué decirle.
— Ya me dijiste
que no te aburres.
— No me aburro.
— Pues es que,
no sé, aquí no puedes salir con amigos...
— Tampoco lo
echo en falta eso.
— Yo soy de
ciudad, ya lo sabes. Crecí allí y la vida en la aldea me parece tan...
— Tan, ¿qué?
Estaba a punto de ofenderme. Parecía como si ella
estuviese despreciando lo que era tan nuestro, lo que yo quería tanto.
— Pues es rara
la vida aquí. Yo voy todos los días a la escuela, después estudio piano y...
— ¿Piano? —me
reí sin poder evitarlo.
— Sí, e logo?
¿Por qué te ríes?
— Porque me
parece extraño.
— ¿Extraño por
qué?
— Porque... No
sé.
No podía dejar de reírme. Lo que más gracia me hacía era
que yo nunca había visto un piano en mi vida y eso me avergonzaba tanto que no
podía dejar de reírme. El piano era para mí un instrumento tan lejano... Ni
siquiera sabía cómo sonaba.
— Pero ¿qué te
hace tanta gracia? —se reía ella también sin poder evitarlo.
— Pues es que
yo... nada... No importa —le dije entre carcajadas.
— Claro que
importa. ¿Qué pasa, Agnes?
— Pues ocurre
que nunca vi ni escuché sonar un piano.
— E logo? —me
preguntó abriendo mucho los ojos.
— Nunca —le
repetí cada vez más segura de lo que decía—. Nunca.
— No te creo.
— Vamos a ver,
¿quién va a traer aquí un piano? ¡Nosotros vivimos con la gaita, con la
zanfoña, con los tambores, con las panderetas...! ¿A qué viene que una rapaciña
de Ourense aprenda a tocar el piano?
— ¿Y eso es tan
grave? —se reía ella—. Pues no te imaginas cuántas cosas te estás perdiendo por
vivir aquí en la aldea.
— ¿Y qué cosas
son esas?
— Pues la
televisión, por ejemplo. No puedo creer que nadie tenga aquí un televisor.
— Sé que
existen, pero nunca vi un televisor.
— ¡No me digas
que nunca has visto la televisión!
— Nunca vi un
televisor y soy muy feliz así, aunque sé que existen.
— ¡Pero si
llevan existiendo desde hace años!
— ¿Y para qué
quiero yo un televisor?
— Pues para ver
películas, dibujos animados, para ver las noticias en el telediario.
— ¿Y hablan en
gallego?
— ¿Qué dices?
— Digo que si
por la televisión hablan en gallego.
— Hay un canal
que sí, que es la televisión de Galicia, pero sólo emiten unas horas a la
semana. En los demás hablan en castellano.
— ¿Cómo es que
en los demás no hablan en gallego?
— Porque en
Galicia sólo hay uno, de momento, en el que hablen en gallego y echan cosas muy
divertidas y bonitas.
— E logo, ¿en
los otros?
— Hablan en
castellano.
— ¿Y por qué?
— Pues no sé, ya
te dije que sólo tenemos uno en gallego —me dijo desorientada.
— Pero no lo
entiendo. Si hay canales en la televisión de aquí, ¿por qué hablan en
castellano? Si la vemos desde aquí, ¿no se supone que tendrían que hablar en
gallego?
— Porque los
demás canales, en los que hablan en castellano... digamos que vienen de fuera,
es decir, nosotros recibimos la señal aquí, pero están emitiendo desde fuera.
— No lo
entiendo. Tendrían que hablar en gallego en todos, no sólo en uno.
— No sé, Agnes.
¿Qué problema tienes con el castellano? —me preguntó de súbito poniéndose muy
seria.
No le contesté, pues en realidad no sabía qué decir.
Estaba muy sorprendida por todo lo que me había contado y también un poco
confusa. No quería reconocer que la conversación que estábamos manteniendo
estaba poniéndome muy triste sin saber yo por qué.
Pasábamos en ese momento entre los robles, yo sintiendo
que había algo en la tierra que me tiraba hacia ella, que me pedía que huyese y
que me escondiese en algún lugar en el que nadie pudiese verme, tal como hacía
cuando venía la matanza del cerdo, que me iba lejos, muy lejos, para no escuchar
los gritos que el pobriño animal lanzaba al aire.
Ella tampoco sabía qué decirme. Notaba que buscaba en su
imaginación cualquier palabra, cualquier tema del que pudiese comenzar a hablar
de nuevo conmigo. Caminábamos ligeras entre los troncos de los árboles, bajo la
pequeña sombra que nos daban sus ramas, pero no sabíamos en realidad a dónde
queríamos llegar.
— Allí está el
río —le dije yo haciendo un ademán con la cabeza, mirando al Miño—. Parece que
él también tenga calor. VA con pachorra.
— Tiene calor
hasta el mismo cielo.
— Mañana
comienzan las fiestas —le dije por decir cualquier cosa mientras me detenía y
me sentaba en el suelo, apoyándome en un tronco y cerrando los ojos, cansada de
luchar contra el calor—. Vendrán los gaiteros de Carballiño.
— ¿De tan lejos?
— No está tan
lejos. ¿Por qué no te sientas?
— No me quiero
ensuciar el vestido.
— Ah.
No sé por qué, pero sus palabras me hicieron sentir algo
de rabia. No obstante, no podía dejar de mirarla. Abrí los ojos y, de reojo, me
fijé en sus movimientos, en sus ademanes, en su sonrisa, en su mirar, cómo ella
oteaba entre los árboles. Sentía muchas cosas extrañas cuando la miraba. Sentía
que la una estaba muy lejos de la otra, que no pertenecíamos al mismo mundo,
aunque fuésemos las dos gallegas de nacimiento, aunque no sabía si ella también
lo era de corazón.
— ¿Vamos? —me
preguntó mirándome extrañada.
— ¿A dónde
quieres ir, rapariga, si hace un calor que te mueres? —le contesté agotada.
Eran las cuatro de la tarde, las horas más calientiñas del día.
— Vamos a la
casa de mi abuela a que nos dé algo de merendar, algo, lo que sea.
— Ve tú. Yo
prefiero quedarme aquí.
— ¿Y qué harás
aquí tan sola?
— Estoy
acostumbrada a estar sola. Voy sola a todas partes: a las aldeas vecinas, a
Ourense fui sola millones de veces...
— ¿Has ido por
Ourense? —me preguntó incrédula.
— He ido, y
mucho.
— ¿Y cómo vas?
— Voy caminando.
— ¿Caminando?
¿Desde aquí?
— Sí, desde
aquí.
— No puede ser
que vayas sola desde aquí. No te creo.
— Desde aquí,
sí, desde aquí —le contesté levantándome del suelo y mirándola con más
seguridad que antes.
— ¿Sola?
— Bien soliña.
— ¿Vas sola?
— Que sí,
carallo.
— ¿Tú sola? Pero
si queda a por lo menos...
— Cuatro horas.
— ¿Cuatro horas
caminando? ¿Y por la carretera?
— Por la
carreteriña, voy.
— Eso sí que no
es normal. A mí no me dejarían mis padres.
— E logo?
— Porque es
peligroso.
— ¿Peligroso por
qué?
— Porque te
puede salir un lobo.
— ¿Un lobo? A mí
nunca me salió un lobo.
— ¿Y un jabalí?
— Un jabalí
tampoco. Y, si me saliesen, no me harían nada. Me llevo muy bien con los
animales.
— Pues eso no es
normal.
— ¿Normal? ¿Por
qué dices tanto esa palabra?
— Pues no sé.
— ¿Qué es normal
para ti, entonces?
— Pues que vivas
en Ourense y tengas un futuro. Aquí no lo tendrás jamás.
— E logo? ¿Por
qué me dices eso? ¿Qué futuro quieres que tenga yo?
— Pues el futuro
de una rapaza inteligente, no sé. Mi abuela dice que es una lástima que vivas
aquí, que no vayas a estudiar a Ourense o a Santiago, que tu madre no te mande
a estudiar fuera.
— Aún soy muy
joven —me defendí con voz trémula.
— Pero ya te
queda poquiño para terminar la escuela, ¿sí o no?
— A los catorce
terminamos y después... creo que tenemos que hacer un curso que nos prepare
para el bachillerato, pero...
— ¿Y tú no
quieres?
— No quiero irme
de aquí.
— ¿Por qué? Pero
si puedes llegar muy lejos. Todos saben aquí que eres muy inteligente, lo saben
todos.
— Pero...
— Yo creo que tu
madre sí piensa en que vayas a estudiar fuera.
— No lo habló
nunca conmigo eso.
— Pero lo
piensa, o al menos eso es lo que dicen las vecinas.
— ¿Qué dicen?
— Que tú irás a
estudiar fuera cuando cumplas los catorce.
— Casi los
tengo. Quedan dos meses para que los cumpla.
— Pues eso. No
sé, son cosas que se oyen.
— Son cotilleos.
— No son con
mala intención.
— Da igual. Son
voces murmuradoras.
— Lo que
quieras, pero al final siempre son verdad.
— ¿Y qué más
sabes que dicen?
— Que eres muy
extraña, que tu madre no te entiende, pero que aún así te quiere mucho, ¿sabes?
Y desea lo mejor para ti.
Yo no sabía qué contestar. Sentía en esos momentos,
incomprensiblemente, muchísimas ganas de llorar y sólo ansiaba quedarme sola
para poder pensar, para que ella no otease más en mi mirar.
— ¿Qué pasa? ¿No
quieres ser alguien en este mundo?
— Pero ¿qué
dices? —le pregunté ofendida sin poder evitarlo—. Yo soy muchísimo más de lo
que piensan todos. Yo quiero vivir aquí para siempre, porque aquí tengo mi
hogar, yo tengo aquí mi tierra, tengo aquí todo, todo, el campo, las eras, el
bosque, los prados, el Miño, los robles, las sendas, los castañares, las
montañas... y soy parte de esta tierra, como tú, como todos los que aquí
nacemos, ¡carallo! Y no pienso marcharme nunca, ¿me oyes? ¡Nunca! Por mucho que
los demás piensen que yo tendría que estudiar fuera, por mucho que mi madre
piense que lo mejor para mí se encuentra fuera de aquí. ¡No es verdad y nunca
lo será!
— Eso es precisamente
lo que tanto asusta a tu madre, ese vínculo que tienes con la tierra. Piensa
que no es normal...
— ¡No vuelvas a
decir esa palabra nunca más! No tiene sentido.
— Pues sí lo
tiene. No es normal que sientas todo eso.
— ¿Y quién lo
dice?
— Agnes, yo no
quiero discutir contigo, ¿sabes? Sólo hablaba para...
— Yo tampoco
quiero —le reconocí con vergüenza y con lágrimas en los ojos—. Perdóname.
— Tienes un modo
de ser muy especial y no todo el mundo lo entiende, y eso tienes que
comprenderlo.
No le contesté. Cerré los ojos y, desgraciadamente,
resbalaron por mis mejillas dos lágrimas redondiñas y calientes que ella,
enseguida, me retiró con sus cariñosos dedos. En ese momento me sentí tan
extraña, tan... rara.
— Mañana quiero
que bailemos juntas —me dijo con ternura—. Ya me contaron que tú cantas muy
bien, que eres una de las rapaciñas y de las mujeres que mejor cantan de la
aldeíña entera y de toda la parroquia.
— ¡No! Eso no es
verdad —me reí avergonzada.
— Pues claro que
lo es. Yo no te escuché nunca, pero estoy deseando hacerlo. ¿Por qué no me
cantas ahora alguna cantiguiña?
— Ahora no. Será
mejor que volvamos ya.
— ¿A dónde? ¿No
estás bien aquí?
Por supuesto que estaba bien con ella, pero mi alma
temblaba cada vez que ella me pedía algo que yo no me sentía capaz de cumplir.
Me sentía extraña, como si ella estuviese buscando en mí alguna respuesta, algo
que le pudiese asegurar que yo era la persona que ella pensaba que yo era. No
sabía cómo mirarla, no sabía qué decirle. Me sentía perdida en ese momento, un
momento como ninguno que hubiese vivido antes.
— Venga, Agnes,
cántame algo —me pidió cogiéndome de las manos.
— Ahora no.
— Pues mañana.
— Mañana con los
demás, sí.
Entonces noté que me apretaba las manos, que en ese
momento me quería decir algo con ese gesto que tanto me estremeció, que fue
como si ella me acariciase en lo más profundo del alma. Deseé mirarla, pero no
podía, era como si todo mi cuerpo se hubiese quedado detenido en un instante,
como si toda yo de súbito me hubiese convertido en piedra.
— ¿Qué te pasa?
—volvió a preguntarme, esta vez riéndose con cariño—. Parece que estés
nerviosa, que no estés cómoda conmigo.
— E logo, ¿por
qué?
— Porque no me
miras, porque noto que tiemblas, porque tienes las manos heladas cuando hace un
calor del Demonio.
— No estoy
acostumbrada a que sean cariñosos conmigo.
— ¿Cómo? Eso no
puede ser.
— Pues es —le
respondí liberándome de sus manos, con primor y vergüenza.
— Tú no te
llevas muy bien con tu madre, ¿verdad? —Yo negué con la cabeza, en silencio—.
¿Y por qué?
— No me apetece
hablar de eso —le dije con una voz casi inaudible.
— E logo, ¿por
qué?
— Porque no. Sí
la quiero, la quiero mucho porque es mi madre, pero siempre la siento tan lejos
de mí... A mí me gustaría que pudiésemos hablar de todo, pero, cuando le
intento contar algo, enseguida siento que no me entiende, que no quiere que
hable, que calle todo eso que yo pienso y siento. Sólo puedo hablar con mi
amiguiña, con la vecina con la que te dijeron que paso tanto tiempo.
— ¿Y ahora ella
dónde está?
— Pues está de
vacaciones en la playa. Yo no entiendo por qué todo el mundo va a la playa en verano, con lo bonito que es todo aquí, con lo hermosos que se ponen los
campos, todo está tan sosegado...
— Pero hace
mucho calor, aunque no es de eso de lo que quiero que hablemos. No me cambies
de tema —se rió con cariño de nuevo cogiéndome de las manos—. ¿Qué pasa con tu
madre?
— No sé.
— Y tu padre,
¿dónde está? A mí me dijeron que se marchó, pero no sé nada más.
— Se marchó.
— Pero ¿por qué?
— No lo sé.
— ¿Y te acuerdas
de él?
— Claro que sí,
mucho.
— Pero se marchó
cuando tú eras muy pequeniña, ¿no?
— Sí, no tenía
ni cuatro añiños cuando se fue. Tampoco me apetece hablar de eso.
— No quieres
hablar de nada —se rió de nuevo—. Será mejor que vayamos a la casa de mi abuela
para que nos prepare algo de merendar, algún zumo o algo así fresquiño.
— Yo me iré para
mi casa. Tengo cosiñas que hacer.
— ¿Qué cosas en
la mitad del verano?
— Pues... los
cuaderniños de verano de la escuela —la engañé. Ya los tenía hechos todos—. Y
ensayar para mañana con la pandereta.
— ¿Mañana
vendrás a la festiña, entonces?
— ¡Claro! Tengo
que participar en la pandeirada.
— ¿Tú tocas?
— ¡Sí! De vez en
cuando.
— Pero ¿sabes?
— Claro que sí,
no voy a ser tan tontiña de coger un instrumento para acariciarlo solamente —me
reí con retranca.
— Claro. ¿Quieres
que pase por tu casa para irte a buscar?
— No hace falta.
Yo ya estaré en la placiña a las ocho.
— Vale.
Me despedí de ella moviendo efímeramente la mano y
después desaparecí entre los robles, bajo el cielo azul de esa tarde de verano
que para siempre quedaría en mi memoria. Caminando hacia mi casa, pensaba en lo
que me ocurría con ella. Nunca me había sentido así, como me sentía cuando ella
me hablaba, cuando me miraba y cuando me cogía de las manos. Era algo que no
sabía describir. Hasta entonces, yo nunca había pensado en el amor ni tampoco
en que yo podría sentirme atraída por otra persona. No obstante, me conocía muy
bien y sabía qué pasaría cuando alguien me enamorase; a pesar de que, en esos momentos,
jamás habría sido capaz de reconocer que estaba enamorada. Simplemente pensaba
y sentía que me pasaba con ella algo que nunca me había pasado antes y ese
sentimiento no era ninguna tontería. Era algo muy importante que después
quedaría para siempre en mi alma. Ahora, años después de aquel momento, sé que
no era totalmente amor lo que sentía. Era una atracción muy fuerte, algo que el
verano intensificaba. Cuando ella desaparecía al terminar las fiestas de
nuestra aldea, ya olvidaba lo que sentía con ella, ya no pensaba más en ella y
de nuevo me quedaba yo en mi vida, tranquila y sosegada, sin que nadie me
hiciese sentir tan distinta, sin que nadie me recordase que yo era tan extraña,
sin que tuviese que justificar por qué amaba tanto mi tierra. No obstante, de
vez en cuando, sí me acordaba de ella y sentía una vergüenza muy fuerte cuando
recordaba todo lo que había sentido con ella. Cuando estaba lejos, ya no les
encontraba sentido a esos sentimientos. No significaban ya nada. Habían quedado
en el olvido, como ella. Ella se los llevaba consigo cuando se marchaba a
Ourense, desapareciendo hasta el año siguiente. No obstante, aquel verano fue
el último que compartimos. No sé por qué, pero recuerdo especialmente todo lo
que me pasó el último año que viví en mi tierra, todo lo que experimenté en ese
tiempo, todo lo que, sin yo saberlo, estaba viviendo por última vez.
Y me parece increíble pensar en todo lo que vivimos al
día siguiente de aquellas conversaciones tan tensas que estuvieron a punto de
hacer que discutiésemos. He de decir que yo estaba muy desconcertadiña con ella
porque no sabía qué quería conseguir conmigo, si quería ser mi amiga o si, por
el contrario, quería descubrir si era cierto todo lo que le habían contado
sobre mí. Yo desconocía la mayoría de cosas que las vecinas murmuraban de mí,
pero era plenamente consciente de que se hablaba de mí, de que los vecinos de
mi aldea pensaban cosas de mí que, aunque fuesen ciertas, a mí me molestaba
mucho que pensasen. Sabía que todos conocían que yo era especial, que tenía
alguna que otra habilidad curiosa, sobre todo porque, a pesar de que yo pudiese
aprovechar esa facultad para ayudar a los demás, a todos les asombraba
mucho que yo me pudiese llevar tan bien con los animales, que los animales
comprendiesen tan rápido lo que yo les quería decir y que también fuese capaz
de sosegarlos con tanta facilidad, sólo mirándolos a los ojos o hablándoles con
cariño y ternura, suaveciño y dulcemente. También sabía que pensaban que yo era
demasiado madura para mi edad, que yo había crecido demasiado rápido, mucho más
que los otros niños de la aldea y que la edad que tenía no se correspondía con
la madurez mental que yo demostraba al ser tan responsable en los trabajos del
campo y a la hora de hablar con los demás.
La fiesta que viví con ella, al principio, fue la más
bonitiña que vivía desde hacía mucho tiempo. Desde que mi abuela murió, no
volví a vivir unas fiestas así, tan divertidas, aunque al principio a mí me
costó mucho confiar en ella. Todo el tiempo me parecía que sus ojos analizaban
todo lo que yo hacía y que se querían sumergir en lo más profundo de mi mirada
para descubrir todo lo que yo pensaba.
Recuerdo que salí de mi casa cuando aún el sol calentaba
demasiado. Hacía mucho calor, pero de pronto, sin que nadie lo imaginase,
vinieron unas nubeciñas blancas que amenazaban con echarnos toda el agua del
mundo, pero se mantuvieron quietiñas allí en el cielo, cubriendo el sol que
tanto molestaba, que caía con tanta fuerza sobre el bosque, sobre las calles de
mi aldea. Mi madre no vendría a la fiesta porque estaba enfermiña, estaba con
dolores de barriga y de cabeza y prefirió quedarse en casa. Lo más curioso es
que ella no me prohibía hacer nada, ella quería que yo fuese libre y además
notaba que ella confiaba muchísimo en mí, pese a todo lo que pasó después, pero
ella nunca me impidió que fuese sola a las fiestas de nuestra aldea o de
cualquier otra que se celebrase en otra parroquia e incluso me permitía ir a
las fiestas de Ourense, me permitía ir a Ourense sabiendo que tenía que caminar
tanto. Y lo que ella sentía no era indiferencia, sino confianza, eso siempre lo
supe.
Cuando llegué a la placiña de nuestra aldea, me encontré
con la mayoría de los vecinos, que ya lo tenían todo preparado para recibir a
los gaiteros que después vendrían casi ya en la anochecida. No obstante, he de
confesar que, más que recuerdos, lo que guardo de ese ocaso son sensaciones y
hechos sueltos, como si no pudiese rememorar todo lo que viví entonces, como si
mi memoria escogiese entre algunos recuerdos y otros. También, muchas veces pienso
que todo lo que viví en el hospital después destrozó un poco mi memoria. Sé que
todo eso que me hicieron influyó muchísimo en mi mente y me hizo heridas en el
alma que no sé si algún día sanarán. Después de estar encerrada allí, sentí que
ya no podía recordar del mismo modo todo lo que yo había vivido hasta entonces
y que cualquier recuerdo era punzante, me hacía mucho daño si lo recuperaba.
Eso me pasó hasta ahora, hasta que me percaté de que ya no me dolía tanto
recordar mi vida, aunque hay recuerdos que sí me duele evocar. Estoy
escribiendo sintiendo todo el tiempo que algo me remueve el alma, que hay algo
que se hunde en mi corazón, como si fuese una espina rasgándome el alma. Y creo
que me pasa eso porque nunca le hablé a nadie antes de todo esto, porque ésta
es la primera vez que libero estos recuerdos, aunque escribir es mucho más
sencillo que hablar. No podría hablar de ellos, no podría convertirlos en
palabras porque las palabras que los expresarían serían punzantes también,
tendrían materia y se clavarían en mi corazón, me harían un nudo en la garganta
y no podría hablar.
El caso es que cuando llegué comenzó todo enseguida.
Comenzamos a tocar las panderetas, los tambores y las ferreñas, vino también
una vecina que tocaba la zanfoña y mientras tanto ya pasaban las otras vecinas
con la comida que cada una hizo en su casa. Todo fue muy rápido, como si de
súbito el tiempo comenzase a pasar mucho más veloz, y yo sentía que me
arrastraba todo y me arrastraba hasta que ya me sentí mezclada con todo, con la
música, con la gente, con el olor de las empanadas, con nuestros cantos. Tenía
una pandereta en la mano y tocaba como si yo no fuese dueña de mis movimientos,
como si me poseyese la música. Sonaba todo tan bien, tan bonito, que no dejaba
de tener lágrimas en los ojos. Y en ese momento me había olvidado de ella, no
me acordaba de que hablamos de que vendría y tampoco, sinceramente, la echaba
de menos, pero, de pronto, cuando la vi aparecer entre la gente, bajo ese cielo
que se volvía nubladiño y brumoso, sentí que mi alma quería huir de mi pecho y
el corazón comenzó a latirme con mucha fuerza, dándome golpes fortísimos que me
hacían daño, pero yo no dejaba de tocar, era como si en mi tañer yo quisiese
desahogar los nervios que de repente se habían apoderado de todo mi ser, de
toda yo.
— ¡Agnes! —me
gritó entre la música, levantando la mano para saludarme—. ¡Agnes!
Vi que corría hacia mí, con los ojos centelleantes, tan
brillantes que yo pensé que el sol no lucía igual porque ella lo tenía en la
mirada.
Yo quería decir su nombre, pero éste se quedó encerrado
en mi garganta, como si yo no pudiese pronunciarlo, y lo único que hice fue
sonreír, sonreír contenta, porque de repente me percaté de que, aunque hasta
entonces no la hubiese echado de menos porque estaba muy entregada a la música,
su presencia me hacía sentir protegida y, además, le daba sentido a todo. Quise
expresarle todo eso con mi mirada. En ese momento sí me sentía capaz de
hacerlo, de decirle todo lo que le quería decir con mis ojos, pues la música me
daba fuerzas, la música me había quitado la vergüenza que siempre vivía en mí,
pero entonces supe que no merecía la pena, que ella después se marcharía de
nuestra aldea y olvidaría todo lo que había vivido conmigo, con nosotros.
— ¡Perdóname!
—me dijo cuando ya me tenía delante—. ¡No pude llegar antes!
Me asombró muchísimo lo contenta que iba. Parecía como
si toda la felicidad del mundo estuviese en su cuerpo, en su alma, y volase
desde sus ojos a todo su alrededor. Yo no sabía qué decir y tampoco sabía cómo
mirarla, pero no hacía falta que hiciese nada. Ella me cogió de las manos, me
quitó la pandereta que tocaba, se la dio a otra vecina que nos miraba curiosa,
me cogió más fuerte de las manos y me arrastró al centro de todo, donde tocaban
los gaiteros, donde sonaba la música como si lloviese del cielo, de ese cielo
cubierto de nubes blancas que parecían danzar con el viento y el sonido de
nuestra música.
Entonces todos comenzamos a cantar con delicia, con
tanta felicidad y emoción que el mundo se paró, se detuvo todo en ese momento.
Yo sentía que ella me apretaba las manos, que sus ojos me pedían que bailase,
que cantase, que me quería escuchar, mientras sentía que el viento me envolvía
en un abrazo fortísimo y la música se metía en todo mi ser, como si de nuevo me
sintiese poseída por ella, y canté junto a los demás, como si llevase cantando
así durante años, sin inseguridad, cantando esas cantigas que tan dentro de mí
tenía, sin sentir nada más que emoción y felicidad, sobre todo porque vivir
esos momentos le daba sentido a toda mi vida, a toda. Había muchísimas más
cosas que ocurrían a mi alrededor, pero yo no las veía, no existían para mí. Sé
sólo que todos danzábamos alrededor de ese robleciño ya tan antiguo, que era
sagrado para nosotros, que llevaba allí desde siempre, desde toda la vida,
mientras lo envolvíamos en cintas de colores, como si él fuese la madre de
todos, como si fuese quien nos había dado la vida hacía ya tanto tiempo. Desde
pequeniña recuerdo que las fiestas de nuestra aldea sobre todo estaban
dedicadas a ese árbol tan grande, tan altísimo, que llegaba con sus ramas al
cielo, acariciando las nubes, resguardando el sol entre sus hojas. En ese
momento estaban tan verdes... y era el primer árbol que se deshacía de ellas
cuando llegaba el otoño y llenaba la placiña con sus hojas de colores amarillos
y rojos, hinchiéndolo todo de vida aunque estuviese llegando la decadencia.
También sé que ésa es una fiesta muy ancestral que no
tiene casi parecido con ninguna que se celebre en toda Galicia, aunque hay
fiestas en las que también hacen cosiñas semejantes, pero lo nuestro era único.
Éramos una aldea que quedaba escondida entre las montañas, lejos de todo, que
aún mantenía sus tradiciones tan vivas que parecía como si el tiempo no hubiese
pasado allí, como si siempre hubiésemos sido así, tal como éramos en esos años.
Y yo sentía algo muy fuerte cuando danzaba con todos alrededor de ese roble que
tanto respetábamos todos, que tanto queríamos, sentía una fuerza muy intensa
que me arrastraba, que me daba una energía que parecía que podía hacer estallar
todo lo que yo era en cualquier momento. Era una fuerza que no sé de dónde
provenía, una sensación de gratitud tan grande que casi no podía soportarla,
que era demasiado grande para mí; era un vínculo que me apretaba el alma, que
me hacía sentir tan perteneciente a la tierra, tan parte de la tierra, que
durante unos momentos muy largos sólo existíamos esa sensación y yo, sólo
existían esos momentos, esa emoción tan fuerte que yo sabía procedente de una
antigüedad ya muy inalcanzable. No sé si yo era la única que experimentaba algo
así, pues cuando lo sentía todo lo demás desaparecía, todo, y sólo quedaba la
música, la melodía que la gaita y la zanfoña tocaban, la fuerza de los
tambores, la fraternidad que existía entre nosotros, y sobre todo la tierra, la
tierra, la tierra como nada más, la tierra y yo.
Y por eso en ese momento ella también desapareció por
unos instantes, pero de súbito la sentí cerca de mí, cogida a mis manos, y ella
también, por unos momentos efímeros, estuvo también en mi mundo. Busqué sus
ojos bajo esa luz que llovía templadiña y fresquiña a la vez, de color dorado,
esa luz que nos daba el crepúsculo como otro regalo más de la vida. La busqué
entre el aroma de la humedad del bosque, de la lluvia lejana. Yo sabía que
llovía en otra parte, cerquiña de nosotros, quizás en Ourense, pero la lluvia
en ese momento parecía formar parte de otro mundo, sólo nos entregaba su
delicioso olor. Y sentía que ella me apretaba cada vez más las manos, como si
tuviese miedo a que toda aquella música la arrastrase al centro de la tierra,
como si pensase que yo era su único sustento en el mundo.
De pronto sentí que ella me arrastraba lejos de todos,
me apartaba de los demás, me alejaba de la gaita, de la zanfoña y de los
tambores, me alejaba de la gente. Y entonces vi que estábamos bajo los robles,
así de repente, y la música todavía sonaba con mucha fuerza, pero estaba más
lejos todo, como si ella acabase de abrir un agujero en el mundo sólo para
nosotras. En ese momento yo ya no cantaba. Estaba extrañada, no entendía lo que
había pasado, por qué de súbito ya no estaba con ellos, alrededor de nuestro
roble, y por unos momentos sentí rabia por estar lejos, no entendí por qué ella
me había apartado de ese momento que a mí tanto me gustaba vivir, que a mí me
hacía tan feliz vivir, pero no le podía preguntar nada. Estaba tan desorientada
que no tenía palabras, que no podía pensar. Me sentía como si de repente
alguien me hubiese arrancado de mi propia vida.
— Quiero hablar
contigo —me dijo ignorando todo lo que yo sentía. Me pregunté si ella podía
leer en mis ojos. Según lo que me dijo, tendría que percibir todo lo que yo
pensaba, si para ella mis ojos también hablaban tan alto—. Quiero hablar
contigo de una cosa. No, mejor, quiero que bailemos aquí.
— E logo...? —le
pregunté casi sin voz.
— Porque allí
con todos... Bailemos aquí.
— Ya no puedo.
Ya me... No puedo —musité aún casi sin voz.
— Pero ¿por qué?
¡Aquí la música también suena muy fuerte! —rió.
En ese momento tuve mucho miedo. Me parecía que ella
quería alejarme del mundo para que solamente estuviese con ella. Una parte de
mí gritó de nervios y emoción, pero la parte más racional de mi ser destrozó
esa ilusión y esa esperanza y las volvió añicos, convenciéndome al instante de
que todo lo que yo pensaba no eran más que locuras. Ella solamente quería
apartarme de todos porque no comprendía que yo estuviese tan unida a ese
momento ni a la gente de mi aldea; pero todavía gritaba en mí la parte más soñadora
de mi alma. No obstante, pensar en que ella quería tenerme solo para sí me
asustaba tanto que no sabía cómo reaccionar. Nunca me había encontrado en una
situación semejante y no sabía cómo tenía que enfrentarme a ella. Por eso sólo
deseé huir, huir de ese momento tan extraño que tanto me desorientaba.
Mas había algo en mí que también me hacía ansiar
quedarme soliña con ella. Esa parte de mí fue la que me hizo sonreír, la que me
impulsó a mirarla con mucho cariño, como si nunca hubiese mirado así a nadie, y
entonces sentí que ella oteaba en mí como si no entendiese mi mirada. Eso me
hizo sentir muchísimo más nerviosa y deshizo esa ilusión que de súbito había
invadido todo mi ser. De nuevo llegaron los nervios y la vergüenza.
— Pero estamos
lejos de todo, del sentido de la música. Volvamos, por favor —dije amedrentada
y tímida.
— No, espera un
momentiño, Agnes, sólo un momentiño.
Sentí que me miraba como nadie lo había hecho antes, con
una insistencia que me asustaba y también me estremecía. No supe qué decir,
pero de súbito sentí miedo, miedo a no sé qué, pero mucho miedo, como si ella
estuviese removiéndome toda el alma. No obstante, por unos momentos pensé que
ella también sentía algo por mí, no lo mismo que yo sentía, pero tal vez algo
bonito, aunque ese pensamiento huyó enseguida de mi mente, como si yo no
tuviese derecho a pensar algo así. Rechacé al instante esa posibilidad porque
era una locura, una completa locura.
— ¿Qué quieres
de mí? —le pregunté apartándome de ella.
— ¿Qué te da
tanto miedo?
— ¿Por qué me
miras así?
— ¿Te molesta?
— ¿Por qué lo
haces?
— Porque siento
mucha curiosidad por ti, por tus ojos.
Otra vez, otra vez otra persona me hablaba de mis ojos.
Estaba ya cansada de que la gente sólo se fijase en eso, en mis ojos. En ese
momento yo quería volver donde estaban todos, aún seguían tocando y la música
sonaba con dulzura, y ella no me soltaba. Tenía mis manos entre las suyas,
apretándolas con fuerza. Yo no sabía cómo sentirme. Estaba volando y a la vez
estaba muy asustada. No sabía qué pensar y también tenía mucho miedo a que ella
pudiese percatarse de que ella era para mí tan especial. No quería que eso
ocurriese, pues entonces podía pasar que los vecinos se enterasen y entonces
toda la aldea tendría muchísimos más motivos para pensar que yo era demasiado
extraña. Todo lo que pensaba me amedrentaba tanto que casi no podía controlar
mis pensamientos ni mis sentimientos.
— No te enfades
conmigo, Agnes, pero quiero saber si es cierto lo que escuché decir sobre ti.
— Ya basta, ¿no?
Das crédito a todo lo que oyes y eso...
— No, Agnes, no
es eso. Yo quiero saber si... si de verdad tú eres algo meiguiña.
Al escuchar esas palabras, me solté rápidamente de sus
manos y corrí sin mirarla hasta donde estaban los demás, todavía cantando y
danzando como si no hubiese ocurrido nada; pero ella fue tras de mí y me cogió
de la cintura, de nuevo me arrastró hasta los robles y me dijo:
— ¿Me tienes
miedo? ¿Crees que te haré daño o que me burlaré de ti?
— No quiero que
vuelvas a decir eso nunca más, ¿me oyes? —le pregunté con rabia y con lágrimas
en los ojos.
— ¿Por qué? ¡No
es nada malo!
— ¿Es que no
naciste ni creciste en esta tierra? ¿No sabes qué son para todos las...?
— ¿Las meigas?
Pues sí, pero... pero todo eso no son más que cuentos de viejas, aunque, claro,
en las aldeas es todo diferente, es como si estuvieseis más atrasadiños que en
las ciudades. Pero, venga, dime, ¿tú lo eres o no?
— ¿Cómo te
atreves a decir todo eso y a preguntarme algo así? —lloré sin poder evitarlo—.
¡tú no sabes nada de mí, nada! No sabes quién soy, vienes aquí unos poquiños
días al año y piensas que ya tienes derecho a...
— Agnes, Agnes
—me llamó con dulzura, sorprendida—. ¿Qué dije? ¿Por qué te pones así?
— ¿Quién dice
eso de mí? —le pregunté muy asustada.
— Pues...
— ¿Quién lo
dice?
— Mi madre
escuchó que lo decía una vecina que es muy amiga de tu madre y tu madre lo
negaba con fuerza y miedo, decía que no podía ser, que eres una rapaza
especial, pero que no eres eso que piensan. Te defendía con un cariño... Eso me
dijo mi madre. Y tu madre dijo también que no permitiría que nadie volviese a
reírse de su hija, que no permitiría nunca que le hiciesen daño a su hija, y lo
dijo con lágrimas en los ojos, y que haría todo lo que estuviese en sus manos
para que no sufrieses el rechazo de la gente, que ella quería que tú estuvieses
bien y que quería que vivieses una vida plena y llena de bendiciones.
— ¿Dijo todo
eso? —le pregunté aún con más ganas de llorar.
— Lo dijo, sí.
Ella no puede soportar que la gente hable de ti.
— Yo sé que
hablan, pero todos me quieren mucho. Tú no estás aquí el resto del año para
verlo, pero todos somos una familia.
— Pero piensan
que eres meiga, que por eso puedes sosegar tanto a los animales, porque los
hechizas con tus ojos. Hay quien no se atreve a mirarte a los ojos.
— Sí, lo sé.
— Yo creo que tu
madre piensa en... no sé... piensa en que vivas en otra parte.
— ¿Qué? —exclamé
sintiendo que todo mi ser temblaba, que la tierra desaparecía bajo mis pies.
— No sé, mi
madre escuchó que decían que tu madre quería que estudiases en otra parte. Ella
sabe que tú puedes tener mucho futuro en otro sitio, que aquí...
— Aquí yo tengo
mi hogar —musité sin voz.
— No sé, sólo
son murmuraciones. Ya sabes que en las aldeas se sabe todo y se habla de
cualquier cosa, aunque no sea verdad. Tú tienes idealizado este lugar, pero en
las aldeas no se puede ser libre. Tienes que vivir en Ourense o en Santiago,
allí sí podrás ser más libre. E incluso creo que piensa que lo mejor es que tengas tu futuro fuera de Galicia.
En ese momento, sin que nadie lo supiese, sentí que mi
vida comenzaba a desvanecerse, comenzaba a deshacerse. Oía que ella seguía
hablando, pero todo estaba desapareciendo a mi alrededor, estaba sintiendo, por
primera vez en mi vida, que, dentro de unos meses, me arrancarían de los brazos
de mi tierra, que, sin que yo pudiese hacer nada, me alejarían de Galicia, y de
súbito sentí tanto miedo que noté que me faltaba el aire, que no podía
respirar, que todo se convertía en niebla a mi alrededor. Ella todavía hablaba,
pero ya no oía nada, sólo ese presentimiento que me destrozaba el alma.
Y lo peor fue que ella de pronto comenzó a pertenecer a
ese presentimiento, como si ella también fuese parte de esas manos que me
arrancarían de mi hogar. De repente, me sentí tan incómoda a su lado que lo
único que deseé fue alejarme de ella, fue perderla de vista y no volver a verla
nunca más.
— Es curioso que
se preocupen todos por tu futuro. Eso es muy bonito, ¿no? —oí que me
preguntaba, pero yo no podía responder—. Agnes, ¿qué te pasa?
— No me
encuentro bien —le dije sin voz—. Tendrás que disculparme, pero quiero estar
sola.
— Estás llorando
—musitó ella asombrada.
— No es verdad.
— Estás
llorando, coitadiña. ¿Dije algo que te ofendió?
— Sólo quiero
estar sola, discúlpame.
Entonces sentí que de súbito mi vida dejaba de
pertenecerme, que alguien me la quitaba brutalmente, me arrancaba el alma.
Corrí sin decirle nada, alejándome de ella, corriendo hasta lo más profundo del
bosque para distanciarme de todo, para no seguir escuchando su voz. Oí que me
llamaba, pero no me giré en ningún momento. No quería escuchar más. Ya tenía
suficiente.
Cuando me sentí protegida por los robles y los castaños,
entonces me senté en el suelo y comencé a llorar sabiendo que tenía demasiados
motivos para hacerlo. No dudaba de que ese presentimiento que ya latía en mí
era cierto, sería cierto.
La música aún se escuchaba de lejos, la gaita volaba por
el aire, se introducía en mi alma y me hacía sentir muchísimo más triste, más
deshecha de dolor. ¿Cómo podría vivir sabiendo algo así, sabiendo que el tiempo
que podía compartir con mi tierra iría acabándose? Entonces, me juré a mí misma
que lucharía con todas mis fuerzas para conseguir que no me alejasen de mi
hogar y que viviría como si nunca hubiese oído ese presentimiento, como si éste
no existiese. Mas también supe que no podría conseguir nada. No podría evitar
absolutamente nada.
No obstante, a partir de entonces yo cambié mucho. A
pesar de que aún me relacionase con los demás, perteneciendo a los momentos de
fiesta, a pesar de que viviese después instantes inolvidables con mi amiga, ya
nada fue igual para mí. Aquella tarde, nació en mí una tristeza muy profunda
que fue creciendo con el paso de los meses y que cada vez se hacía más fuerte,
cada vez más fuerte. Vivía cada instante de mi vida como si fuese siempre el
último en el que podría respirar. Vivía mirando a mi alrededor como si viese
por última vez todo lo que siempre tuve e, incluso, a partir de aquella tarde,
empecé a ser aún más solitaria. Me iba apartando de todos, no quería que nadie
me mirase a los ojos, no quería que nadie pensase en mi vida ni en mi futuro.
Hacía las cosas de siempre, iba a la escuela, participaba en los trabajos del
campo y también seguía ocupándome de los animales, pero en mis ojos siempre
había una morriña muy fuerte que silenciaba mi voz. Sé que mi madre se percató
de que yo siempre estaba triste, siempre, de que lloraba todas las noches,
invadida por un llanto que no tenía fin, que no me dejaba dormir. Sé que se
preocupaba muchísimo por mí, que la desasosegaba mucho que pasase el día sola,
que cuando llegaba por la noche y cenaba con ella no hablase nada. Tengo
recuerdos de momentos en los que me preguntaba qué me ocurría, por qué estaba
tan triste, por qué no hablaba con nadie, y yo sólo le decía que no me pasaba
nada, que simplemente estaba cansada, que estaba bien, y le pedía que no se
preocupase por mí, pero sé que ella no dejaba de hacerlo. Continuamente me
miraba de reojo, buscando en mis gestos y en mis miradas las respuestas que yo
no le daba. Sé también que ella hablaba con las vecinas de la aldea y les
contaba que yo no estaba bien, que estaba muy extraña y que incluso creía que
estaba enferma. Ellas también pensaban que yo estaba enferma, que estaba
volviéndome loca, pues, a veces, el sentimiento de impotencia que me dominaba
era tan fuerte que no soportaba que me mirasen ni que me hablasen. Huía de
cualquier mirada, de cualquier palabra que pudiesen dirigirme.
He de decir que todo fue empeorando después de vivir con
mi vecina el mejor Magosto de mi vida, aquél que vivimos en Ourense. Fue la
última vez en la que me sentí verdaderamente feliz y fue porque sabía que el
momento de que me separasen de mi tierra estaba cada vez más cerca y también
sabía que yo no podría hacer nada para detenerlo, para evitar que viniese hasta
mí y me arrastrase hasta la nada. Yo pensaba que después de ese día en el que
me arrancarían de los brazos de mi tierra, tal vez de mi verdadera madre, no
había nada, estaba sólo la oscuridad, el silencio y la nada, sólo la nada, que
todo acabaría después de eso, y eso me hacía sentir tanto miedo que, he de
reconocerlo, muchas veces me despertaba chillando aterrorizada, pidiendo a
gritos que me dejasen en paz, que me dejasen quedarme, que no quería irme...
Tal vez mi madre podía imaginarse qué era lo que tanto me hería el alma, pero
nunca me lo dijo. Sé que las vecinas fueron las que le recomendaron que me
enviase a algún lugar en el que me pudiesen cuidar, en el que me pudiesen
vigilar y curar. Cada vez estaban más convencidas de que yo no estaba sana, de
que me ocurría algo muy triste que sería cada vez más grave, y mi madre también
fue creyendo eso cada vez con más seguridad, sobre todo a partir del último mes
de diciembre que viví en Galicia. Ese invierno fue mucho más triste que
ninguno. Yo sabía que era el último. Por lo tanto, he de confesar que, cuando
me mandaron a ese hospital que mi madre imaginaba lleno de comodidades y de
atenciones, yo ya tenía el alma herida y destrozada y eso me la destruyó por
completo.
Y creo que ya voy a dejar de escribir. Ya acabaré de
contar todo lo que siguió pasando después de ese momento. Ya escribí suficiente
y ya es muy tarde.
Me encantan las semejanzas con tu vida, ir en el tren por ejemplo y ponerse a escribir.Es una historia que tiene una parte positiva y otra negativa. Conocemos el primer "amor" de Agnes, al que muchos definirían como un amor platónico (no sé si erróneamente). Por otra parte, es cuando Agnes toma consciencia del mundo que la rodea, de la aplastante realidad que se avecina fría y perversa, pero vamos por partes.
ResponderEliminarMe gustaría que un día hablases de los animales de Agnes y su relación con ellos. No creo que sean tan especiales como Nemesis, pero seguro que tiene recuerdos bonitos. Me hace mucha gracia cuando dice que no se puede meter en un río, que se corta la regla jajaja. Eso lo tenía escuchado, no sé dónde. Me hizo gracia la palabra "pachorra", no la había escuchado nunca.
Aquí descubrimos una Agnes muy distinta. Se relaciona con la gente, participa en las fiestas y es feliz. Me sorprende esta Agnes que contesta con esa soltura a esta vecina, aunque en un principio se corte y le de vergüenza, habla con claridad y sin pelos en la lengua. Nada que ver con la Agnes de ahora. Está claro que su paso por el psiquiátrico la hirió profundamente.
Este encuentro yo creo que supone un antes y un después en su vida. No solo por conocer por primera vez el amor, la atracción por otra persona, también por descubrir la realidad que la rodea. Hasta ese momento ella era consciente de algunas habladurías, pero esta vecina le abre los ojos y le hace ver, yo creo que de forma inconsciente, que hay muchas cosas a su alrededor de las que ella no es consciente.
Esta chica, pues no puedo decir que me caiga bien. Tampoco es que me caiga mal, pero no siento simpatía por ella. ¡¡Es una metomentodo!! Parece una psicóloga, o peor, de esas periodistas del corazón que te preguntan la marca del papel higiénico que usas y porqué esa marca y lo que sientes al limpiarte, ¡grrr! Es una pena, que haya sido así con Agnes (aunque sé que sin malas intenciones). En vez de hablarle de cosas amables, se empecinó en preguntarle por cosas personales, ¡¡incluso por su padre!! Tiene un toque Lilu, por lo de no mancharse y darle tanta importancia a vivir en un pueblo, aunque esta no tiene tacto, pero tenemos que recordar que es una niña, y no es consciente de todo eso.
En mi opinión, esta chica tiene una personalidad más "rara" que Agnes. Si me das a elegir, una tarde con esta chica o Agnes, de calle me voy con Agnes, pues es mucho más a fin a mi personalidad y forma de pensar. Luego, es muy pesada con lo de su futuro, yo creo que ni la propia madre de Agnes le ha soltado todas esas frescas a la cara, la pobre se queda desubicada. Me he reído con la expresión "voces murmuradoras" jajajaja, muy bueno.
Está claro que aquí la madre de Agnes es otra, nada tiene que ver con la que Agnes describió en sus memorias. Ahora, que puede acceder a sus recuerdos sin hacerse daño, conocemos la verdadera personalidad de su madre y sus circunstancias. Aunque sigo sin perdonarla por lo que hizo, ahora me cae un poco mejor. A ver que ocurre en los próximo capítulos.
ResponderEliminarPor último, resaltar las fiestas tan especiales de su pueblo, has conseguido que viva intensamente lo que allí se hace, ¡casi puedo oler esas maravillosas empanadas! Muy bonito lo del gran árbol, es un símbolo precioso de hermandad, de arraigo con la tierra y sus vecinos. Las conversaciones entre ellas no tienen desperdicio, me encanta. Una Agnes inocente y muy divertida, con contestaciones con mucha chispa, me encanta. Grrr, rabia que ese espantoso lugar se haya cargado esa parte tan divertida de ella.
Aunque esta vecina no es santo de mi devoción, ha sido un capítulo muy entrañable, repleto de magia. Yo creo que esta chica sentía algo por Agnes, además de la curiosidad por descubrir si es verdad todo lo que dicen de ella. Triste que lo de meiga la persiga de por vida...en el centro terropsiquiátrico se lo decían hasta los enfermeros y doctores. Has dado a conocer una fase de su vida muy importante y con ello, descubrimos muchas cosas, entendemos mejor a Agnes y su entorno. Hay algo que no ha cambiado desde entonces, el amor de ella por su tierra.
Maravillosa entrada, tengo que decir que me le he leído muy rápido, a pesar de ser larga. Me lo he pasado pipa. ¿Sabremos algo más sobre esta vecina? Espero que sigas pronto, lo has dejado en lo más interesante.
Ir en tren es viajar, al fin y al cabo, aunque sea un pequeño desplazamiento; la presentación con la libreta y todo eso, cuando se describe el tren también como una especie de barco me parece una buena preparación porque como lector Agnes me va a llevar de viaje, es un poco como cuando Sinéad se marchaba a Lacnisha o a Lainaya, porque sin darme cuenta he cruzado un portal y me he metido en su pueblo. Veo a esa chica un poco mayor que Agnes, nada menos que pelirroja y con los ojos verdes, debía de llamar muchísimo la atención, aunque en Galicia abunden más que por aquí, pero es una combinación casi explosiva, de colores complementarios. Y no es alguien del entorno habitual, pero tampoco una extraña, va y viene, desaparece por temporadas pero retorna... y parece que se ha interesado por Agnes. Tiene la habilidad de meterse hasta la cocina, por así decir, consigue que Agnes no tenga las defensas de punta contra ella, y claro, de vez en cuando le pregunta cosas incómodas. Esta chica es, en cierto modo, el reflejo del mundo exterior, como si el resto de la gente se hubiera puesto de acuerdo y la hubiese comisionado para indagar. ¿Quién tiene más miedo de quién? Parece que Agnes, que se enfurruña, se duele, mientras que la otra (un personaje sin nombre más para la colección), muestra una seguridad. Pero no me lo creo. En realidad todos temen a Agnes, a la meiga, a la nieta de la que fue, y ahí está el misterio: si se llevan muy bien con la abuela, y ven que la nieta sigue sus pasos, ¿por qué tratan de que vaya al compás de todos? De lo que no me cabe duda es de que Agnes es lo que se sale de la norma, y por tanto conlleva un peligro a los ojos de sus adocenados convecinos. Ahí está el origen del comportamiento de la madre de Agnes, por eso la va a mandar fuera, aunque lo sufra para siempre, pero no se puede ser duro al enjuiciarla, porque lo tenía todo en contra. La pelirroja no carece de crueldad, las preguntas sobre su padre o las reflexiones sobre lo que es vivir en el campo, sin esa supuesta maravilla que es la televisión, no me resultan inocentes. El capítulo pasa así, de una deliciosa descripción de las fiestas locales, a la desazón que Agnes siente al comprender que ese modo de vida toca a su fin para ella y pronto se separará de su pueblo, de su tierra; quizá también, como la esperanza que estaba al fondo de los males encerrados en la caja de Pandora, Agnes también presienta que, aunque tardando mucho, volverá, y no lo hará sola. Ahora que lo pienso, este es un tema muy clásico en la literatura, el de la expulsión del paraíso, y precisamente por comer del fruto prohibido: el árbol de la ciencia del bien y del mal. Como Eva, Agnes conoce más de lo que debe, ha cruzado una línea roja de prohibición, y su castigo será perder el paraíso en el que habitaba; pero por suerte para ella, será capaz de reconquistar su vuelta. Precioso el lenguaje, exquisitas las frases y los tropos. Como siempre, muy bueno.
ResponderEliminar