domingo, 3 de febrero de 2019

DIARIO DE AGNES: SÁBADO, 2 DE FEBREIRO DE 2019


Sábado, 2 de febreiro de 2019

Atopei un momento acougado, cálido e acolledor no que me podo esquecer do resto do mundo, no que me podo mergullar no meu interior e recoñecer as emocións que me enchen a ialma. Sinto que vivo ás présas, que case que non teño tempo para me deter a observar como me sinto e que penso, que os días se van moi rápido, que marchan as semanas coma se en realidade fosen intres e que un día chega cando nin tan sequera me dei de conta de que xa rematou outro; pero esta velocidade á que transcorre a miña vida non me abafa nin me molesta, ao contrario, síntome arrastrada por unha corrente que me leva por este presente facendo que goce de cada momento, que aprecie cada cousiña boa que vivo e que me fai estar no mundo dunha maneira como xamais estiven antes. Sempre me sentín afastada de todo o que forma o mundo, da realidade na que habitan os demais. Agora, síntome parte do mundo, sinto que o mundo tamén pode estar en min, que eu podo facer que un momento sexa dunha maneira ou outra para algunha persoa. Sinto que estou na vida, que non son unha persoa tan distinta como eu pensaba que era. Agora xa non me sinto estraña, xa non me sinto apartada do resto das persoas por ser máis sensíbel cos demais. Agora é cando podo recoñecer como son. Teño que recoñecer que me está a custar moito saber quen son de verdade. Descubrín que nunca me coñecín ben. Podía identificar a miña maneira de ser a medias, pero a meirande parte da miña personalidade estaba asolagada pola dura doenza que durante tanto tempo me atacou. Agora, cando xa sinto que marcha a súa influencia, está saíndo á luz esa parte de min que nunca puiden coñecer ben. Agora sinto que a xente me pode coñecer moito mellor que nunca, pero tamén é certo que haberá sempre un anaco da miña ialma que ficará agochado, protexido do ollar dos demais. Ese anaco da miña ialma está cheo dunha sensibilidade moi profunda que teño que controlar, que, moitas veces, teño que reprimir porque, se sempre fose libre, habería momentos que eu non sabería enfrontar. Aínda non aprendín a domear todo o que sinto. As cousas aféctanme moito máis do que agardo. Calquera mala nova que escoite pola radio o lea nos xornais me pode facer chorar sen moita dificultade; mais, malia tentar controlar esa parte tan sensíbel de min (a que tamén se encarga de me avisar do que lles vai ocorrer ás persoas que máis quero), esta pode saír de súpeto no momento menos agardado. E foi o que me ocorreu onte.

Levamos unha semana un pouco difícil, con moitísimo traballo, con moitísima choiva, con menos frío, iso si, ata onte. Onte houbo un temporal fortísimo. O xoves tamén estivo chovendo durante toda a noite e caeu unha boa treboada. Nevou moitísimo na montaña, á fin, e tamén no sur de Ourense. Eu estou adoitada xa á choiva, ao frío, ao vento. Teño que recoñecer que xa nin sinto o frío cando saio de madrugada da miña casa para ir á cafetaría. Tampouco me amola a choiva, tampouco me estarrece o fortísimo vento que zoou esta semana. Seica non me arrepíe este tempo porque medrei coñecéndoo, porque nunca me foi descoñecido, sempre estivo nas nosas vidas, aínda que na aldeíña non chovía tanto como noutros lugares de Galicia, pero si foi sempre moitísimo frío na invernía, sempre nevou moito.

Agora recoñecerei que, no tocante á localización da miña aldea, nunca dixen a verdade verbo onde está situada exactamente, porque a quero manter en segredo, porque non quero que ninguén a poida coñecer tan ben, porque quero que siga agochada do mundo como o estivo sempre. Non mentín sobre a súa localización, pero en realidade está moito máis lonxe de Toén do que sempre dixen. Está agochada entre montes, está nun val que sempre se enchía de neve cando chegaba a época de invernía. É moi difícil acceder a ela cando a neve a cobre porque as estradas que conducen a ela desaparecen baixo o xeo e a neve e é imposíbel transitar por elas. Ao menos, iso era o que ocorría cando eu era cativa. Cando nevaba, o resto do mundo desaparecía. Ficabamos incomunicados, como lles acontecía a moitísimas aldeas máis da montaña. Eu sempre vía cubertos os cumes das montañas de Ourense cando nevaba, vía que o ceo caía sobre eses cumios, e parecíame que non había máis nada no mundo, que todo se detivera, que nin tan sequera existía o tempo, que para sempre ficariamos así, nese intre eterno de cor violácea, tan frío coma a neve que cubría os vieiros. Coido que eu era unha das pouquiñas persoas que se sentía tan leda cando chegaba a neve. Miña nai sempre sufriu moito cando a neve asolagaba a aldeíña porque tiña medo a que ocorrese algunha cousa mala e que ninguén nos puidese axudar. Ademais, coa neve, adoitaban vir os lobos e, con eles, o medo, a desaparición dalgunhas ovellas e o perigo; pero os lobos nunca nos fixeron dano. Simplemente, procuraron pola nosa aldea un alimento que nunca atoparon. Marchaban cando se daban de conta de que alí non había nada para eles. Eu chegaba a chorar por eles porque me sentía culpábel por non darlles ren, pero sabía que, se os alimentaba, eles nunca marcharían definitivamente e eu sabía que, se non se arredaban da nosa aldea, a súa vida podería correr perigo porque máis dun dos homes que vivían na aldeíña falara de acabar con eles. Nunca entendín por que á xente lle custou tan pouquiño rematar coa vida dun ser vivo cando, en verdade, ese ser vivo non nos faría nunca dano. Eu sabía que nunca nos farían dano.

Pero outra vez desviei do tema do que quero falar. Quero dicir con todo isto que a miña aldea está máis lonxe de Ourense do que sempre fixen crer. Non sei por que son tan desconfiada á hora de falar da miña aldea. Non quero que lle ocorra nada malo, non quero que sexa coñecida. As cousiñas descoñecidas sempre teñen unha vida moito máis acougada e están menos en perigo cás que se coñecen. Tampouco é certo que eu, dende a miña aldea, ía camiñando deica Ourense. Se o quixese facer, tería que camiñar durante alomenos doce horas. Si é certo que moitas veces pedín que me levasen a Toén e, dende alí, si puiden ir camiñando deica Ourense en moitas ocasións. Mais sinto que agora nada diso ten importancia xa.

A miña aldea non está xunta unha estrada. Hai unha estrada comarcal que accede a ela; unha estrada comarcal que está abeirada por árbores centenarias que agochan a luz do ceo, que nos gorecen do ollar das estrelas e que crean un teito natural que parece pertencer a outro mundo. A min sempre me pareceu que esa estrada tan antiga conducía a un mundo máxico no que non podía entrar calquera, sen pensar que eu xa me achaba no mundo máis máxico que pode existir. Non preciso nada máis para sentirme parte dun mundo incríbel, pertencente aos soños, máis que á realidade. Esta aldeíña tan pequerrechiña na que nacín e na que medrei pareceume sempre a imaxe dunha desas postais que a xente manda aos seus seres queridos cando se atopan lonxe da súa terra para amosarlles que están nun lugar fermosísimo. E onte, entre lusco e fusco, a miña aldea pareceume, máis que nunca, unha imaxe de postal, unha imaxe que para min non ten comparación con nada, unha imaxe que me custará moito describir porque o que eu vin cos meus propios ollos non se pode reducir a unhas simples verbas. É algo máis, algo que se sente coa ialma, non coa mente, que se vive co corazón; mais vouno tentar porque quero falar diso, quero falar do efecto que me produciu esa imaxe que había tanto e tanto tempo que non vía, que me fixo viaxar á miña nenez, que me fixo sentir cativa de súpeto, outra vez, e que me fixo entender que, por moitos anos que pasasen, eu sempre serei parte deste pequeno mundo, que eu sempre serei igual, terei os mesmos costumes. É algo tan bonito o que sentín, pero tan intenso que non podo falar diso sen sentir ganas de chorar. Amais, estou moi sensíbel dende hai moito tempo. Seica esa sexa unha consecuencia de ter estado tan doentiña durante tanto tempo, que me quedou unha sensibilidade case incontrolábel que me fai vivir as cousas cunha intensidade moito máis forte cá de calquera outra persoa. E iso téñoo que aceptar, por moi duro que sexa ás veces ser tan sensíbel, ter que loitar contra a miña ialma; pero onte non puiden reprimir o que sentía.

Como todos os venres, o meu tío Damián veunos buscar a Ourense para levarnos á aldeíña. Dentro de pouquiño, Artemisa será quen conduza deica a aldeíña e xa non molestaremos máis ao meu pobre tío, mais Artemisa non deixa de dicir que lle pon medo conducir por esas estradas tan cheas de curvas e tan estreitas. Artemisa fará o exame da autoescola este mércores. Ten moito medo, pero eu sei que aprobará.

A medida que nos afastabamos de Ourense, as estradas estaban máis cubertas de xeo e, cando xa estabamos case chegando á aldeíña, vin que quedaban algúns restiños de neve na beira da estrada. Eu estivera todo o día preguntándome se nevara na aldeíña. Xa tería que estar nevada dende hai un mes, pero a neve tardou moito en chegar á nosa terriña. Cando estabamos indo á aldeíña, pregunteille ao meu tío Damián se xa nevara e el non me quixo responder. Díxome que xa o comprobaría cos meus propios ollos. Esa resposta era un si, pero eu non me quería facer ilusións e mantívenme expectante ata que chegamos á estrada na que temos que deixar o coche porque na miña aldea non se pode entrar en coche. Tense que facer camiñando por unhas corredoiras entre árbores, subindo unha costiña que, no inverno, sempre estivo chea de neve e de xeo. Ao ver que ese camiño estaba cheo de neve, o corazón comezoume a latexar con moitísima forza e esquecín todas as verbas. Baixamos do coche e eu subín case correndo esa costiña que á meirande parte da xente lle custa moito subir. Non podo explicar o que sentín cando, no alto da costiña, vin a miña aldea toda cuberta por unha grosa capa de neve. Os tellados das casas eran brancos, non se distinguía onde comezaba unha rúa e onde remataba outra. A igrexa da praciña estaba toda branca. A neve salientaba a escura cor da pedra das que están feitas as casas. As cruces que reinaban no alto dos pazos parecían desafiar a violácea cor do ceo, cheo todo de nubes ameazantes. E o silencio, ese silencio que eu aprendín a comprender cando nin tan sequera tiña dous anos, que me parecía o son máis forte da vida. E as pólas das árbores bordeaban esa imaxe tan queda, tan silandeira, tan e tan bonita, esa imaxe que me roubara o corazón. Nin tan sequera me decatei de que Artemisa e o meu tío Damián estaban tras miña observando abraiados coma min esa imaxe tan propia dun soño.

Tiña que descender outra costiña para chegar á miña aldea, pero non me podía mover. Sentía como o frío me acariñaba a pel, ese frío tan xélido, tan forte, pero non sentía frío, só me sentía acollida nese momento pola miña terra, coma se eu fose parte da neve. E o silencio que brotaba do bosque acalara a voz da miña ialma e, asemade, espertara a voz das miñas lembranzas máis antigas. Hai case trinta anos que non vía a miña aldea nevada toda, acalada polo intenso e profundo silencio que sempre viña coa invernía.

Só me dei de conta de que estaba chorando cando notei que o ventiño que zoaba con delicadeza polas rúas e que abaneaba as pólas das árbores acariñaba as bágoas que me esvaraban paseniñamente polas meixelas, xeándose ao contacto dese vento tan frío. Entón si me decatei de que tiña a miña ialma toda chea de pranto, dunha emoción que había moito tempo que non sentía, que me descontrolou e que me fixo comezar a correr deica a miña casa para fuxir vergonzosamente do ollar de Artemisa, quen xa me sorría con agarimo; pero eu o único que precisaba era ver á miña nai, abrazala e chorar de emoción entre os seus brazos. Quería sentir o seu agarimo e tamén a calor da lareira. Quería comprobar se todo seguía sendo como sempre foi cando nevaba na miña aldeíña. E todo segue igual. A lareira segue botando os mesmos arrecendos de sempre, segue dándonos a mesma calor de sempre. Dende as ventás desta casa tan antiga, podo ver como a neve cobre os campos, as pólas das árbores, o chan do bosque, as rúas de pedra. Podo escoitar o silencio que fala coa neve, que fala coa miña ialma, facéndome voltar a eses anos tan lonxanos xa nos que a neve nos apartaba do resto do mundo. Agora as cousas son diferentes. Agora todos se esforzan por tirar a neve que cobre os camiños. Agora xa non é doado manternos tan lonxe de todo, pero, eiquí, eu síntome coma se non houbese ren máis, coma se o tempo tampouco existise, tal como me ocorría cando era cativa.

Corrín notando que os meus pes se afundían na neve, notando que me custaba camiñar, pero non me importaba. Petei á porta da miña casa e decontado abriu a miña nai. Ela tamén tiña os ollos cristalinos e tamén estaba moi emocionada porque sabía o que eu sentía, sabía que eu me emocionaría moito ao ver a nosa aldea tan fermosa, tan silandeira e chea de soidade. É certo que ese frío tan intenso que ía nos pedía que nos gorecésemos ao carón da lareira, pero eu precisaba camiñar pola aldeíña antes de pecharme na miña casa xunta miña nai e Artemisa. Por iso, cando miña nai e Artemisa tamén se saudaron, eu díxenlles que iría dar unha voltiña, que non tardaría. Miña nai díxome que ía moito frío e tentoume convencer de que entrase na casa e me deixase de voltiñas, pero eu son moito máis cacholana do que pensan todos.

Non sei por que, pero precisaba comprobar como se vía a neve cubrindo a tumba de Lúa e de Iria. Precisaba visitalas porque tamén necesitaba compartir con Lúa ese momento tan especial. Non o puiden evitar. Fun directamente ao noso cemiterio e detívenme perante das tumbas de Lúa e de Iria sen saber que pensar. A neve cubrira as flores que lles deixamos. Estaban murchadas e xeadas, confundidas co xeo e a neve que xa tentaba comezar a desfacerse. Agacheime e busquei os pétalos entre a neve, sentindo que o frío xeaba os meus dedos, pero non me importaba. Apartei a neve que me impedía ler o nome de Lúa e o de Iria e, cando os puiden ler na metade do solpor, entón sentín que si compartía con elas ese momento tan frío e fermoso.

O silencio que me acompañaba non se pode describir. Era un silencio que intensificaba os meus sentimentos. Non facía falla que dixese en voz alta o que sentía porque sabía que elas podían ouvir a voz da miña ialma; a que berraba moitísimo no medio dese silencio que devoraba calquera son.

E, despois de estar alí un bo anaco, voltei onda miña casa. Cando entrei, descubrín que miña nai e máis Artemisa estaban conversando sentadas ao carón da lareira. Non souben que tiña tanto frío ata que sentei xunta elas e a calor do lume colleume das mans.

Despois ceamos acougadamente e, logo, eu púxenme a ler sentindo a protección do lume. Teño que recoñecer que, axiña que comecei a ler, sentín moito sono. Collín unha mantiña e deiteime moi pretiño da lareira, nese banco no que tamén me deitaba cando era cativa e non me apetecía para nada ir ao meu cuarto, onde se amoreaba o frío do inverno. Na cociña da miña casa estase infinitamente ben, pero no resto da casa fai un frío insostíbel. Cando era cativa, eu colocaba preto do lume unha manta na que despois me envolvía cando tiña que ir durmir, para así non afastarme da calor da lareira. E onte fixen o mesmo, exactamente o mesmo que facía cando era cativiña.

Artemisa tívome que espertar porque quedara durmida, profundamente durmida, sentíndome tan cómoda, tan feliz, tan ben, tan acollida... Cando xa estivemos soíñas no noso cuarto, díxome que miña nai se emocionara ao descubrir que quedara durmida ao carón da lareira, tal como facía cando era cativa, e que lle dixo: “malia pasar tanto tempo, segue facendo o mesmo, segue sendo esa cativiña á que tanto lle gustaba a calor da lareira e á que, asemade, tanto amaba a invernía. Segue tendo os mesmos costumes, que curioso e bonito. Segue sendo a mesma, segue sendo a mesma.”

Esta semana case que non tiven tempo de pensar como sería esta fin de semana na aldeíña. Érgome moi cedísimo, chego á cafetaría ás seis da mañá, saio da miña casa ás cinco e media estea chovendo, vente ou neve, malia que aínda non nevou en Ourense este ano. Saio sen pensar en nada, só en que teño que chegar. Cando chego, teño o tempo xusto para limpar o que non se limpase o día anterior, para arranxar as mesas, para ordenalo todo, para recibir aos repartidores, para poñer a primeira fornada do día. Mesmo hai veces nas que eu mesma fago o pan e algunhas tortas de Santiago, algunhas bicas e tamén empanadas de mazá, que teñen moito éxito, e tamén estamos comezando a facer bizcochada de castaña. Ás sete, hei de abrir a cafetaría teña rematado ou non todo o traballo e xa empezan a vir os primeiros clientes fixos de cada día. Teño moitísimas experiencias que contar porque ver ás mesmas persoas todos os días fai que nazan vencellos entre nós e hai cousiñas que algún día contarei. E tamén teño que dicir, aínda que me dea vergonza facelo, que rompín máis dun corazón xa.

Ás nove, vén a miña Artemisiña e entón o día comeza a pasar moito máis rápido. Axiña se fan as tres da tarde (momento no que remata a miña xornada laboral) e, cando chego á nosa casa, o que teño que facer é coidar da súa limpeza, lavar a nosa roupa, lavar a louza, facer a compra e milleiros de cousiñas máis. Hai tardes nas que vou con Iauga para ensaiarmos. Mañá celebraremos unha festa para celebrar Imbolc, que é hoxe, pero a todas lles vai mellor vir mañá á aldeíña. Escollemos sempre a miña aldeíña porque para todas é o lugar máis axeitado para tocar, para pandeirar, para encher de música cada recuncho. E así pasan os días, sentindo que case non hai horas baleiras. É que non as hai. Moi poucos momentos son os que teño para sentar no sofá cun libro nas mans, menos dos que me gustaría, e, se o consigo facer, axiña sinto moito sono. Estou esgotadísima, pero non o noto ata que Artemisa e máis eu imos durmir. Entón si me dou de conta do cansa que estou.

Pero son feliz, moito, malia estar sempre tan sensíbel. Sinto que a miña vida ten sentido. Non obstante, hai momentos nos que me desfago de medo e tristura. Onte, cando entrei na miña casa despois de estar no cemiterio, pensei de súpeto, sen podelo evitar, que, algún día, todo isto desaparecería, que chegaría un día no que xa non estaría a miña nai, no que esta casiña estaría baleira, e a tristura que ise pensamento me fixo sentir estivo a piques de me desfacer por dentro, pero desboteina rapidamente tentando que non me fixese chorar e conseguino. Axudoume tamén atoparme coa miña nai e con Artemisa e comezar a formar parte da súa conversación.

Tamén pensei que sentir tanta tristura e medo de súpeto por mor duns pensamentos tan tristes é outra consecuencia da miña doenza. Non me atrevo a afirmar que xa estou curada definitivamente. O que si sei é que ter estado tan doente non pode quedar en ren, que algunhas consecuencias me deixou estar tan mal durante anos. Agora me custa moito determinar canto tempo estiven sentindo só tristura, desesperanza e ganas de morrer. Hai veces nas que, de repente, lembro que houbo moitos momentos nos que só devecín morrer, nos que mesmo desexei que unha doenza física me desfixese e me levase á morte para non ter que matarme eu. Arrepíame saber que tentei tirarme a vida en varias ocasións. Non sei cantas veces o tentei, pero xa con unha sería abondo. Só lembro de dúas en especial: aquela tarde na casa de Gaia e tamén cando vivía na cabana, só con Némesis, quen tentou impedir que o fixese, quen foi buscar a Gilbert cando se decatou de que eu non espertaba por moito que ela me acariñase e tentase chamar a miña atención. Eu non sei que era Némesis en realidade, pero, moitas veces, cheguei a dubidar de se en verdade era só un animal. Comportouse comigo moito mellor cás persoas, entendíame moito mellor que ninguén, ollábame coma se de verdade puidese ouvir os meus pensamentos e protexeume moito máis do que xamais o fixo ninguén e coñeceume como nin tan sequera eu mesma me coñecía. Coñeceu o meu interior moito mellor que ninguén e sóuboo sempre todo de min sen que nin tan sequera eu fose consciente de canto de min ela coñecía. Moitas veces, pregunteime por que existía ese vencello tan forte, de onde nacera esa conexión tan profunda. É outra das cousas da miña vida que nunca poderei explicar. Tamén iso me fai pensar en que todas as conexións que eu sinto con todo o que forma a miña vida son demasiado intensas e fortes: a conexión coa miña terra, con Artemisa... coas persoas que quero de verdade. Non son conexións só anímicas. E tamén esa conexión coa música da miña terra, todo o que sinto cando toco esquecendo o mundo, só sentindo o que a música me fai sentir, as sensacións e as emocións que me enchen a ialma cando escoito como soa a pandeireta nas miñas mans, cando escoito como a miña voz se mestura co son da gaita e dos pandeiros. Que cousa tan forte, que bonito todo. É simplemente o son da vida.

E a miña vida é vida grazas a todo isto do que estiven falando hoxe, grazas á miña maneira de ser, a que me fai apreciar todo con moita máis forza, grazas a todas estas conexións que me fan sentir simplemente viva.

Traducción: 
Nota de la traductora: sólo recordar el significado de algunas expresiones como "entre lusco e fusco", que en castellano no tiene traducción, pero vendría a significar entre dos luces. Se refiere al momento del crepúsculo en el que apenas queda luz en el cielo, pero la suficiente para decir que todavía no es totalmente de noche. Por si acaso, también indicar que "lareira" es la cocina típica gallega, no una chimenea como se podría pensar.


Sábado, 2 de febrero de 2019

Encontré un momento sosegado, cálido y acogedor en el que puedo olvidarme del resto del mundo, en el que me puedo sumergir en mi interior y reconocer las emociones que me llenan el alma. Siento que vivo muy aprisa, que casi no tengo tiempo para detenerme a observar cómo me siento y qué pienso, que los días se van muy rápido, que se marchan las semanas como si en realidad fuesen instantes y que un día llega cuando ni siquiera me he dado cuenta de que ya ha acabado otro; pero esta velocidad a la que transcurre mi vida no me agobia ni me molesta, al contrario, me siento arrastrada por una corriente que me lleva por este presente haciendo que disfrute de cada momento, que aprecie cada cosiña buena que vivo y que me hace estar en el mundo de una manera como jamás estuve antes. Siempre me sentí alejada de todo lo que forma el mundo, de la realidad en la que habitan los demás. Ahora, me siento parte del mundo, siento que el mundo también puede estar en mí, que yo puedo hacer que un momento sea de una manera u otra para alguna persona. Siento que estoy en la vida, que no soy una persona tan distinta como yo pensaba que era. Ahora ya no me siento extraña, ya no me siento apartada del resto de las personas por ser más sensible que los demás. Ahora es cuando puedo reconocer cómo soy. Tengo que reconocer que está costándome mucho saber quién soy de verdad. He descubierto que nunca me he conocido bien. Podía identificar mi manera de ser a medias, pero la mayor parte de mi personalidad estaba inundada por la dura enfermedad que durante tanto tiempo me atacó. Ahora, cuando ya siento que se marcha su influencia, está saliendo a la luz esa parte de mí que nunca he podido conocer bien. Ahora siento que la gente puede conocerme mucho mejor que nunca, pero también es cierto que habrá siempre una parte de mi alma que permanecerá escondida, protegida de la mirada de los demás. Esa parte de mi alma está llena de una sensibilidad muy profunda que tengo que controlar, que, muchas veces, tengo que reprimir porque, si siempre fuese libre, habría momentos que yo no sabría afrontar. Aún no he aprendido a dominar todo lo que siento. Las cosas me afectan mucho más de lo que espero. Cualquier mala noticia que escuche por la radio o lea en los periódicos puede hacerme llorar sin mucha dificultad; mas, pese a intentar controlar esa parte tan sensible de mí (la que también se encarga de avisarme de lo que va a ocurrirles a las personas que más quiero), ésta puede salir de súbito en el momento menos esperado. Y fue lo que me ocurrió ayer.

Llevamos una semana un poco difícil, con muchísimo trabajo, con muchísima lluvia, con menos frío, eso sí, hasta ayer. Ayer hubo un temporal fortísimo. El jueves también estuvo lloviendo durante toda la noche y cayó una buena tormenta. Ha nevado muchísimo en la montaña, al fin, y también en el sur de Ourense. Yo estoy habituada ya a la lluvia, al frío, al viento. Tengo que reconocer que ya ni siento el frío cuando salgo de madrugada de mi casa para ir a la cafetería. Tampoco me molesta la lluvia, tampoco me horroriza el fortísimo viento que sopló esta semana. Quizás no me asuste este tiempo porque crecí conociéndolo, porque nunca me resultó desconocido, siempre ha estado en nuestras vidas, aunque en la aldeíña no llovía tanto como en otros lugares de Galicia, pero sí hizo siempre muchísimo frío en invierno, siempre nevó mucho.

Ahora reconoceré que, en cuanto a la ubicación de mi aldea, nunca dije la verdad sobre dónde está situada exactamente, porque quiero mantenerla en secreto, porque no quiero que nadie pueda conocerla tan bien, porque quiero que siga oculta del mundo como lo estuvo siempre. No he mentido sobre su ubicación, pero en realidad está mucho más lejos de Toén de lo que siempre he dicho. Está escondida entre montes, está en un valle que siempre se llenaba de nieve cuando llegaba el invierno. Es muy difícil acceder a ella cuando la nieve la cubre porque las carreteras que conducen a ella desaparecen bajo el hielo y la nieve y es imposible transitar por ellas. Al menos, eso era lo que ocurría cuando yo era niña. Cuando nevaba, el resto del mundo desaparecía. Permanecíamos incomunicados, como les acontecía a muchísimas aldeas más de la montaña. Yo siempre veía cubiertas las cumbres de las montañas de Ourense cuando nevaba, veía que el cielo caía sobre esas cimas, y me parecía que no había nada más en el mundo, que todo se había detenido, que ni tan siquiera existía el tiempo, que para siempre permaneceríamos así, en ese instante eterno de color violáceo, tan frío como la nieve que cubría las sendas. Creo que yo era una de las poquiñas personas que se sentía tan feliz cuando llegaba la nieve. Mi madre siempre sufrió muchísimo cuando la nieve inundaba la aldeíña porque tenía miedo a que ocurriese alguna cosa mala y que nadie pudiese ayudarnos. Además, con la nieve, habituaban a venir los lobos y, con ellos, el miedo, la desaparición de algunas ovejas y el peligro; pero los lobos nunca nos hicieron daño. Simplemente, buscaron por nuestra aldea un alimento que nunca encontraron. Se marchaban cuando se daban cuenta de que allí no había nada para ellos. Yo llegaba a llorar por ellos porque me sentía culpable por no darles nada, pero sabía que, si los alimentaba, ellos nunca se marcharían definitivamente y yo sabía que, si no se alejaban de nuestra aldea, su vida podría correr peligro porque más de uno de los hombres que vivían en la aldeíña había hablado de acabar con ellos. Nunca he entendido por qué a la gente le ha costado tan poquiño acabar con la vida de un ser vivo cuando, en verdad, ese ser vivo no nos haría nunca daño. Yo sabía que nunca nos harían daño.

Pero otra vez me he desviado del tema del que quiero hablar. Quiero decir con todo esto que mi aldea está más lejos de Ourense de lo que siempre he hecho creer. No sé por qué soy tan desconfiada a la hora de hablar de mi aldea. No quiero que le ocurra nada malo, no quiero que sea conocida. Las cosiñas desconocidas siempre tienen una vida mucho más sosegada y están menos en peligro que las que se conocen. Tampoco es cierto que yo, desde mi aldea, iba caminando hasta Ourense. Si quisiese hacerlo, tendría que caminar a al menos durante doce horas. Sí es cierto que muchas veces pedí que me llevasen a Toén y, desde allí, sí pude ir caminando hasta Ourense en muchas ocasiones. Mas siento que ahora nada de eso tiene importancia ya.

Mi aldea no está junto a una carretera. Hay una carretera comarcal que accede a ella; una carretera comarcal que está orillada por árboles centenarios que ocultan la luz del cielo, que nos guarnecen de la mirada de las estrellas y que crean un techo natural que parece pertenecer a otro mundo. A mí siempre me pareció que esa carretera tan antigua conducía a un mundo mágico en el que no podía entrar cualquiera, sin pensar que yo ya me hallaba en el mundo más mágico que puede existir. No necesito nada más para sentirme parte de un mundo increíble, perteneciente a los sueños, más que a la realidad. Esta aldeíña tan pequerrechiña en la que nací y crecí me pareció siempre la imagen de una de esas postales que la gente manda a sus seres queridos cuando se encuentran lejos de su tierra para demostrarles que están en un lugar hermosísimo. Y ayer, entre “lusco e fusco”, mi aldea me pareció, más que nunca, una imagen de postal, una imagen que para mí no tiene comparación con nada, una imagen que me costará mucho describir porque lo que yo vi con mis propios ojos no se puede reducir a unas simples palabras. Es algo más, algo que se siente con el alma, no con la mente, que se vive con el corazón; mas voy a intentarlo porque quiero hablar de eso, quiero hablar del efecto que me produjo esa imagen que hacía tanto y tanto tiempo que no veía, que me hizo viajar a mi niñez, que me hizo sentir niña de súbito, otra vez, y que me hizo entender que, por muchos años que pasasen, yo siempre seré parte de este pequeño mundo, que yo siempre seré igual, tendré las mismas costumbres. Es algo tan bonito lo que sentí, pero tan intenso que no puedo hablar de eso sin sentir ganas de llorar. Además, estoy muy sensible desde hace mucho tiempo. Quizás ésa sea una consecuencia de haber estado tan enfermiña durante tanto tiempo, que me ha quedado una sensibilidad casi incontrolable que me hace vivir las cosas con una intensidad mucho más fuerte que la de cualquier otra persona. Y eso tengo que aceptarlo, por muy duro que sea a veces ser tan sensible, tener que luchar contra mi alma; pero ayer no pude reprimir lo que sentía.

Como todos los viernes, mi tío Damián vino a buscarnos a Ourense para llevarnos a la aldeíña. Dentro de poquiño, Artemisa será quien conduzca hasta la aldeíña y ya no molestaremos más a mi pobre tío, mas Artemisa no deja de decir que le da miedo conducir por esas carreteras tan llenas de curvas y tan estrechas. Artemisa hará el examen de la autoescuela este miércoles. Tiene mucho miedo, pero yo sé que aprobará.

A medida que nos alejábamos de Ourense, las carreteras estaban más cubiertas de hielo y, cuando ya estábamos casi llegando a la aldeíña, vi que quedaban algunos restiños de nieve en la orilla de la carretera. Yo había estado todo el día preguntándome si había nevado en la aldeíña. Ya tendría que estar nevada desde hace un mes, pero la nieve ha tardado mucho en llegar a nuestra tierriña. Cuando estábamos yendo a la aldeíña, le pregunté a mi tío Damián si ya había nevado y él no quiso responderme. Me dijo que ya lo comprobaría con mis propios ojos. Esa respuesta era un sí, pero yo no quería hacerme ilusiones y me mantuve expectante hasta que llegamos a la carretera en la que tenemos que dejar el coche porque en mi aldea no se puede entrar en coche. Tiene que hacerse caminando por unos vericuetos entre árboles, subiendo una cuestiña que, en invierno, siempre estuvo llena de nieve y de hielo. Al ver que ese camino estaba lleno de nieve, el corazón comenzó a latirme con muchísima fuerza y olvidé todas las palabras. Bajamos del coche y yo subí casi corriendo esa cuestiña que a la mayor parte de la gente le cuesta mucho subir. No puedo explicar lo que sentí cuando, en lo alto de la cuestiña, vi mi aldea toda cubierta por una gruesa capa de nieve. Los tejados de las casas eran blancos, no se distinguía dónde comenzaba una calle y dónde terminaba otra. La iglesia de la placiña estaba toda blanca. La nieve resaltaba el oscuro color de la piedra de la que están hechas las casas. Las cruces que reinaban en lo alto de los pazos parecían desafiar el violáceo color del cielo, lleno todo de nubes amenazantes. Y el silencio, ese silencio que yo aprendí a comprender cuando ni tan siquiera tenía dos años, que me parecía el sonido más fuerte de la vida. Y las ramas de los árboles bordeaban esa imagen tan quieta, tan silente, tan y tan bonita, esa imagen que me había robado el corazón. Ni tan siquiera me enteré de que Artemisa y mi tío Damián estaban tras de mí observando asombrados como yo esa imagen de ensueño.

Tenía que descender otra cuestiña para llegar a mi aldea, pero no podía moverme. Sentía cómo el frío me acariciaba la piel, ese frío tan gélido, tan fuerte, pero no sentía frío, sólo me sentía acogida en ese momento por mi tierra, como si yo fuese parte de la nieve. Y el silencio que brotaba del bosque había acallado la voz de mi alma y, al mismo tiempo, había despertado la voz de mis recuerdos más antiguos. Hace casi treinta años que no veía mi aldea nevada toda, acallada por el intenso y profundo silencio que siempre venía con el invierno.

Sólo me di cuenta de que estaba llorando cuando noté que el vientiño que soplaba con delicadeza por las calles y que mecía las ramas de los árboles acariciaba las lágrimas que me resbalaban lentamente por las mejillas, helándose al contacto de ese viento tan frío. Entonces sí me percaté de que tenía mi alma toda llena de llanto, de una emoción que hacía mucho tiempo que no sentía, que me descontroló y que me hizo comenzar a correr hasta mi casa para huir vergonzosamente de la mirada de Artemisa, quien ya me sonreía con cariño; pero yo lo único que necesitaba era ver a mi madre, abrazarla y llorar de emoción entre sus brazos. Quería sentir su cariño y también el calor de la lareira. Quería comprobar si todo seguía siendo como siempre fue cuando nevaba en mi aldeíña. Y todo sigue igual. La lareira sigue emanando los mismos aromas de siempre, sigue dándonos el mismo calor de siempre. Desde las ventanas de esta casa tan antigua, puedo ver cómo la nieve cubre los campos, las ramas de los árboles, el suelo del bosque, las calles de piedra. Puedo escuchar el silencio que habla con la nieve, que habla con mi alma, haciéndome regresar a esos años tan lejanos ya en los que la nieve nos apartaba del resto del mundo. Ahora las cosas son diferentes. Ahora todos se esfuerzan por quitar la nieve que cubre los caminos. Ahora ya no es sencillo mantenernos tan lejos de todo, pero, aquí, yo me siento como si no hubiese nada más, como si el tiempo tampoco existiese, tal como me ocurría cuando era niña.

Corrí notando que mis pies se hundían en la nieve, notando que me costaba caminar, pero no me importaba. Llamé a la puerta de mi casa y enseguida abrió mi madre. Ella también tenía los ojos cristalinos y también estaba muy emocionada porque sabía lo que yo sentía, sabía que yo me emocionaría mucho al ver nuestra aldea tan hermosa, tan silenciosa y llena de soledad. Es cierto que ese frío tan intenso que hacía nos pedía que nos amparásemos cabe la lumbre, pero yo precisaba caminar por la aldeíña antes de encerrarme en mi casa junto a mi madre y a Artemisa. Por eso, cuando mi madre y Artemisa también se saludaron, yo les dije que iría a dar una vueltiña, que no tardaría. Mi madre me dijo que hacía mucho frío e intentó convencerme de que entrase en la casa y me dejase de vueltiñas, pero yo soy mucho más cabezona de lo que piensan todos.

No sé por qué, pero precisaba comprobar cómo se veía la nieve cubriendo la tumba de Lúa y de Iria. Precisaba visitarlas porque también necesitaba compartir con Lúa ese momento tan especial. No pude evitarlo. Fui directamente a nuestro cementerio y me detuve ante las tumbas de Lúa y de Iria sin saber qué pensar. La nieve había cubierto las flores que les dejamos. Estaban marchitadas y heladas, confundidas con el hielo y la nieve que ya intentaba comenzar a deshacerse. Me agaché y busqué los pétalos entre la nieve, sintiendo que el frío me helaba los dedos, pero no me importaba. Aparté la nieve que me impedía leer el nombre de Lúa y el de Iria y, cuando pude leerlos en mitad del crepúsculo, entonces sí sentí que compartía con ellas ese momento tan frío y hermoso. El silencio que me acompañaba no se puede describir. Era un silencio que intensificaba mis sentimientos. No hacía falta que dijese en voz alta lo que sentía porque sabía que ellas podían oír la voz de mi alma; la que gritaba muchísimo en medio de ese silencio que devoraba cualquier sonido.

Y, después de estar allí un buen rato, volví a mi casa. Cuando entré, descubrí que mi madre y Artemisa estaban conversando sentadas cabe la lareira. No supe que tenía tanto frío hasta que me senté junto a ellas y el calor del fuego me tomó de las manos.

Después cenamos sosegadamente y, luego, yo me puse a leer sintiendo la protección del fuego. Tengo que reconocer que, en cuanto empecé a leer, sentí mucho sueño. Cogí una mantiña y me acosté muy cerquiña de la lareira, en ese banco en el que también me tumbaba cuando era niña y no me apetecía nada ir a mi habitación, donde se acumulaba el frío del invierno. En la cocina de mi casa se está infinitamente bien, pero en el resto de la casa hace un frío insostenible. Cuando era niña, yo colocaba cerca del fuego una manta en la que después me envolvía cuando tenía que irme a dormir, para así no alejarme del calor de la lareira. Y ayer hice lo mismo, exactamente lo mismo que hacía cuando era niña.

Artemisa tuvo que despertarme porque me había quedado dormida, profundamente dormida, sintiéndome tan cómoda, tan feliz, tan bien, tan acogida... Cuando ya estuvimos soliñas en nuestra habitación, me dijo que mi madre se había emocionado al descubrir que me había quedado dormida cabe la lareira, tal como hacía cuando era niña, y que le dijo: “a pesar de pasar tanto tiempo, sigue haciendo lo mismo, sigue siendo esa niña a la que tanto le gustaba el calor de la lareira y a la que, a la vez, tanto amaba el invierno. Sigue teniendo las mismas costumbres, qué curioso y bonito. Sigue siendo la misma, sigue siendo la misma.”

Esta semana casi que no he tenido tiempo de pensar cómo sería este fin de semana en la aldeíña. Me levanto muy tempranísimo, llego a la cafetería a las seis de la mañana, salgo de mi casa esté lloviendo, haga viento o nieve, aunque todavía no ha nevado en Ourense este año. Salgo sin pensar en nada, sólo en que tengo que llegar. Cuando llego, tengo el tiempo justo para limpiar lo que no se haya limpiado el día anterior, para adecentar las mesas, para ordenarlo todo, para recibir a los repartidores, para poner la primera hornada del día. Incluso hay veces en las que yo misma hago el pan y algunas tartas de Santiago, algunas bicas y también empanadas de manzana, que tienen mucho éxito, y también estamos comenzando a hacer bizcochos de castaña. A las siete, he de abrir la cafetería haya acabado o no todo el trabajo y ya empiezan a venir los primeros clientes fijos de cada día. Tengo muchísimas experiencias que contar porque ver a las mismas personas todos los días hace que nazcan vínculos entre nosotros y hay cosiñas que algún día contaré. Y también tengo que decir, aunque me dé vergüenza hacerlo, que he roto más de un corazón ya.

A las nueve, viene mi Artemisiña y entonces el día comienza a pasar mucho más rápido. Enseguida se hacen las tres de la tarde (momento en el que acaba mi jornada laboral) y, cuando llego a nuestra casa, lo que tengo que hacer es cuidar de su limpieza, lavar nuestra ropa, lavar los platos, hacer la compra y millones de cosiñas más. Hay tardes en las que voy con Iauga para ensayar. Mañana celebraremos una fiesta para celebrar Imbolc, que es hoy, pero a todas les va mejor venir mañana a la aldeíña. Escogemos siempre mi aldeíña porque para todas es el lugar más idóneo para tocar, para pandeirar, para llenar de música cada rincón. Y así pasan los días, sintiendo que casi no hay horas vacías. Es que no las hay. Muy pocos momentos son los que tengo para sentarme en el sofá con un libro en las manos, menos de los que me gustaría, y, si consigo hacerlo, enseguida siento mucho sueño. Estoy agotadísima, pero no lo noto hasta que Artemisa y yo nos vamos a dormir. Entonces sí me doy cuenta de lo cansada que estoy.

Pero soy feliz, mucho, a pesar de estar siempre tan sensible. Siento que mi vida tiene sentido. No obstante, hay momentos en los que me deshago de miedo y tristeza. Ayer, cuando entré en mi casa después de estar en el cementerio, pensé de súbito, sin poder evitarlo, que, algún día, todo esto desaparecería, que llegaría un día en el que ya no estaría mi madre, en el que esta casiña estaría vacía, y la tristeza que ese pensamiento me hizo sentir estuvo a punto de deshacerme por dentro, pero la deseché rápidamente intentando que no me hiciese llorar y lo conseguí. Me ayudó también encontrarme con mi madre y con Artemisa y comenzar a formar parte de su conversación.

También he pensado que sentir tanta tristeza y miedo de súbito por mor de unos pensamientos tan tristes es otra consecuencia de mi enfermedad. No me atrevo a afirmar que ya estoy curada definitivamente. Lo que sí sé es que haber estado tan enferma no puede quedar en nada, que algunas consecuencias me ha dejado estar tan mal durante años. Ahora me cuesta mucho determinar cuánto tiempo estuve sintiendo sólo tristeza, desesperanza y ganas de morir. Hay veces en las que, de repente, me acuerdo de que hubo muchos momentos en los que sólo ansié morir, en los que incluso deseé que una enfermedad física me deshiciese y me llevase a la muerte para no tener que matarme yo. Me horroriza saber que intenté quitarme la vida en varias ocasiones. No sé cuántas veces lo intenté, pero ya con una habría sido suficiente. Sólo recuerdo dos en especial: aquella tarde en la casa de Gaya y también cuando vivía en la cabaña, sólo con Némesis, quien intentó impedir que lo hiciese, quien fue a buscar a Gilbert cuando se percató de que yo no me despertaba por mucho que ella me acariciase e intentase llamar mi atención. Yo no sé qué era Némesis en realidad, pero, muchas veces, llegué a dudar de si en verdad era sólo un animal. Se comportó conmigo mucho mejor que las personas, me entendía mucho mejor que nadie, me miraba como si de verdad pudiese oír mis pensamientos y me protegió mucho más de lo que jamás lo hizo nadie y me conoció como ni tan siquiera yo misma me conocía. Conoció mi interior mucho mejor que nadie y lo supo siempre todo de mí sin que ni tan siquiera yo fuese consciente de cuánto de mí ella conocía. Muchas veces, me pregunté por qué existía ese vínculo tan fuerte, de dónde había nacido esa conexión tan profunda. Es otra de las cosas de mi vida que nunca podré explicar. También eso me hace pensar en que todas las conexiones que yo siento con todo lo que forma mi vida son demasiado intensas y fuertes: la conexión con mi tierra, con Artemisa... con las personas que quiero de verdad. No son conexiones sólo anímicas. Y también esa conexión con la música de mi tierra, todo lo que siento cuando toco olvidando el mundo, sólo sintiendo lo que la música me hace sentir, las sensaciones y las emociones que me llenan el alma cuando escucho cómo suena la pandereta en mis manos, cuando escucho cómo mi voz se mezcla con el sonido de la gaita y de los tambores. Qué cosa tan fuerte, qué bonito todo. Es simplemente el sonido de la vida.

Y mi vida es vida gracias a todo esto de lo que he estado hablando hoy, gracias a mi manera de ser, la que me hace apreciar todo con mucha más fuerza, gracias a todas estas conexiones que me hacen sentir simplemente viva.

2 comentarios:

  1. Es curiosa la forma de empezar la entrada, con esas reflexiones. Es verdad que muchas veces vemos la vida pasar, ante nosotros, como espectadores que no forman parte de ella. Otras somo protagonistas, o al menos así nos sentimos, viviendo cada momento presente al máximo, siendo conscientes de que estamos participando, que estamos disfrutando. Nos dejamos arrastrar por ese presente tan arrollador y lo vivimos, a veces con plena conciencia y otras, casi sin darnos cuenta.

    Me parece muy real que Agnes no quiera desvelar la ubicación exacta de su aldea. Es una forma de protegerla de peligros exteriores, de que puedan perturbar su tranquilidad, su paz infinita. Yo en su lugar, tampoco lo diría. Ama a su aldea e incluso su tiempo, su frío, lluvia, viento y nieve. Incluso ama los lobos, pero eso ya no nos pilla por sorpresa, pues recuerdo muy bien sus experiencias pasadas. El reencuentro con la nieve en su aldea ha sido para ella un gran momento, repleto de magia y mucha nostalgia. Ese momento, de quedarse dormida cerca de la lareira yo creo que ha sido revitalizante para ella, de esos que vives con un 110% de intensidad. Esos pensamientos tan tristes que de pronto invaden sus pensamientos no son tan extraños, a mi me sucede mucho. Hago igual que ella, deshacerlos y apartarlos de mi mente. Impiden que vivas el presente de verdad, desvirtualizan una realidad que es feliz y ajena a toda tristeza. En su caso, habiendo estado enferma, quizás es más complicado. Tienen una vida intensa, sin tiempo perdido ni de descanso, pero es feliz, y eso es lo único que importa. Un capítulo precioso, Ntoch. Ah, a ver como le va el examen a Artemisa, espero que bien. Damián estará deseando que no apruebe, si lo hace, ya no aparecerá en la historia jajajaja.

    ResponderEliminar
  2. ¡La aldeiña no está donde nos dijo! ¿Por qué haría eso Agnes? Se supone que estamos leyendo su diario personal... Es un dato muy intrigante que incita a permanecer atento. El momento para ella es uno de esos que tenemos de vez en cuando en la vida, y son pocos, es más, yo creo que hay gente que no los tiene jamás: un momento de pararse y pensar, de recapitular. Y es para mí sorprendente que Agnes confiese que hasta ahora no se ha sentido arrastrada por la vorágine de la vida, un poco como si el mundo fuera por un lado y ella, para bien o para mal, no formase parte de él... hasta ahora, claro, porque ahora sí se siente formando parte de ese río común en el que nadamos todos. Creo que, en el fondo, es una confesión tranquilizadora.

    Y lo que siente al llegar a su aldea y verla así, tan invernal, tan bonita, tan de cuento... es una descripción de esas que tienes que repetir para disfrutarlas, es como un cuento pero a la vez es real, de algún modo sé que esa aldea existe, que las casitas de piedra y madera estarán por ahí, oliendo a humo y a vegetación, a vaquitas, a limpio. Me ha gustado mucho que no solo ella, que después de todo es como quien dice una recién llegada, es capaz de apreciar y disfrutar esa realidad, sino que su tío Damián o su madre participan de ese mismo asombro, del gozo de saber que su vida cotidiana es un milagro. Yo si fuera Artemisa estaría deseando ir con el coche por esos caminos estrechos y llenos de curvas, porque lo haría muy despacito, saboreando cada metro.

    En el párrafo final Agnes demuestra que el hecho de su reflexión es profundo, me ha encantado rememorar a Némesis, muchísimo más que a Gaya o a Gilbert, y la pregunta de qué era en realidad puede ser una pregunta elemental o imposible de comentar, porque Némesis era un ser vivo, inteligente, amable y amante, único y maravilloso. Siempre me recordó a Kaa, la pitón de Mowgli, pero claro, no la de la película de Disney, donde es un bicho malísimo, sino el personaje de Kipling de "El libro de las tierras vírgenes", que fue mi libro de cabecera en mi infancia... cuánto soñé con esa amiga del niño, que se dormía sobre ella, siempre inteligente, buena y amorosa; la ventaja para Mowgli es que él podía hablar con todos los animales, en cambio Agnes, y sobre todo Némesis, si hubiera podido hablar... ¡cuántas cosas posiblemente le habría dicho!

    Como ves es un capítulo que me da para mucho, eso es lo bueno de lo que vale la pena en literatura. Así que gracias.

    ResponderEliminar