Sábado, 2 de febreiro de 2019
Atopei un momento acougado, cálido e acolledor no
que me podo esquecer do resto do mundo, no que me podo mergullar no meu
interior e recoñecer as emocións que me enchen a ialma. Sinto que vivo ás
présas, que case que non teño tempo para me deter a observar como me sinto e
que penso, que os días se van moi rápido, que marchan as semanas coma se en
realidade fosen intres e que un día chega cando nin tan sequera me dei de conta
de que xa rematou outro; pero esta velocidade á que transcorre a miña vida non
me abafa nin me molesta, ao contrario, síntome arrastrada por unha corrente que
me leva por este presente facendo que goce de cada momento, que aprecie cada
cousiña boa que vivo e que me fai estar no mundo dunha maneira como xamais estiven
antes. Sempre me sentín afastada de todo o que forma o mundo, da realidade na
que habitan os demais. Agora, síntome parte do mundo, sinto que o mundo tamén
pode estar en min, que eu podo facer que un momento sexa dunha maneira ou outra
para algunha persoa. Sinto que estou na vida, que non son unha persoa tan
distinta como eu pensaba que era. Agora xa non me sinto estraña, xa non me
sinto apartada do resto das persoas por ser máis sensíbel cos demais. Agora é
cando podo recoñecer como son. Teño que recoñecer que me está a custar moito
saber quen son de verdade. Descubrín que nunca me coñecín ben. Podía
identificar a miña maneira de ser a medias, pero a meirande parte da miña
personalidade estaba asolagada pola dura doenza que durante tanto tempo me
atacou. Agora, cando xa sinto que marcha a súa influencia, está saíndo á luz
esa parte de min que nunca puiden coñecer ben. Agora sinto que a xente me pode
coñecer moito mellor que nunca, pero tamén é certo que haberá sempre un anaco
da miña ialma que ficará agochado, protexido do ollar dos demais. Ese anaco da
miña ialma está cheo dunha sensibilidade moi profunda que teño que controlar,
que, moitas veces, teño que reprimir porque, se sempre fose libre, habería
momentos que eu non sabería enfrontar. Aínda non aprendín a domear todo o que
sinto. As cousas aféctanme moito máis do que agardo. Calquera mala nova que
escoite pola radio o lea nos xornais me pode facer chorar sen moita
dificultade; mais, malia tentar controlar esa parte tan sensíbel de min (a que
tamén se encarga de me avisar do que lles vai ocorrer ás persoas que máis
quero), esta pode saír de súpeto no momento menos agardado. E foi o que me
ocorreu onte.
Levamos unha semana un pouco difícil, con
moitísimo traballo, con moitísima choiva, con menos frío, iso si, ata onte.
Onte houbo un temporal fortísimo. O xoves tamén estivo chovendo durante toda a
noite e caeu unha boa treboada. Nevou moitísimo na montaña, á fin, e tamén no
sur de Ourense. Eu estou adoitada xa á choiva, ao frío, ao vento. Teño que
recoñecer que xa nin sinto o frío cando saio de madrugada da miña casa para ir
á cafetaría. Tampouco me amola a choiva, tampouco me estarrece o fortísimo
vento que zoou esta semana. Seica non me arrepíe este tempo porque medrei
coñecéndoo, porque nunca me foi descoñecido, sempre estivo nas nosas vidas,
aínda que na aldeíña non chovía tanto como noutros lugares de Galicia, pero si foi
sempre moitísimo frío na invernía, sempre nevou moito.
Agora recoñecerei que, no tocante á localización da
miña aldea, nunca dixen a verdade verbo onde está situada exactamente, porque a
quero manter en segredo, porque non quero que ninguén a poida coñecer tan ben,
porque quero que siga agochada do mundo como o estivo sempre. Non mentín sobre
a súa localización, pero en realidade está moito máis lonxe de Toén do que
sempre dixen. Está agochada entre montes, está nun val que sempre se enchía de
neve cando chegaba a época de invernía. É moi difícil acceder a ela cando a
neve a cobre porque as estradas que conducen a ela desaparecen baixo o xeo e a
neve e é imposíbel transitar por elas. Ao menos, iso era o que ocorría cando eu
era cativa. Cando nevaba, o resto do mundo desaparecía. Ficabamos
incomunicados, como lles acontecía a moitísimas aldeas máis da montaña. Eu
sempre vía cubertos os cumes das montañas de Ourense cando nevaba, vía que o
ceo caía sobre eses cumios, e parecíame que non había máis nada no mundo, que
todo se detivera, que nin tan sequera existía o tempo, que para sempre
ficariamos así, nese intre eterno de cor violácea, tan frío coma a neve que
cubría os vieiros. Coido que eu era unha das pouquiñas persoas que se sentía
tan leda cando chegaba a neve. Miña nai sempre sufriu moito cando a neve
asolagaba a aldeíña porque tiña medo a que ocorrese algunha cousa mala e que
ninguén nos puidese axudar. Ademais, coa neve, adoitaban vir os lobos e, con
eles, o medo, a desaparición dalgunhas ovellas e o perigo; pero os lobos nunca
nos fixeron dano. Simplemente, procuraron pola nosa aldea un alimento que nunca
atoparon. Marchaban cando se daban de conta de que alí non había nada para
eles. Eu chegaba a chorar por eles porque me sentía culpábel por non darlles
ren, pero sabía que, se os alimentaba, eles nunca marcharían definitivamente e
eu sabía que, se non se arredaban da nosa aldea, a súa vida podería correr
perigo porque máis dun dos homes que vivían na aldeíña falara de acabar con
eles. Nunca entendín por que á xente lle custou tan pouquiño rematar coa vida
dun ser vivo cando, en verdade, ese ser vivo non nos faría nunca dano. Eu sabía
que nunca nos farían dano.
Pero outra vez desviei do tema do que quero falar.
Quero dicir con todo isto que a miña aldea está máis lonxe de Ourense do que
sempre fixen crer. Non sei por que son tan desconfiada á hora de falar da miña
aldea. Non quero que lle ocorra nada malo, non quero que sexa coñecida. As
cousiñas descoñecidas sempre teñen unha vida moito máis acougada e están menos
en perigo cás que se coñecen. Tampouco é certo que eu, dende a miña aldea, ía
camiñando deica Ourense. Se o quixese facer, tería que camiñar durante alomenos
doce horas. Si é certo que moitas veces pedín que me levasen a Toén e, dende
alí, si puiden ir camiñando deica Ourense en moitas ocasións. Mais sinto que
agora nada diso ten importancia xa.
A miña aldea non está xunta unha estrada. Hai unha
estrada comarcal que accede a ela; unha estrada comarcal que está abeirada por
árbores centenarias que agochan a luz do ceo, que nos gorecen do ollar das
estrelas e que crean un teito natural que parece pertencer a outro mundo. A min
sempre me pareceu que esa estrada tan antiga conducía a un mundo máxico no que
non podía entrar calquera, sen pensar que eu xa me achaba no mundo máis máxico
que pode existir. Non preciso nada máis para sentirme parte dun mundo incríbel,
pertencente aos soños, máis que á realidade. Esta aldeíña tan pequerrechiña na
que nacín e na que medrei pareceume sempre a imaxe dunha desas postais que a
xente manda aos seus seres queridos cando se atopan lonxe da súa terra para
amosarlles que están nun lugar fermosísimo. E onte, entre lusco e fusco, a miña
aldea pareceume, máis que nunca, unha imaxe de postal, unha imaxe que para min
non ten comparación con nada, unha imaxe que me custará moito describir porque
o que eu vin cos meus propios ollos non se pode reducir a unhas simples verbas.
É algo máis, algo que se sente coa ialma, non coa mente, que se vive co
corazón; mais vouno tentar porque quero falar diso, quero falar do efecto que
me produciu esa imaxe que había tanto e tanto tempo que non vía, que me fixo
viaxar á miña nenez, que me fixo sentir cativa de súpeto, outra vez, e que me
fixo entender que, por moitos anos que pasasen, eu sempre serei parte deste
pequeno mundo, que eu sempre serei igual, terei os mesmos costumes. É algo tan
bonito o que sentín, pero tan intenso que non podo falar diso sen sentir ganas
de chorar. Amais, estou moi sensíbel dende hai moito tempo. Seica esa sexa unha
consecuencia de ter estado tan doentiña durante tanto tempo, que me quedou unha
sensibilidade case incontrolábel que me fai vivir as cousas cunha intensidade
moito máis forte cá de calquera outra persoa. E iso téñoo que aceptar, por moi
duro que sexa ás veces ser tan sensíbel, ter que loitar contra a miña ialma;
pero onte non puiden reprimir o que sentía.
Como todos os venres, o meu tío Damián veunos
buscar a Ourense para levarnos á aldeíña. Dentro de pouquiño, Artemisa será
quen conduza deica a aldeíña e xa non molestaremos máis ao meu pobre tío, mais
Artemisa non deixa de dicir que lle pon medo conducir por esas estradas tan cheas
de curvas e tan estreitas. Artemisa fará o exame da autoescola este mércores.
Ten moito medo, pero eu sei que aprobará.
A medida que nos afastabamos de Ourense, as
estradas estaban máis cubertas de xeo e, cando xa estabamos case chegando á
aldeíña, vin que quedaban algúns restiños de neve na beira da estrada. Eu estivera
todo o día preguntándome se nevara na aldeíña. Xa tería que estar nevada dende
hai un mes, pero a neve tardou moito en chegar á nosa terriña. Cando estabamos
indo á aldeíña, pregunteille ao meu tío Damián se xa nevara e el non me quixo
responder. Díxome que xa o comprobaría cos meus propios ollos. Esa resposta era
un si, pero eu non me quería facer ilusións e mantívenme expectante ata que
chegamos á estrada na que temos que deixar o coche porque na miña aldea non se
pode entrar en coche. Tense que facer camiñando por unhas corredoiras entre
árbores, subindo unha costiña que, no inverno, sempre estivo chea de neve e de
xeo. Ao ver que ese camiño estaba cheo de neve, o corazón comezoume a latexar
con moitísima forza e esquecín todas as verbas. Baixamos do coche e eu subín
case correndo esa costiña que á meirande parte da xente lle custa moito subir.
Non podo explicar o que sentín cando, no alto da costiña, vin a miña aldea toda
cuberta por unha grosa capa de neve. Os tellados das casas eran brancos, non se
distinguía onde comezaba unha rúa e onde remataba outra. A igrexa da praciña
estaba toda branca. A neve salientaba a escura cor da pedra das que están
feitas as casas. As cruces que reinaban no alto dos pazos parecían desafiar a
violácea cor do ceo, cheo todo de nubes ameazantes. E o silencio, ese silencio
que eu aprendín a comprender cando nin tan sequera tiña dous anos, que me
parecía o son máis forte da vida. E as pólas das árbores bordeaban esa imaxe
tan queda, tan silandeira, tan e tan bonita, esa imaxe que me roubara o
corazón. Nin tan sequera me decatei de que Artemisa e o meu tío Damián estaban
tras miña observando abraiados coma min esa imaxe tan propia dun soño.
Tiña que descender outra costiña para chegar á
miña aldea, pero non me podía mover. Sentía como o frío me acariñaba a pel, ese
frío tan xélido, tan forte, pero non sentía frío, só me sentía acollida nese momento
pola miña terra, coma se eu fose parte da neve. E o silencio que brotaba do
bosque acalara a voz da miña ialma e, asemade, espertara a voz das miñas
lembranzas máis antigas. Hai case trinta anos que non vía a miña aldea nevada
toda, acalada polo intenso e profundo silencio que sempre viña coa invernía.
Só me dei de conta de que estaba chorando cando
notei que o ventiño que zoaba con delicadeza polas rúas e que abaneaba as pólas
das árbores acariñaba as bágoas que me esvaraban paseniñamente polas meixelas,
xeándose ao contacto dese vento tan frío. Entón si me decatei de que tiña a
miña ialma toda chea de pranto, dunha emoción que había moito tempo que non
sentía, que me descontrolou e que me fixo comezar a correr deica a miña casa
para fuxir vergonzosamente do ollar de Artemisa, quen xa me sorría con agarimo;
pero eu o único que precisaba era ver á miña nai, abrazala e chorar de emoción
entre os seus brazos. Quería sentir o seu agarimo e tamén a calor da lareira.
Quería comprobar se todo seguía sendo como sempre foi cando nevaba na miña
aldeíña. E todo segue igual. A lareira segue botando os mesmos arrecendos de
sempre, segue dándonos a mesma calor de sempre. Dende as ventás desta casa tan
antiga, podo ver como a neve cobre os campos, as pólas das árbores, o chan do
bosque, as rúas de pedra. Podo escoitar o silencio que fala coa neve, que fala
coa miña ialma, facéndome voltar a eses anos tan lonxanos xa nos que a neve nos
apartaba do resto do mundo. Agora as cousas son diferentes. Agora todos se
esforzan por tirar a neve que cobre os camiños. Agora xa non é doado manternos
tan lonxe de todo, pero, eiquí, eu síntome coma se non houbese ren máis, coma
se o tempo tampouco existise, tal como me ocorría cando era cativa.
Corrín notando que os meus pes se afundían na
neve, notando que me custaba camiñar, pero non me importaba. Petei á porta da
miña casa e decontado abriu a miña nai. Ela tamén tiña os ollos cristalinos e
tamén estaba moi emocionada porque sabía o que eu sentía, sabía que eu me
emocionaría moito ao ver a nosa aldea tan fermosa, tan silandeira e chea de
soidade. É certo que ese frío tan intenso que ía nos pedía que nos gorecésemos
ao carón da lareira, pero eu precisaba camiñar pola aldeíña antes de pecharme
na miña casa xunta miña nai e Artemisa. Por iso, cando miña nai e Artemisa
tamén se saudaron, eu díxenlles que iría dar unha voltiña, que non tardaría.
Miña nai díxome que ía moito frío e tentoume convencer de que entrase na casa e
me deixase de voltiñas, pero eu son moito máis cacholana do que pensan todos.
Non sei por que, pero precisaba comprobar como se
vía a neve cubrindo a tumba de Lúa e de Iria. Precisaba visitalas porque tamén
necesitaba compartir con Lúa ese momento tan especial. Non o puiden evitar. Fun
directamente ao noso cemiterio e detívenme perante das tumbas de Lúa e de Iria
sen saber que pensar. A neve cubrira as flores que lles deixamos. Estaban
murchadas e xeadas, confundidas co xeo e a neve que xa tentaba comezar a
desfacerse. Agacheime e busquei os pétalos entre a neve, sentindo que o frío
xeaba os meus dedos, pero non me importaba. Apartei a neve que me impedía ler o
nome de Lúa e o de Iria e, cando os puiden ler na metade do solpor, entón
sentín que si compartía con elas ese momento tan frío e fermoso.
O silencio que me acompañaba non se pode
describir. Era un silencio que intensificaba os meus sentimentos. Non facía
falla que dixese en voz alta o que sentía porque sabía que elas podían ouvir a
voz da miña ialma; a que berraba moitísimo no medio dese silencio que devoraba
calquera son.
E, despois de estar alí un bo anaco, voltei onda
miña casa. Cando entrei, descubrín que miña nai e máis Artemisa estaban
conversando sentadas ao carón da lareira. Non souben que tiña tanto frío ata
que sentei xunta elas e a calor do lume colleume das mans.
Despois ceamos acougadamente e, logo, eu púxenme a
ler sentindo a protección do lume. Teño que recoñecer que, axiña que comecei a
ler, sentín moito sono. Collín unha mantiña e deiteime moi pretiño da lareira,
nese banco no que tamén me deitaba cando era cativa e non me apetecía para nada
ir ao meu cuarto, onde se amoreaba o frío do inverno. Na cociña da miña casa
estase infinitamente ben, pero no resto da casa fai un frío insostíbel. Cando
era cativa, eu colocaba preto do lume unha manta na que despois me envolvía
cando tiña que ir durmir, para así non afastarme da calor da lareira. E onte
fixen o mesmo, exactamente o mesmo que facía cando era cativiña.
Artemisa tívome que espertar porque quedara
durmida, profundamente durmida, sentíndome tan cómoda, tan feliz, tan ben, tan
acollida... Cando xa estivemos soíñas no noso cuarto, díxome que miña nai se
emocionara ao descubrir que quedara durmida ao carón da lareira, tal como facía
cando era cativa, e que lle dixo: “malia pasar tanto tempo, segue facendo o
mesmo, segue sendo esa cativiña á que tanto lle gustaba a calor da lareira e á que,
asemade, tanto amaba a invernía. Segue tendo os mesmos costumes, que curioso e
bonito. Segue sendo a mesma, segue sendo a mesma.”
Esta semana case que non tiven tempo de pensar
como sería esta fin de semana na aldeíña. Érgome moi cedísimo, chego á
cafetaría ás seis da mañá, saio da miña casa ás cinco e media estea chovendo,
vente ou neve, malia que aínda non nevou en Ourense este ano. Saio sen pensar
en nada, só en que teño que chegar. Cando chego, teño o tempo xusto para limpar
o que non se limpase o día anterior, para arranxar as mesas, para ordenalo
todo, para recibir aos repartidores, para poñer a primeira fornada do día.
Mesmo hai veces nas que eu mesma fago o pan e algunhas tortas de Santiago,
algunhas bicas e tamén empanadas de mazá, que teñen moito éxito, e tamén
estamos comezando a facer bizcochada de castaña. Ás sete, hei de abrir a
cafetaría teña rematado ou non todo o traballo e xa empezan a vir os primeiros
clientes fixos de cada día. Teño moitísimas experiencias que contar porque ver
ás mesmas persoas todos os días fai que nazan vencellos entre nós e hai
cousiñas que algún día contarei. E tamén teño que dicir, aínda que me dea vergonza
facelo, que rompín máis dun corazón xa.
Ás nove, vén a miña Artemisiña e entón o día comeza
a pasar moito máis rápido. Axiña se fan as tres da tarde (momento no que remata
a miña xornada laboral) e, cando chego á nosa casa, o que teño que facer é
coidar da súa limpeza, lavar a nosa roupa, lavar a louza, facer a compra e
milleiros de cousiñas máis. Hai tardes nas que vou con Iauga para ensaiarmos.
Mañá celebraremos unha festa para celebrar Imbolc, que é hoxe, pero a todas
lles vai mellor vir mañá á aldeíña. Escollemos sempre a miña aldeíña porque
para todas é o lugar máis axeitado para tocar, para pandeirar, para encher de
música cada recuncho. E así pasan os días, sentindo que case non hai horas
baleiras. É que non as hai. Moi poucos momentos son os que teño para sentar no
sofá cun libro nas mans, menos dos que me gustaría, e, se o consigo facer,
axiña sinto moito sono. Estou esgotadísima, pero non o noto ata que Artemisa e
máis eu imos durmir. Entón si me dou de conta do cansa que estou.
Pero son feliz, moito, malia estar sempre tan
sensíbel. Sinto que a miña vida ten sentido. Non obstante, hai momentos nos que
me desfago de medo e tristura. Onte, cando entrei na miña casa despois de estar
no cemiterio, pensei de súpeto, sen podelo evitar, que, algún día, todo isto
desaparecería, que chegaría un día no que xa non estaría a miña nai, no que
esta casiña estaría baleira, e a tristura que ise pensamento me fixo sentir
estivo a piques de me desfacer por dentro, pero desboteina rapidamente tentando
que non me fixese chorar e conseguino. Axudoume tamén atoparme coa miña nai e
con Artemisa e comezar a formar parte da súa conversación.
Tamén pensei que sentir tanta tristura e medo de
súpeto por mor duns pensamentos tan tristes é outra consecuencia da miña
doenza. Non me atrevo a afirmar que xa estou curada definitivamente. O que si
sei é que ter estado tan doente non pode quedar en ren, que algunhas
consecuencias me deixou estar tan mal durante anos. Agora me custa moito determinar
canto tempo estiven sentindo só tristura, desesperanza e ganas de morrer. Hai
veces nas que, de repente, lembro que houbo moitos momentos nos que só devecín
morrer, nos que mesmo desexei que unha doenza física me desfixese e me levase á
morte para non ter que matarme eu. Arrepíame saber que tentei tirarme a vida en
varias ocasións. Non sei cantas veces o tentei, pero xa con unha sería abondo.
Só lembro de dúas en especial: aquela tarde na casa de Gaia e tamén cando vivía
na cabana, só con Némesis, quen tentou impedir que o fixese, quen foi buscar a
Gilbert cando se decatou de que eu non espertaba por moito que ela me acariñase
e tentase chamar a miña atención. Eu non sei que era Némesis en realidade,
pero, moitas veces, cheguei a dubidar de se en verdade era só un animal.
Comportouse comigo moito mellor cás persoas, entendíame moito mellor que
ninguén, ollábame coma se de verdade puidese ouvir os meus pensamentos e
protexeume moito máis do que xamais o fixo ninguén e coñeceume como nin tan
sequera eu mesma me coñecía. Coñeceu o meu interior moito mellor que ninguén e
sóuboo sempre todo de min sen que nin tan sequera eu fose consciente de canto
de min ela coñecía. Moitas veces, pregunteime por que existía ese vencello tan
forte, de onde nacera esa conexión tan profunda. É outra das cousas da miña
vida que nunca poderei explicar. Tamén iso me fai pensar en que todas as
conexións que eu sinto con todo o que forma a miña vida son demasiado intensas
e fortes: a conexión coa miña terra, con Artemisa... coas persoas que quero de
verdade. Non son conexións só anímicas. E tamén esa conexión coa música da miña
terra, todo o que sinto cando toco esquecendo o mundo, só sentindo o que a
música me fai sentir, as sensacións e as emocións que me enchen a ialma cando escoito
como soa a pandeireta nas miñas mans, cando escoito como a miña voz se mestura
co son da gaita e dos pandeiros. Que cousa tan forte, que bonito todo. É
simplemente o son da vida.
E a miña vida é vida grazas a todo isto do que
estiven falando hoxe, grazas á miña maneira de ser, a que me fai apreciar todo
con moita máis forza, grazas a todas estas conexións que me fan sentir
simplemente viva.
Sábado, 2 de febrero de 2019
Encontré un momento sosegado,
cálido y acogedor en el que puedo olvidarme del resto del mundo, en el que me
puedo sumergir en mi interior y reconocer las emociones que me llenan el alma.
Siento que vivo muy aprisa, que casi no tengo tiempo para detenerme a observar
cómo me siento y qué pienso, que los días se van muy rápido, que se marchan las
semanas como si en realidad fuesen instantes y que un día llega cuando ni
siquiera me he dado cuenta de que ya ha acabado otro; pero esta velocidad a la
que transcurre mi vida no me agobia ni me molesta, al contrario, me siento
arrastrada por una corriente que me lleva por este presente haciendo que disfrute
de cada momento, que aprecie cada cosiña buena que vivo y que me hace estar en
el mundo de una manera como jamás estuve antes. Siempre me sentí alejada de
todo lo que forma el mundo, de la realidad en la que habitan los demás. Ahora,
me siento parte del mundo, siento que el mundo también puede estar en mí, que
yo puedo hacer que un momento sea de una manera u otra para alguna persona.
Siento que estoy en la vida, que no soy una persona tan distinta como yo
pensaba que era. Ahora ya no me siento extraña, ya no me siento apartada del
resto de las personas por ser más sensible que los demás. Ahora es cuando puedo
reconocer cómo soy. Tengo que reconocer que está costándome mucho saber quién
soy de verdad. He descubierto que nunca me he conocido bien. Podía identificar
mi manera de ser a medias, pero la mayor parte de mi personalidad estaba inundada
por la dura enfermedad que durante tanto tiempo me atacó. Ahora, cuando ya
siento que se marcha su influencia, está saliendo a la luz esa parte de mí que
nunca he podido conocer bien. Ahora siento que la gente puede conocerme mucho
mejor que nunca, pero también es cierto que habrá siempre una parte de mi alma
que permanecerá escondida, protegida de la mirada de los demás. Esa parte de mi
alma está llena de una sensibilidad muy profunda que tengo que controlar, que,
muchas veces, tengo que reprimir porque, si siempre fuese libre, habría
momentos que yo no sabría afrontar. Aún no he aprendido a dominar todo lo que
siento. Las cosas me afectan mucho más de lo que espero. Cualquier mala noticia
que escuche por la radio o lea en los periódicos puede hacerme llorar sin mucha
dificultad; mas, pese a intentar controlar esa parte tan sensible de mí (la que
también se encarga de avisarme de lo que va a ocurrirles a las personas que más
quiero), ésta puede salir de súbito en el momento menos esperado. Y fue lo que
me ocurrió ayer.
Llevamos una semana un poco
difícil, con muchísimo trabajo, con muchísima lluvia, con menos frío, eso sí,
hasta ayer. Ayer hubo un temporal fortísimo. El jueves también estuvo lloviendo
durante toda la noche y cayó una buena tormenta. Ha nevado muchísimo en la montaña,
al fin, y también en el sur de Ourense. Yo estoy habituada ya a la lluvia, al
frío, al viento. Tengo que reconocer que ya ni siento el frío cuando salgo de
madrugada de mi casa para ir a la cafetería. Tampoco me molesta la lluvia,
tampoco me horroriza el fortísimo viento que sopló esta semana. Quizás no me
asuste este tiempo porque crecí conociéndolo, porque nunca me resultó
desconocido, siempre ha estado en nuestras vidas, aunque en la aldeíña no
llovía tanto como en otros lugares de Galicia, pero sí hizo siempre muchísimo
frío en invierno, siempre nevó mucho.
Ahora reconoceré que, en
cuanto a la ubicación de mi aldea, nunca dije la verdad sobre dónde está
situada exactamente, porque quiero mantenerla en secreto, porque no quiero que
nadie pueda conocerla tan bien, porque quiero que siga oculta del mundo como lo
estuvo siempre. No he mentido sobre su ubicación, pero en realidad está mucho
más lejos de Toén de lo que siempre he dicho. Está escondida entre montes, está
en un valle que siempre se llenaba de nieve cuando llegaba el invierno. Es muy
difícil acceder a ella cuando la nieve la cubre porque las carreteras que
conducen a ella desaparecen bajo el hielo y la nieve y es imposible transitar
por ellas. Al menos, eso era lo que ocurría cuando yo era niña. Cuando nevaba,
el resto del mundo desaparecía. Permanecíamos incomunicados, como les acontecía
a muchísimas aldeas más de la montaña. Yo siempre veía cubiertas las cumbres de
las montañas de Ourense cuando nevaba, veía que el cielo caía sobre esas cimas,
y me parecía que no había nada más en el mundo, que todo se había detenido, que
ni tan siquiera existía el tiempo, que para siempre permaneceríamos así, en ese
instante eterno de color violáceo, tan frío como la nieve que cubría las
sendas. Creo que yo era una de las poquiñas personas que se sentía tan feliz
cuando llegaba la nieve. Mi madre siempre sufrió muchísimo cuando la nieve
inundaba la aldeíña porque tenía miedo a que ocurriese alguna cosa mala y que
nadie pudiese ayudarnos. Además, con la nieve, habituaban a venir los lobos y, con
ellos, el miedo, la desaparición de algunas ovejas y el peligro; pero los lobos
nunca nos hicieron daño. Simplemente, buscaron por nuestra aldea un alimento
que nunca encontraron. Se marchaban cuando se daban cuenta de que allí no había
nada para ellos. Yo llegaba a llorar por ellos porque me sentía culpable por no
darles nada, pero sabía que, si los alimentaba, ellos nunca se marcharían
definitivamente y yo sabía que, si no se alejaban de nuestra aldea, su vida
podría correr peligro porque más de uno de los hombres que vivían en la aldeíña
había hablado de acabar con ellos. Nunca he entendido por qué a la gente le ha
costado tan poquiño acabar con la vida de un ser vivo cuando, en verdad, ese
ser vivo no nos haría nunca daño. Yo sabía que nunca nos harían daño.
Pero otra vez me he desviado
del tema del que quiero hablar. Quiero decir con todo esto que mi aldea está
más lejos de Ourense de lo que siempre he hecho creer. No sé por qué soy tan
desconfiada a la hora de hablar de mi aldea. No quiero que le ocurra nada malo,
no quiero que sea conocida. Las cosiñas desconocidas siempre tienen una vida
mucho más sosegada y están menos en peligro que las que se conocen. Tampoco es
cierto que yo, desde mi aldea, iba caminando hasta Ourense. Si quisiese
hacerlo, tendría que caminar a al menos durante doce horas. Sí es cierto que
muchas veces pedí que me llevasen a Toén y, desde allí, sí pude ir caminando
hasta Ourense en muchas ocasiones. Mas siento que ahora nada de eso tiene
importancia ya.
Mi aldea no está junto a una
carretera. Hay una carretera comarcal que accede a ella; una carretera comarcal
que está orillada por árboles centenarios que ocultan la luz del cielo, que nos
guarnecen de la mirada de las estrellas y que crean un techo natural que parece
pertenecer a otro mundo. A mí siempre me pareció que esa carretera tan antigua
conducía a un mundo mágico en el que no podía entrar cualquiera, sin pensar que
yo ya me hallaba en el mundo más mágico que puede existir. No necesito nada más
para sentirme parte de un mundo increíble, perteneciente a los sueños, más que
a la realidad. Esta aldeíña tan pequerrechiña en la que nací y crecí me pareció
siempre la imagen de una de esas postales que la gente manda a sus seres
queridos cuando se encuentran lejos de su tierra para demostrarles que están en
un lugar hermosísimo. Y ayer, entre “lusco e fusco”, mi aldea me pareció, más
que nunca, una imagen de postal, una imagen que para mí no tiene comparación
con nada, una imagen que me costará mucho describir porque lo que yo vi con mis
propios ojos no se puede reducir a unas simples palabras. Es algo más, algo que
se siente con el alma, no con la mente, que se vive con el corazón; mas voy a
intentarlo porque quiero hablar de eso, quiero hablar del efecto que me produjo
esa imagen que hacía tanto y tanto tiempo que no veía, que me hizo viajar a mi
niñez, que me hizo sentir niña de súbito, otra vez, y que me hizo entender que,
por muchos años que pasasen, yo siempre seré parte de este pequeño mundo, que
yo siempre seré igual, tendré las mismas costumbres. Es algo tan bonito lo que
sentí, pero tan intenso que no puedo hablar de eso sin sentir ganas de llorar.
Además, estoy muy sensible desde hace mucho tiempo. Quizás ésa sea una
consecuencia de haber estado tan enfermiña durante tanto tiempo, que me ha
quedado una sensibilidad casi incontrolable que me hace vivir las cosas con una
intensidad mucho más fuerte que la de cualquier otra persona. Y eso tengo que
aceptarlo, por muy duro que sea a veces ser tan sensible, tener que luchar
contra mi alma; pero ayer no pude reprimir lo que sentía.
Como todos los viernes, mi
tío Damián vino a buscarnos a Ourense para llevarnos a la aldeíña. Dentro de
poquiño, Artemisa será quien conduzca hasta la aldeíña y ya no molestaremos más
a mi pobre tío, mas Artemisa no deja de decir que le da miedo conducir por esas
carreteras tan llenas de curvas y tan estrechas. Artemisa hará el examen de la
autoescuela este miércoles. Tiene mucho miedo, pero yo sé que aprobará.
A medida que nos alejábamos
de Ourense, las carreteras estaban más cubiertas de hielo y, cuando ya
estábamos casi llegando a la aldeíña, vi que quedaban algunos restiños de nieve
en la orilla de la carretera. Yo había estado todo el día preguntándome si
había nevado en la aldeíña. Ya tendría que estar nevada desde hace un mes, pero
la nieve ha tardado mucho en llegar a nuestra tierriña. Cuando estábamos yendo
a la aldeíña, le pregunté a mi tío Damián si ya había nevado y él no quiso
responderme. Me dijo que ya lo comprobaría con mis propios ojos. Esa respuesta
era un sí, pero yo no quería hacerme ilusiones y me mantuve expectante hasta
que llegamos a la carretera en la que tenemos que dejar el coche porque en mi
aldea no se puede entrar en coche. Tiene que hacerse caminando por unos
vericuetos entre árboles, subiendo una cuestiña que, en invierno, siempre
estuvo llena de nieve y de hielo. Al ver que ese camino estaba lleno de nieve,
el corazón comenzó a latirme con muchísima fuerza y olvidé todas las palabras.
Bajamos del coche y yo subí casi corriendo esa cuestiña que a la mayor parte de
la gente le cuesta mucho subir. No puedo explicar lo que sentí cuando, en lo
alto de la cuestiña, vi mi aldea toda cubierta por una gruesa capa de nieve.
Los tejados de las casas eran blancos, no se distinguía dónde comenzaba una
calle y dónde terminaba otra. La iglesia de la placiña estaba toda blanca. La
nieve resaltaba el oscuro color de la piedra de la que están hechas las casas.
Las cruces que reinaban en lo alto de los pazos parecían desafiar el violáceo
color del cielo, lleno todo de nubes amenazantes. Y el silencio, ese silencio
que yo aprendí a comprender cuando ni tan siquiera tenía dos años, que me
parecía el sonido más fuerte de la vida. Y las ramas de los árboles bordeaban esa
imagen tan quieta, tan silente, tan y tan bonita, esa imagen que me había
robado el corazón. Ni tan siquiera me enteré de que Artemisa y mi tío Damián
estaban tras de mí observando asombrados como yo esa imagen de ensueño.
Tenía que descender otra cuestiña
para llegar a mi aldea, pero no podía moverme. Sentía cómo el frío me
acariciaba la piel, ese frío tan gélido, tan fuerte, pero no sentía frío, sólo
me sentía acogida en ese momento por mi tierra, como si yo fuese parte de la
nieve. Y el silencio que brotaba del bosque había acallado la voz de mi alma y,
al mismo tiempo, había despertado la voz de mis recuerdos más antiguos. Hace
casi treinta años que no veía mi aldea nevada toda, acallada por el intenso y
profundo silencio que siempre venía con el invierno.
Sólo me di cuenta de que
estaba llorando cuando noté que el vientiño que soplaba con delicadeza por las
calles y que mecía las ramas de los árboles acariciaba las lágrimas que me
resbalaban lentamente por las mejillas, helándose al contacto de ese viento tan
frío. Entonces sí me percaté de que tenía mi alma toda llena de llanto, de una
emoción que hacía mucho tiempo que no sentía, que me descontroló y que me hizo
comenzar a correr hasta mi casa para huir vergonzosamente de la mirada de
Artemisa, quien ya me sonreía con cariño; pero yo lo único que necesitaba era
ver a mi madre, abrazarla y llorar de emoción entre sus brazos. Quería sentir
su cariño y también el calor de la lareira. Quería comprobar si todo seguía
siendo como siempre fue cuando nevaba en mi aldeíña. Y todo sigue igual. La
lareira sigue emanando los mismos aromas de siempre, sigue dándonos el mismo
calor de siempre. Desde las ventanas de esta casa tan antigua, puedo ver cómo
la nieve cubre los campos, las ramas de los árboles, el suelo del bosque, las
calles de piedra. Puedo escuchar el silencio que habla con la nieve, que habla
con mi alma, haciéndome regresar a esos años tan lejanos ya en los que la nieve
nos apartaba del resto del mundo. Ahora las cosas son diferentes. Ahora todos se
esfuerzan por quitar la nieve que cubre los caminos. Ahora ya no es sencillo
mantenernos tan lejos de todo, pero, aquí, yo me siento como si no hubiese nada
más, como si el tiempo tampoco existiese, tal como me ocurría cuando era niña.
Corrí notando que mis pies se
hundían en la nieve, notando que me costaba caminar, pero no me importaba.
Llamé a la puerta de mi casa y enseguida abrió mi madre. Ella también tenía los
ojos cristalinos y también estaba muy emocionada porque sabía lo que yo sentía,
sabía que yo me emocionaría mucho al ver nuestra aldea tan hermosa, tan
silenciosa y llena de soledad. Es cierto que ese frío tan intenso que hacía nos
pedía que nos amparásemos cabe la lumbre, pero yo precisaba caminar por la
aldeíña antes de encerrarme en mi casa junto a mi madre y a Artemisa. Por eso,
cuando mi madre y Artemisa también se saludaron, yo les dije que iría a dar una
vueltiña, que no tardaría. Mi madre me dijo que hacía mucho frío e intentó
convencerme de que entrase en la casa y me dejase de vueltiñas, pero yo soy
mucho más cabezona de lo que piensan todos.
No sé por qué, pero precisaba
comprobar cómo se veía la nieve cubriendo la tumba de Lúa y de Iria. Precisaba
visitarlas porque también necesitaba compartir con Lúa ese momento tan
especial. No pude evitarlo. Fui directamente a nuestro cementerio y me detuve
ante las tumbas de Lúa y de Iria sin saber qué pensar. La nieve había cubierto
las flores que les dejamos. Estaban marchitadas y heladas, confundidas con el
hielo y la nieve que ya intentaba comenzar a deshacerse. Me agaché y busqué los
pétalos entre la nieve, sintiendo que el frío me helaba los dedos, pero no me
importaba. Aparté la nieve que me impedía leer el nombre de Lúa y el de Iria y,
cuando pude leerlos en mitad del crepúsculo, entonces sí sentí que compartía
con ellas ese momento tan frío y hermoso. El silencio que me acompañaba no se
puede describir. Era un silencio que intensificaba mis sentimientos. No hacía
falta que dijese en voz alta lo que sentía porque sabía que ellas podían oír la
voz de mi alma; la que gritaba muchísimo en medio de ese silencio que devoraba
cualquier sonido.
Y, después de estar allí un
buen rato, volví a mi casa. Cuando entré, descubrí que mi madre y Artemisa
estaban conversando sentadas cabe la lareira. No supe que tenía tanto frío
hasta que me senté junto a ellas y el calor del fuego me tomó de las manos.
Después cenamos sosegadamente
y, luego, yo me puse a leer sintiendo la protección del fuego. Tengo que
reconocer que, en cuanto empecé a leer, sentí mucho sueño. Cogí una mantiña y
me acosté muy cerquiña de la lareira, en ese banco en el que también me tumbaba
cuando era niña y no me apetecía nada ir a mi habitación, donde se acumulaba el
frío del invierno. En la cocina de mi casa se está infinitamente bien, pero en
el resto de la casa hace un frío insostenible. Cuando era niña, yo colocaba
cerca del fuego una manta en la que después me envolvía cuando tenía que irme a
dormir, para así no alejarme del calor de la lareira. Y ayer hice lo mismo,
exactamente lo mismo que hacía cuando era niña.
Artemisa tuvo que despertarme
porque me había quedado dormida, profundamente dormida, sintiéndome tan cómoda,
tan feliz, tan bien, tan acogida... Cuando ya estuvimos soliñas en nuestra
habitación, me dijo que mi madre se había emocionado al descubrir que me había
quedado dormida cabe la lareira, tal como hacía cuando era niña, y que le dijo:
“a pesar de pasar tanto tiempo, sigue haciendo lo mismo, sigue siendo esa niña
a la que tanto le gustaba el calor de la lareira y a la que, a la vez, tanto
amaba el invierno. Sigue teniendo las mismas costumbres, qué curioso y bonito.
Sigue siendo la misma, sigue siendo la misma.”
Esta semana casi que no he
tenido tiempo de pensar cómo sería este fin de semana en la aldeíña. Me levanto
muy tempranísimo, llego a la cafetería a las seis de la mañana, salgo de mi
casa esté lloviendo, haga viento o nieve, aunque todavía no ha nevado en
Ourense este año. Salgo sin pensar en nada, sólo en que tengo que llegar.
Cuando llego, tengo el tiempo justo para limpiar lo que no se haya limpiado el
día anterior, para adecentar las mesas, para ordenarlo todo, para recibir a los
repartidores, para poner la primera hornada del día. Incluso hay veces en las
que yo misma hago el pan y algunas tartas de Santiago, algunas bicas y también
empanadas de manzana, que tienen mucho éxito, y también estamos comenzando a
hacer bizcochos de castaña. A las siete, he de abrir la cafetería haya acabado
o no todo el trabajo y ya empiezan a venir los primeros clientes fijos de cada
día. Tengo muchísimas experiencias que contar porque ver a las mismas personas
todos los días hace que nazcan vínculos entre nosotros y hay cosiñas que algún
día contaré. Y también tengo que decir, aunque me dé vergüenza hacerlo, que he
roto más de un corazón ya.
A las nueve, viene mi
Artemisiña y entonces el día comienza a pasar mucho más rápido. Enseguida se
hacen las tres de la tarde (momento en el que acaba mi jornada laboral) y,
cuando llego a nuestra casa, lo que tengo que hacer es cuidar de su limpieza,
lavar nuestra ropa, lavar los platos, hacer la compra y millones de cosiñas
más. Hay tardes en las que voy con Iauga para ensayar. Mañana celebraremos una
fiesta para celebrar Imbolc, que es hoy, pero a todas les va mejor venir mañana
a la aldeíña. Escogemos siempre mi aldeíña porque para todas es el lugar más
idóneo para tocar, para pandeirar, para llenar de música cada rincón. Y así
pasan los días, sintiendo que casi no hay horas vacías. Es que no las hay. Muy
pocos momentos son los que tengo para sentarme en el sofá con un libro en las
manos, menos de los que me gustaría, y, si consigo hacerlo, enseguida siento
mucho sueño. Estoy agotadísima, pero no lo noto hasta que Artemisa y yo nos
vamos a dormir. Entonces sí me doy cuenta de lo cansada que estoy.
Pero soy feliz, mucho, a
pesar de estar siempre tan sensible. Siento que mi vida tiene sentido. No
obstante, hay momentos en los que me deshago de miedo y tristeza. Ayer, cuando
entré en mi casa después de estar en el cementerio, pensé de súbito, sin poder
evitarlo, que, algún día, todo esto desaparecería, que llegaría un día en el
que ya no estaría mi madre, en el que esta casiña estaría vacía, y la tristeza
que ese pensamiento me hizo sentir estuvo a punto de deshacerme por dentro,
pero la deseché rápidamente intentando que no me hiciese llorar y lo conseguí.
Me ayudó también encontrarme con mi madre y con Artemisa y comenzar a formar
parte de su conversación.
También he pensado que sentir
tanta tristeza y miedo de súbito por mor de unos pensamientos tan tristes es
otra consecuencia de mi enfermedad. No me atrevo a afirmar que ya estoy curada
definitivamente. Lo que sí sé es que haber estado tan enferma no puede quedar
en nada, que algunas consecuencias me ha dejado estar tan mal durante años.
Ahora me cuesta mucho determinar cuánto tiempo estuve sintiendo sólo tristeza,
desesperanza y ganas de morir. Hay veces en las que, de repente, me acuerdo de
que hubo muchos momentos en los que sólo ansié morir, en los que incluso deseé
que una enfermedad física me deshiciese y me llevase a la muerte para no tener
que matarme yo. Me horroriza saber que intenté quitarme la vida en varias
ocasiones. No sé cuántas veces lo intenté, pero ya con una habría sido
suficiente. Sólo recuerdo dos en especial: aquella tarde en la casa de Gaya y
también cuando vivía en la cabaña, sólo con Némesis, quien intentó impedir que
lo hiciese, quien fue a buscar a Gilbert cuando se percató de que yo no me
despertaba por mucho que ella me acariciase e intentase llamar mi atención. Yo
no sé qué era Némesis en realidad, pero, muchas veces, llegué a dudar de si en
verdad era sólo un animal. Se comportó conmigo mucho mejor que las personas, me
entendía mucho mejor que nadie, me miraba como si de verdad pudiese oír mis
pensamientos y me protegió mucho más de lo que jamás lo hizo nadie y me conoció
como ni tan siquiera yo misma me conocía. Conoció mi interior mucho mejor que
nadie y lo supo siempre todo de mí sin que ni tan siquiera yo fuese consciente
de cuánto de mí ella conocía. Muchas veces, me pregunté por qué existía ese
vínculo tan fuerte, de dónde había nacido esa conexión tan profunda. Es otra de
las cosas de mi vida que nunca podré explicar. También eso me hace pensar en
que todas las conexiones que yo siento con todo lo que forma mi vida son
demasiado intensas y fuertes: la conexión con mi tierra, con Artemisa... con las
personas que quiero de verdad. No son conexiones sólo anímicas. Y también esa
conexión con la música de mi tierra, todo lo que siento cuando toco olvidando
el mundo, sólo sintiendo lo que la música me hace sentir, las sensaciones y las
emociones que me llenan el alma cuando escucho cómo suena la pandereta en mis
manos, cuando escucho cómo mi voz se mezcla con el sonido de la gaita y de los
tambores. Qué cosa tan fuerte, qué bonito todo. Es simplemente el sonido de la
vida.
Y mi vida es vida gracias a
todo esto de lo que he estado hablando hoy, gracias a mi manera de ser, la que
me hace apreciar todo con mucha más fuerza, gracias a todas estas conexiones
que me hacen sentir simplemente viva.
Es curiosa la forma de empezar la entrada, con esas reflexiones. Es verdad que muchas veces vemos la vida pasar, ante nosotros, como espectadores que no forman parte de ella. Otras somo protagonistas, o al menos así nos sentimos, viviendo cada momento presente al máximo, siendo conscientes de que estamos participando, que estamos disfrutando. Nos dejamos arrastrar por ese presente tan arrollador y lo vivimos, a veces con plena conciencia y otras, casi sin darnos cuenta.
ResponderEliminarMe parece muy real que Agnes no quiera desvelar la ubicación exacta de su aldea. Es una forma de protegerla de peligros exteriores, de que puedan perturbar su tranquilidad, su paz infinita. Yo en su lugar, tampoco lo diría. Ama a su aldea e incluso su tiempo, su frío, lluvia, viento y nieve. Incluso ama los lobos, pero eso ya no nos pilla por sorpresa, pues recuerdo muy bien sus experiencias pasadas. El reencuentro con la nieve en su aldea ha sido para ella un gran momento, repleto de magia y mucha nostalgia. Ese momento, de quedarse dormida cerca de la lareira yo creo que ha sido revitalizante para ella, de esos que vives con un 110% de intensidad. Esos pensamientos tan tristes que de pronto invaden sus pensamientos no son tan extraños, a mi me sucede mucho. Hago igual que ella, deshacerlos y apartarlos de mi mente. Impiden que vivas el presente de verdad, desvirtualizan una realidad que es feliz y ajena a toda tristeza. En su caso, habiendo estado enferma, quizás es más complicado. Tienen una vida intensa, sin tiempo perdido ni de descanso, pero es feliz, y eso es lo único que importa. Un capítulo precioso, Ntoch. Ah, a ver como le va el examen a Artemisa, espero que bien. Damián estará deseando que no apruebe, si lo hace, ya no aparecerá en la historia jajajaja.
¡La aldeiña no está donde nos dijo! ¿Por qué haría eso Agnes? Se supone que estamos leyendo su diario personal... Es un dato muy intrigante que incita a permanecer atento. El momento para ella es uno de esos que tenemos de vez en cuando en la vida, y son pocos, es más, yo creo que hay gente que no los tiene jamás: un momento de pararse y pensar, de recapitular. Y es para mí sorprendente que Agnes confiese que hasta ahora no se ha sentido arrastrada por la vorágine de la vida, un poco como si el mundo fuera por un lado y ella, para bien o para mal, no formase parte de él... hasta ahora, claro, porque ahora sí se siente formando parte de ese río común en el que nadamos todos. Creo que, en el fondo, es una confesión tranquilizadora.
ResponderEliminarY lo que siente al llegar a su aldea y verla así, tan invernal, tan bonita, tan de cuento... es una descripción de esas que tienes que repetir para disfrutarlas, es como un cuento pero a la vez es real, de algún modo sé que esa aldea existe, que las casitas de piedra y madera estarán por ahí, oliendo a humo y a vegetación, a vaquitas, a limpio. Me ha gustado mucho que no solo ella, que después de todo es como quien dice una recién llegada, es capaz de apreciar y disfrutar esa realidad, sino que su tío Damián o su madre participan de ese mismo asombro, del gozo de saber que su vida cotidiana es un milagro. Yo si fuera Artemisa estaría deseando ir con el coche por esos caminos estrechos y llenos de curvas, porque lo haría muy despacito, saboreando cada metro.
En el párrafo final Agnes demuestra que el hecho de su reflexión es profundo, me ha encantado rememorar a Némesis, muchísimo más que a Gaya o a Gilbert, y la pregunta de qué era en realidad puede ser una pregunta elemental o imposible de comentar, porque Némesis era un ser vivo, inteligente, amable y amante, único y maravilloso. Siempre me recordó a Kaa, la pitón de Mowgli, pero claro, no la de la película de Disney, donde es un bicho malísimo, sino el personaje de Kipling de "El libro de las tierras vírgenes", que fue mi libro de cabecera en mi infancia... cuánto soñé con esa amiga del niño, que se dormía sobre ella, siempre inteligente, buena y amorosa; la ventaja para Mowgli es que él podía hablar con todos los animales, en cambio Agnes, y sobre todo Némesis, si hubiera podido hablar... ¡cuántas cosas posiblemente le habría dicho!
Como ves es un capítulo que me da para mucho, eso es lo bueno de lo que vale la pena en literatura. Así que gracias.