Mércores, 26 de
xuño de 2019
Onte, Artemisa
preguntoume: “por que cando chega o verán che dá por lembrar o teu pasado con
máis sinceridade e profundidade?” Tamén me dixo: “ti non queres superar a morte
de Lúa. Pensas que, se a superas, xa a esquecerás
e non lembrarás máis dela”.
Non lle deixo de
dar voltas a iso que me dixo. Mantivemos unha conversación moi profunda
namentres camiñabamos pola beira do río. Aínda non vai tanta calor e choveu
algo, polo que o ar está máis limpo i lixeiro, pero dentro de pouco xa vai vir
esa calor que tanto nos abafa e que converte Ourense nun forno.
A conversación que
mantivemos comezou cando me preguntou que andaba a escribir ultimamente con
tanta desesperación e durante tantas horas e que estaba a facer, se estaba a
escribir un libro ou algo así. Eu boteime a rir cando escoitei as súas verbas e
díxenlle que para nada estaba a escribir un libro, que só estaba escribindo no
meu diario e tamén dixitalizando os escritos de Lúa que atopamos. Ela quedou en
silencio un anaco e despois botoume esa pregunta, a de por que no verán daba en
lembrar máis cousas, se é que a calor me turraba da lingua ou algo así, porque,
segundo dixo ela (e con razón porque é verdade), o ano pasado tamén estaba horas
escribindo verbo o meu pasado. A resposta que lle dei a esa pregunta foi:
“porque o verán me lembra moito á miña infancia”. Non é mentira, para nada, é
o máis sincero que lle puiden dicir. O verán faime pensar en todas esas tardes
que vivín na aldeíña xunta Lúa, cando, despois de rematar con todas as cousas
que eu tiña que facer cos animais e nas nosas leiras, saía dar unha voltiña
polo bosque e, casualmente, atopábaa tamén camiñando sen rumbo. Parecíame que
me procuraba, pero tardei en anos en preguntarlle se iso podía ser. Xaora que o
era. Ela buscábame, queríame falar, atoparme para estar comigo aproveitando o
tempo. Moitas veces, renunciaba a ir ás excursións que planificaban os outros
rapaces que viñan á aldeíña no verán por estar comigo, díxomo moitas veces.
Mais voume do
tema, coma sempre. Contaba que onte mantiven unha conversación moi importante
con Artemisa na que me dixo cousas que me removeron a miña ialma toda. Unha
delas foi que eu non quería superar a morte de Lúa. Non é de todo mentira. Si
quero superar esta tristura que me aperta o peito, esta inmensa nostalxia que
me fai chorar por ela; pero non quero deixar de pensar nela, de lembrala, de
recordar todas as cousas que vivimos, que son moitísimas máis das que todos os
que me coñecen saben. Mesmo miña nai sabe que hai moitos momentos que vivín con
Lúa que só ela e máis eu coñecemos. É evidente que, se non lle falei a ninguén
de todo o que vivimos, é porque hai cousas que, daquela, ninguén podería
entender; pero, moitísimos anos máis tarde, a miña nai demostroume que ela
soubo sempre o que ocorría e que saber precisamente o que pasaba entre Lúa e
máis eu era unha das razóns polas cales me quería enviar lonxe da aldea, porque
cría que... erroneamente, eu estaba moito máis doente do que ninguén podía
imaxinar. Ela cría que eu me tiña que curar, pero tamén cría que merecía vivir
libre nun lugar no que non tivese que dar explicacións sobre a miña vida. Non
sei que tiña na cachola a miña nai cando decidiu enviarme lonxe de Galiza, pero
non paga a pena preguntarmo porque sei que ela se arrepentiu axiña do que fixo.
Se non o tivese feito, non tería ido a Barcelona para me procurar entolecida
pola cidade toda sen ter ningunha noción de onde me encerraron. Arrepíame
imaxinarme á miña nai, tan perdida, por Barcelona, sentíndose tan desorientada
e sen recibir a axuda de ninguén, pero non porque a xente non a quixese axudar,
para nada, senón porque ninguén me coñecía nin tiña nin idea de onde eu podía
estar.
Outra vez
desvieime do tema! Non teño remedio. Quería contar que ao final acabei algo
molesta con Artemisa porque, así como ela me dixo o que pensaba desa maneira
tan sincera, eu tamén lle confesei que non me sentou ben que o sábado non
quixese vir comigo. Si o pasamos moi ben na excursión que fixemos pola montaña
e coido que o remate perfecto dese día tan bonito era o concerto que iamos
tocar naquela foliada. Ademais, é que non sei se Artemisa se toma en serio o
que fago. As asociacións ou centros nos que imos tocar págannos cartos pola
nosa música. Nin é tempo perdido nin nada diso, sobre todo porque son inmensamente
feliz cando fago música, cando noto que non hai fronteiras nas miñas mans, que
podo tocar sen pensar case no ritmo que teño que seguir, coma se de verdade o
repenicar non nacese das miñas mans, senón do máis fondo da miña ialma, coma se
o tivese no meu sangue e pode que o teña no sangue, transmitido todo de
xeración en xeración. E ouvir como a miña voz se mestura con todas as que me
acompañan e co son da pandeireta faime sentir algo que non se pode explicar con
verbas. É coma se desaparecese todo, coma se o mundo se reducise a ese intre, a
esa música, e son feliz, feliz de verdade, sen restricións, feliz totalmente. E
eu quero compartir todo iso con Artemisa porque a quero, porque quero que
sexamos felices xuntas, e notar o seu desinterese faime un dano que non podo
aturar, que mesmo me fai chorar. Ao principio, Artemisa viña comigo a todas as
festas, a todas as foliadas nas que tocabamos, pero, dende un tempo a esta
parte, está comezando a me deixar soa nisto, cando precisamente lle confesei
hai pouco que era nas foliadas e nas pandeiradas cando máis en falla botaba a
Lúa, e iso díxenllo unha noite de sábado na que me confesou que non lle
apetecía para nada vir comigo. Doeume, porque eu pensaba que a ela lle gustaba
verme tocar e cantar. Sei que si lle gusta, pero dime tamén que se sente fóra
de lugar. Iso non o entendo tampouco porque ela moitas veces colabora connosco
coa súa guitarra, que cada vez toca mellor, e mesmo xa sabe de memoria
moitísimas das cancións da nosa terra. Non sei que lle pasa. É o único que me
doe, que nisto non esteamos xuntas, porque eu pensaba que si podiamos compartir
a música. E dóeme.
Pero non a quero
criticar porque somos moi felices, porque ela fai por min cousas que non sei se
todo o mundo faría. Está vivindo eiquí comigo, deixouno todo por min, por
recuperarme, e agora ela sente dúbidas porque eu me estou a lembrar moito de
Lúa, porque onte lle confesei que estaba indo a tratamento porque precisaba que
me axudasen a superar a morte de Lúa e non porque me sinta fráxil, que si, que
si sinto a miña doenza aí perseguíndome, e teño a sensación de que non podo
fuxir dela, de que me asexa dende os recunchos, dende as sombras, agardando a
que eu teña un mal momento para me coller da ialma e encherma de ansiedade e desesperación;
pero eu non penso permitir que me afunda outra vez. É moi abraiante notar que
hai unha sombra que te quere cubrir para tirar de ti a luz que inza os teus
días. Eu son moi feliz eiquí en Ourense e non quero que nada nin ninguén me estrague
esta felicidade que estiven agardando durante tanto tempo. Non me dá a gana.
Unha cousiña é estar tristeiriña por Lúa, pero é que mesmo esa tristura me
gusta, faime sentir ben, cando non se converte en xenreira, xaora, porque,
cando só é rabia, sinto ganas de berrar, de coller algo nas miñas mans para
viralo en po... Sinto unha desesperación que me aperta o peito cunha forza que
me afoga. No canto, a tristura que sinto pola marcha eterna de Lúa é fermosa,
mesmo me pode empurrar a recordar cousiñas que, só sentindo felicidade, nunca
lembraría.
Non chegamos a
discutir, pero si que chegamos á casa sentindo unha cousiña no ar, unha
opresión... como un peso que nos impedía estar acougadas; pero, á noitiña,
antes de ir durmir, Artemisa preguntoume se de verdade estaba segura de que
estaría con ela se Lúa estivese viva. Eu díxenlle que seguramente acabaría
voltando con ela inevitabelmente porque, cando ela veu a Ourense, eu xa
comezara a ter dúbidas. Xaora que nunca poderemos coñecer o que vai ocorrer na
nosa vida, por moitas cavilacións que fagamos, por moito que pensemos no que
puido ser e non foi, no que podería ser se tivese sucedido outra cousa
totalmente distinta... Coido que non paga a pena preguntarnos que tería
ocorrido se unha cousa en concreto nunca tivese pasado. Non ten senso. Podemos
imaxinar, pero tampouco ten importancia que nos desacouguemos por algo que
nunca poderemos saber e así llo dixen a Artemisa onte. Non quero que ela se
sinta mal. Que eu estea a lembrar momentos do meu pasado non quere dicir que
non a queira igual, que a vaia deixar de querer. Non ten nada que ver,
absolutamente nada que ver o meu pasado co meu presente. O meu pasado forma
parte da miña vida, pero ela agora é a miña vida toda; mais ser feliz con ela
non me impide procurar nos meus recordos eses momentos tan bonitos que me
fixeron sentir tan ditosa.
E, vindo a conto
de todo isto, copiarei outro día do diario de Lúa, esta vez máis cortiño, pero
non menos intenso e importante:
Luns, 13 de xullo
de 1987:
Díxenlle á miña
avoa que xa empezara a escribir no meu diario e púxose moi contenta.
Preguntoume se no meu diario me presentara e eu díxenlle rindo que non, que non
tiña senso que me presentase se só o ía ler eu. Entón, díxome unha cousa que me
fixo pensar moito e que non me saco da cachola: “vale, vas lelo ti só,
evidentemente, pero, cando pasen uns cantos anos, quererás saber como eras
daquela, non si? Porque todos mudamos, Luíña, e seguramente ti non serás a
mesma cando medres un pouco máis. Eu recoméndoche que fales de ti, de como es
arestora. Non che fará dano.”
Vale, pois,
seguindo os consellos da miña avoa, falarei hoxe de min, máis que nada porque o
preciso. Pois son unha rapaza curiosa. Sempre fun unhas das poucas rapazas de
cabelo roxo, roxo case que laranxa, da escola. Non digo que se metesen comigo
por iso nin que me insultasen por ter pinchiñas na pel, ao contrario, sempre me
preguntaron por que era así. Gústame levar o cabelo longo para poderme facer
trinzas. Gústanme moito as trinzas e, cando as desfago, queda o meu cabelo todo
cheo de ondas que me lembran ao mar, porque eu amo o mar, moito, gústame a
montaña e amo os bosques, pero na beiriña do mar síntome diferente. É coma se puidese
esquecer do mundo enteiro cando ouzo o canto das ondas, cando me mergullo no
fermoso son da auga topando contra as rochas, arrastrando a area. Gústanme as
mareas, o xogo que a auga ten coas furnas que atopamos en moitas das praias da
miña terra... pero seguirei falando de min, mais fareino a través das
verbas que onte me dixo Agnes. Estivemos falando moito anaco namentres
camiñabamos polo bosque. Ía unha tarde moi bonita. Tal como pensaba eu, díxome
que eu era a única persoa que vira coa miña cor de cabelo. É certo que a miña
avoa ten a mesma cor de ollos ca min e, cando era nova, tiña o meu cabelo,
igualiño, pero nin pegada queda xa na súa aparencia do que foi. Agora xa está
moi maior. Curiosamente, miña nai non quitou os cabelos nin os ollos da miña
avoa, senón o cabelo louro do meu avó, que parece un home inglés, coa pel tan
clariña, que eu tamén herdei, xaora. E son alta e forte, iso din, que teño
moita forza nos brazos e nas pernas, pero porque me gusta correr e nadar,
porque me gusta moito facer deporte. Non me gusta estar queda. Sempre teño que
estar a facer algo e na rúa, xaora. Cústame moito aturar estar encerrada.
Morrería se me tivese que pasar toda unha tarde na casa pechada no meu cuarto.
Por iso cústame tanto poñerme a estudar...
Pero Agnes díxome:
—
A verdade é que ti
es moi bonita. Tes moita luz e gústame como miras e falas. Tes unha cor de
ollos moi fermosa e uns cabelos moi curiosos. Parecereite parva dicíndoche
isto.
Falaba con moita
vergonza, algo que me conmovía moito, e díxenlle que ela nunca me podería
parecer parva, xamais, ao contrario. Díxenlle que ela me parecía moi
interesante. Ela botouse a rir, incrédula, pensando que ría dela. Díxenlle que
estaba sendo sincera, que nunca lle mentiría, e ela preguntoume por que me
parecía curiosa e interesante, se era unha rapaza de aldea totalmente normal,
pero ben sabía ela que non estaba dicindo o que pensaba. Ela nunca pensará que
é unha rapaza normal, mais nunca recoñecerá que non o é, que é tan especial.
Chegamos á beiriña
do río cando xa non había raiolas do sol no ceo, entre lusco e fusco, cando o
ceo estaba recibindo xa as primeiras estrelas da noitiña. Ía un fresquiño moi
delicioso e eu quería quedar alí para sempre. Non quería voltar á casa. Sentei
na herba e ela fíxoo ao meu lado.
Eu a Agnes
fíxenlle preguntas un pouco comprometidas que sei que non lle sentou ben que
lle fixese. Pregunteille por que non quería vir estudar á cidade, díxenlle que
ela era moi intelixente e que na aldeíña acabaría por murcharse. Non me
entendía, evidentemente. Eu penso que Agnes non é unha persoa deste tempo. Non
parece unha rapaza de arestora, de hogano, porque ten ideas e xeitos de
comportarse máis ben propios das persoas que naceron hai alomenos cincuenta
anos. É coma se tivese a educación que tiñan as nosas avoas. Non só quere vivir
na aldeíña para sempre, senón que, ademais, sente que non lle interesa ningún
recuncho máis do mundo que non sexa a nosa terra, que non perdeu ren fóra de
Galicia. É curiosa. Mais eu sei que agocha moitas cousas que a ninguén conta.
Ela díxome unha vez que tiña un sexto sentido que lle traguía voces que non
eran desta realidade, que vira moitas cousas que non se atreve a contar, só á
súa avoa, quen era a única que a podía entender, pero, por moito que lle
pregunte, non dou conseguido que me responda, que me conte algo, e iso faime
desexar estar con ela todo o tempo. Quéroa descubrir ben, quero saber que vive
cando ninguén a ve, que é a meirande parte do día porque case que non está con
ninguén. Só se xunta con todos nós cando tocamos, cando facemos foliadas, porque
adora cantar e tocar a pandeireta.
Onte conteille que
os meus amigos da cidade non entenden por que quero tocar a pandeireta, por que
estou aprendendo a tocala. Mesmo rin de min dicíndome que ise é un instrumento
de vellas. Eu enfádome moito porque non é certo. A min paréceme moi importante.
E, sinceramente, tamén quero aprender a tocala para poder compartir iso con
Agnes. Gústame moito compartir a música con ela, malia vérmonos só nos veráns,
pero os momentos nos que repenicamos e cantamos xuntas son tan bonitos que non
os mudaría por ren.
Onte quedamos
moito tempo falando de calquera cousa, sorríndonos sen saber por que. Eu sinto
algo moi especial cando fala comigo, cando me fala e me mira cos seus fondos e
negros ollos. Ten os ollos máis negros que vin na miña vida.
Miña nai
pregúntame por que moitas veces prefiro quedar na aldeíña no canto de ir de
excursión cos demais rapaces que pasan o verán na aldea. Non lle expliquei á
miña nai que prefiro quedar eiquí porque así podo estar con Agnes porque sei que
non me entendería. Miña nai quere moito a Agnes, pero quérea porque é a filla
da súa mellor amiga. Miña nai non coñece a Agnes. Dende sempre, díxome que é unha
rapaza un pouco especial que, amais, ten algún problemiña na mente que lle impide
relacionarse cos demais e que non me preocupase se non conseguía falar con ela
porque, segundo lle dixo Anxiños, Agnes non fala case que con ninguén, malia
levarse moi ben cos demais veciños da aldeíña; pero cos rapaces non fala nunca,
é coma se nin tan sequera tivese interese na xente da súa idade. Na escola, non
ten nin unha soa amiga, non fala con ninguén. Vai á escola e volta sen ter
falado con ningún rapaz nin nada. Seguramente eles tampouco se esforzan moito
por coñecela. É unha mágoa que unha persoa tan interesante coma ela non teña
amigos, pero tamén será que ela non os precisa. Tamén Anxiños di que dende
cativa amosou que era demasiado intelixente e que quita unhas notas perfectas
na escola. Explicáronme que comezou a falar cando nin tan sequera tiña un ano de
vida e iso abraiou moitísimo aos veciños todos da aldea. Esas razós fanlles pensar
a todos que Agnes é estraña e mesmo algúns a temen, coma se fose perigosa; pero
o que ninguén sabe é que ela ten a ialma máis belida que existe no mundo e que
é moi máxica.
Cando falo con
ela, dáme a sensación de que sabe da vida como non sabe ninguén, de que ten na
súa ialma sentimentos que unha cativa de tan só dez anos non debería de ter.
Fálame da morte cunha madurez que me fai sentir arrepíos e, malia non termo dito,
estou certa de que, algunha vez, viu a Compaña, que por eiquí a chaman avexón.
Este verán é o
primeiro no que de verdade a estou coñecendo. Estamos a pasar moitas horas
xuntas. Case que non estou con ninguén máis. Mesmo me gusta ver como coida aos
animais, como lles dá de comer ás galiñas e á vaquiña que teñen, á que lle ten
moitísimo agarimo. Que bonito lle fala sempre, coma se intuíse que a vaquiña a
pode entender. É unha vacaloura que parece brilar baixo o sol. Sempre a saca da
corte cando non vai tanta calor para levala ao pradiño que queda por eiquí
preto, pero case non hai herba fresca no verán, que mágoa; mais Agnes pasa
moito tempo con ela. Lévase mellor cos animais que coas persoas. A min iso
gústame, pero tamén me pon un poquiño tristeiriña porque de verdade que no
mundo hai persoas marabillosas e coido que ela se podería levar moi ben con
moita xente, como coa miña amiga Silvia, que é un encanto. Bótoa en falla. A
ela non me atrevo a falarlle tanto de Agnes porque axiña se daría de conta do que
me pasa.
O ano pasado,
cando cheguei á aldeíña, o primeiro que fixen foi buscala. Atopeina na súa casa
axudando á súa nai a facer unha empanada, pero non me fixo moito caso. Saudoume
con vergonza e axiña volveu á cociña. Tiña as mans cheas de fariña. Anxiños
propúxolle que saíse a dar comigo unha voltiña, pero ela non quixo. Tiña as
meixelas vermellísimas. A súa nai pediulle que non fose tan tímida, pero non
houbo maneira de convencela de que viñese comigo ao río.
Días despois,
nunha noite de lúa chea, namentres tocabamos música na praza, achegouse a min e
preguntoume se quería que repenicase con ela. Sei que non mo pedía porque
quixese, senón porque a súa nai lle propuxo que o fixese. E cantamos xuntas,
pero ela canta moitísimo mellor ca min. Logo, namentres soaba a gaitiña de
Damián e o pandeiro que tocaba Gabriel (un fillo de Damián que ten máis ou
menos a nosa idade), bailou moito comigo. Eu non quería que aquela noite se
fose, pero axiña chegou a hora de marcharmos. Non tivemos outra oportunidade
para volver danzar como aquela noite porque os meus pais, o ano pasado,
quixeron ir antes á praia, así que me tiven que despedir dela moitísimo antes
do que quería.
Mais este ano
quedaremos na aldeíña ata finais de agosto, que ben! Quedan aínda moitos
momentos por compartir e estou desexando que cheguen xa as festas da
Carballeira, que son as festas da aldeíña. Son moi bonitas e Agnes díxome que
este ano ela ía tocar moito máis que nunca, que ben. Seguramente pasarémolo
estupendamente.
Ten só dez anos,
pero a min paréceme que é moito máis intelixente e sabia do que o son a
meirande parte dos rapaces que coñezo e, mesmo, que moitas persoas que
supostamente son maduras.
E eiquí o deixo
porque teño que ir cear.
Miércoles, 26
de junio de 2019
Ayer, Artemisa me preguntó: ”¿por qué cuando llega el verano te da por
recordar tu pasado con más sinceridad y profundidad?” También me dijo: “tú no
quieres superar la muerte de Lúa. Piensas que, si la superas, ya la olvidarás y
no te acordarás más de ella”.
No dejo de darle vueltas a eso que me dijo. Mantuvimos una
conversación muy profunda mientras caminábamos por la orilla del río. Todavía
no hace tanto calor y ha llovido algo, por lo que el aire está más limpio y
ligero, pero dentro de poco ya va a venir ese calor que tanto nos agobia y que
convierte Ourense en un horno.
La conversación que mantuvimos comenzó cuando me preguntó qué andaba
escribiendo últimamente con tanta desesperación y durante tantas horas y qué
estaba haciendo, si estaba escribiendo un libro o algo así. Yo me eché a reír
cuando oí sus palabras y le dije que para nada estaba escribiendo un libro, que
sólo estaba escribiendo en mi diario y también digitalizando los escritos de
Lúa que encontramos. Ella se quedó en silencio durante un rato y después me
espetó esa pregunta, la de por qué en verano me daba por recordar más cosas, si
es que el calor me tiraba de la lengua o algo así, porque, según dijo ella (y
con razón porque es verdad), el año pasado también estaba horas escribiendo
acerca de mi pasado. La respuesta que le di a esa pregunta fue: “porque el
verano me recuerda mucho a mi infancia”. No es mentira, para nada, es lo más
sincero que pude decirle. El verano me hace pensar en todas esas tardes que
viví en la aldeíña junto a Lúa, cuando, después de acabar con todas las cosas
que yo tenía que hacer con los animales y en nuestras eras, salía a dar una vueltiña
por el bosque y, casualmente, la encontraba también caminando sin rumbo. Me
parecía que me buscaba, pero tardé años en preguntarle si eso podía ser. Por
supuesto que lo era. Ella me buscaba, quería hablarme, encontrarme para estar
conmigo aprovechando el tiempo. Muchas veces, renunciaba a ir a las excursiones
que planificaban los otros chicos que venían a la aldeíña en verano por estar
conmigo, me lo dijo muchas veces.
Mas me voy del tema, como siempre. Contaba que ayer mantuve una
conversación muy importante con Artemisa en la que me dijo cosas que me
removieron toda el alma. Una de ellas fue que yo no quería superar la muerte de
Lúa. No es del todo mentira. Sí quiero superar esta tristeza que me aprieta el
pecho, esta inmensa nostalgia que me hace llorar por ella; pero no quiero dejar
de pensar en ella, de recordarla, de rememorar todas las cosas que vivimos, que
son muchísimas más de las que todos los que me conocen saben. Incluso mi madre
sabe que hay muchos momentos que viví con Lúa que sólo ella y yo conocemos. Es
evidente que, si no le hablé a nadie de todo lo que vivimos, es porque hay
cosas que, en aquel entonces, nadie podría entender; pero, muchísimos años más
tarde, mi madre me demostró que ella supo siempre lo que ocurría y que saber
precisamente lo que pasaba entre Lúa y yo era una de las razones por las que
quería enviarme lejos de la aldea, porque creía que... erróneamente, yo estaba
mucho más enferma de lo que nadie podía imaginar. Ella creía que yo tenía que
curarme, pero también creía que me merecía vivir libre en un lugar en el que no
tuviese que dar explicaciones sobre mi vida. No sé qué tenía en la cabeza mi
madre cuando decidió enviarme lejos de Galiza, pero no merece la pena
preguntármelo porque sé que ella se arrepintió enseguida de lo que hizo. Si no
lo hubiese hecho, no habría ido a Barcelona para buscarme enloquecida por toda
la ciudad sin tener ninguna idea de dónde me encerraron. Me horroriza
imaginarme a mi madre, tan perdida, por Barcelona, sintiéndose tan desorientada
y sin recibir ayuda de nadie, pero no porque la gente no quisiese ayudarla,
para nada, sino porque nadie me conocía ni tenía ni idea de dónde podía estar.
¡Otra vez me he desviado del tema! No tengo remedio. Quería contar que
al final acabé algo molesta con Artemisa porque, así como ella me dijo lo que
pensaba de esa manera tan sincera, yo también le confesé que no me sentó bien
que el sábado no quisiese venir conmigo. Sí lo pasamos muy bien en la excursión
que hicimos por la montaña y creo que el remate perfecto de ese día era el
concierto que íbamos a tocar en aquella foliada. Además, es que no sé si
Artemisa se toma en serio lo que hago. La asociaciones o centros en los que
vamos a tocar nos pagan dinero por nuestra música. Ni es tiempo perdido ni nada
de eso, sobre todo porque soy inmensamente feliz cuando hago música, cuando
noto que no hay fronteras en mis manos, que puedo tocar sin pensar casi en el
ritmo que tengo que seguir, como si de verdad el percutir no naciese de mis
manos, sino de lo más hondo de mi alma, como si lo tuviese en la sangre y puede
que lo tenga en la sangre, transmitido todo de generación en generación. Y oír
cómo mi voz se mezcla con todas las que me acompañan y con el sonido de la
pandereta me hace sentir algo que no se puede explicar con palabras. Es como si
desapareciese todo, como si el mundo se redujese a ese instante, a esa música,
y soy feliz, feliz de verdad, sin restricciones, feliz totalmente. Y yo quiero
compartir todo eso con Artemisa porque la quiero, porque quiero que seamos
felices juntas, y notar su desinterés me hace un daño que no puedo soportar,
que incluso me hace llorar. Al principio, Artemisa venía conmigo a todas las
fiestas, a todas las foliadas en las que tocábamos, pero, desde un tiempo a
esta parte, está empezando a dejarme sola en esto, cuando precisamente le
confesé hace poco que era en las foliadas y en las pandeiradas cuando más
echaba de menos a Lúa, y eso se lo dije una noche de sábado en la que me
confesó que no le apetecía nada venir conmigo. Me dolió, porque yo pensaba que
a ella le gustaba verme tocar y cantar. Sé que sí le gusta, pero me dice
también que se siente fuera de lugar. Eso no lo entiendo tampoco porque ella
muchas veces colabora con nosotros con su guitarra, que cada vez toca mejor, e
incluso ya sabe de memoria muchísimas de las canciones de nuestra tierra. No sé
qué le pasa. Es lo único que me duele, que en esto no estemos juntas, porque yo
pensaba que sí podíamos compartir la música. Y me duele.
Pero no quiero criticarla porque somos muy felices, porque ella hace
por mí cosas que no sé si todo el mundo haría. Está viviendo aquí conmigo, lo
dejó todo por mí, por recuperarme, y ahora ella siente dudas porque yo estoy
acordándome mucho de Lúa, porque ayer le confesé que estaba yendo a tratamiento
porque necesitaba que me ayudasen a superar la muerte de Lúa y no porque me
sienta frágil, que sí, que sí siento mi enfermedad ahí persiguiéndome, y tengo
la sensación de que no puedo huir de ella, de que me acecha desde los rincones,
desde las sombras, esperando a que yo tenga un mal momento para cogerme del
alma y llenármela de ansiedad y desesperación; pero yo no pienso permitir que me
hunda otra vez. Es muy impactante notar que hay una sombra que quiere cubrirte
para quitarte la luz que llena tus días. Yo soy muy feliz aquí en Ourense y no
quiero que nada ni nadie me estropee esta felicidad que estuve aguardando
durante tanto tiempo. No me da la gana. Una cosiña es estar tristiña por Lúa,
pero es que incluso esa tristeza me gusta, me hace sentir bien, cuando no se
convierte en rabia, por supuesto, porque, cuando sólo es rabia, siento ganas de
gritar, de coger algo en mis manos para volverlo polvo... Siento una
desesperación que me aprieta el pecho con una fuerza que me ahoga. En cambio,
la tristeza que siento por la marcha eterna de Lúa es hermosa, incluso puede
empujarme a recordar cosiñas que, sólo sintiendo felicidad, nunca recordaría.
No llegamos a discutir, pero sí llegamos a casa sintiendo una cosiña
en el aire, una opresión... como un peso que nos impedía estar calmadas; pero,
a la nocheciña, antes de irnos a dormir, Artemisa me preguntó si de verdad
estaba segura de que estaría con ella si Lúa estuviese viva. Yo le dije que
seguramente acabaría volviendo con ella inevitablemente porque, cuando ella
vino a Ourense, yo ya había comenzado a tener dudas. Claro que nunca podremos
conocer lo que va a ocurrir en nuestra vida, por muchas cavilaciones que
hagamos, por mucho que pensemos en lo que pudo ser y no fue, en lo que podría
ser si hubiese sucedido otra cosa totalmente distinta... Creo que no merece la
pena preguntarnos qué habría ocurrido si una cosa en concreto nunca hubiese
pasado. No tiene sentido. Podemos imaginar, pero tampoco tiene importancia que
nos preocupemos por algo que nunca podremos saber y así se lo dije a Artemisa
ayer. No quiero que ella se sienta mal. Que yo esté recordando momentos de mi
pasado no quiere decir que no la quiera igual, que vaya a dejar de quererla. No
tiene nada que ver, absolutamente nada que ver mi pasado con mi presente. Mi
pasado forma parte de mi vida, pero ella ahora es mi vida toda; mas ser feliz
con ella no me impide buscar en mis recuerdos esos momentos tan bonitos que me
hicieron sentir tan dichosa.
Y, viniendo a cuento de todo esto, copiaré otro día del diario de Lúa,
esta vez más cortiño, pero no menos intenso e importante.
Lunes, 13 de
julio de 1987:
Le dije a mi abuela que ya había empezado a escribir en mi diario y se
puso muy contenta. Me preguntó si en mi diario me había presentado y yo le dije
riendo que no, que no tenía sentido que me presentase si sólo iba a leerlo yo.
Entonces, me dijo una cosa que me hizo pensar mucho y que no me saco de la
cabeza: “vale, vas a leerlo tú sólo, pero, cuando pasen unos cuantos años,
querrás saber cómo eras entonces, ¿no? Porque todos cambiamos, Luíña, y
seguramente tú no serás la misma cuando crezcas un poco más. Yo te recomiendo
que hables de ti, de cómo eres ahora mismo. No te hará daño”.
Vale, pues, siguiendo los consejos de mi abuela, hablaré hoy de mí,
más que nada porque lo necesito. Pues soy una chica curiosa. Siempre fui una de
las pocas chicas de cabello pelirrojo, casi naranja, de la escuela. No digo que
se metiesen conmigo por eso ni que me insultasen por tener pequiñas en la piel,
al contrario, siempre me preguntaron por qué era así. Me gusta llevar el
cabello largo para poder hacerme trenzas. Me gustan mucho las trenzas y, cuando
las deshago, queda todo mi cabello lleno de ondas que me recuerdan al mar,
porque yo amo el mar, mucho, me gusta la montaña y amo los bosques, pero en la
orilla del mar me siento diferente. Es como si pudiese olvidar el mundo entero
cuando oigo el canto de las olas, cuando me sumerjo en el hermoso sonido del
agua topando contra las rocas, arrastrando la arena. Me gustan las mareas, el
juego que el agua tiene con las cuevas que encontramos en muchas de las playas
de mi tierra... pero seguiré hablando de mí. Lo haré a través de las palabras
que ayer me dijo Agnes. Estuvimos hablando mucho rato mientras caminábamos por
el bosque. Hacía una tarde muy bonita. Tal como pensaba yo, me dijo que yo era
la única persona que había visto con mi color de pelo. Es cierto que mi abuela
tiene el mismo color de ojos que yo y, cuando era joven, tenía mi cabello,
igualiño, pero ni rastro queda ya en su apariencia de lo que fue. Ahora ya está
muy mayor. Curiosamente, mi madre no sacó los cabellos ni los ojos de mi
abuela, sino el cabello rubio de mi abuelo, que parece un hombre inglés, con la
piel tan clariña, que yo también heredé, por supuesto, y soy alta y fuerte, eso
dicen, que tengo mucha fuerza en los brazos y en las piernas, pero porque me
gusta correr y nadar, porque me gusta mucho hacer deporte. No me gusta estar
quieta. Siempre tengo que estar haciendo algo y en la calle, por supuesto. Me
cuesta mucho estar encerrada. Moriría si tuviese que pasarme toda una tarde en
casa encerrada en mi cuarto. Por eso me cuesta tanto ponerme a estudiar...
pero Agnes me dijo:
— La verdad es que tú eres muy bonita. Tienes mucha
luz y me gusta cómo miras y hablas. Tienes un color de ojos muy hermoso y unos
cabellos muy curiosos. Te pareceré tonta diciéndote esto.
Hablaba con mucha vergüenza, algo que me conmovía mucho, y le dije que
ella nunca podría parecerme tonta, jamás, al contrario. Le dije que ella me
parecía muy interesante. Ella se echó a reír, incrédula, pensando que me reía
de ella. Le dije que estaba siendo sincera, que nunca le mentiría, y ella me
preguntó por qué me parecía curiosa e interesante, si era una chica de aldea
totalmente normal, pero bien sabía ella que no estaba diciendo lo que pensaba.
Ella nunca pensará que es una chica normal, mas nunca reconocerá que no lo es,
que es tan especial.
Llegamos a la orilliña del río cuando ya no había rayos de sol en el
cielo, “entre lusco e fusco”, cuando el cielo estaba recibiendo ya las primeras
estrellas de la nocheciña. Hacía un fresquiño muy delicioso y yo quería
quedarme allí para siempre. No quería volver a casa. Me senté en la hierba y
ella lo hizo a mi lado.
Yo a Agnes le hice preguntas un poco comprometidas que sé que no le
sentó bien que le hiciese. Le pregunté por qué no quería venir a estudiar a la
ciudad, le dije que ella era muy inteligente y que en la aldeíña acabaría por
marchitarse. No me entendía, evidentemente. Yo pienso que Agnes no es una
persona de este tiempo. No parece una chica de ahora, de hoy en día, porque
tiene ideas y modos de comportarse más bien propios de las personas que
nacieron hace al menos cincuenta años. Es como si tuviese la educación que
tenían nuestras abuelas. No sólo quiere vivir en la aldeíña para siempre, sino
que, además, siente que no le interesa ningún rincón más del mundo que no sea
nuestra tierra, que no se le ha perdido nada fuera de Galicia. Es curiosa. Mas
yo sé que esconde muchas cosas que a nadie cuenta. Ella me dijo una vez que
tenía un sexto sentido que le traía voces que no eran de esta realidad, que había
visto muchas cosas que no se atreve a contar, sólo a su abuela, quien era la
única que podía entenderla, pero, por mucho que le pregunte, no he conseguido
que me responda, que me cuente algo, y eso me hace desear estar con ella todo
el tiempo. Quiero descubrirla bien, quiero saber qué vive cuando nadie la ve,
que es la mayor parte del día porque casi no está con nadie. Sólo se junta con
todos nosotros cuando tocamos, cuando hacemos foliadas, porque adora cantar y
tocar la pandereta.
Ayer le conté que mis amigos de la ciudad no entienden por qué quiero
tocar la pandereta, por qué estoy aprendiendo a tocarla. Incluso se ríen de mí
diciéndome que ése es un instrumento de viejas. Yo me enfado mucho porque no es
cierto. A mí me parece muy importante y, sinceramente, también quiero aprender
a tocarla para poder compartir eso con Agnes. Me gusta mucho compartir la
música con ella, a pesar de vernos sólo en los veranos, pero los momentos en
los que percutimos y cantamos juntas son tan bonitos que no los cambiaría por
nada.
Ayer nos quedamos mucho tiempo hablando de cualquier cosa,
sonriéndonos sin saber por qué. Yo siento algo muy especial cuando habla
conmigo, cuando me habla y me mira con sus hondos y negros ojos. Tiene los ojos
más negros que he visto en mi vida.
Mi madre me pregunta por qué muchas veces prefiero quedarme en la
aldeíña en vez de ir de excursión con los demás chicos que pasan los veranos en
la aldea. No le he explicado a mi madre que prefiero quedarme aquí porque así
puedo estar con Agnes porque sé que no me entendería. Mi madre quiere mucho a
Agnes, pero la quiere porque es la hija de su mejor amiga. Mi madre no conoce a
Agnes. Desde siempre, me ha dicho que es una chica un poco especial que,
además, tiene algún problemiña en la mente que le impide relacionarse con los
demás y que no me preocupase si no conseguía hablar con ella porque, según le
ha dicho Anxiños, ella no habla casi con nadie, a pesar de llevarse muy bien
con los demás vecinos de la aldeíña, pero con los demás chicos no habla nunca,
es como si ni tan siquiera tuviese interés en la gente de su edad. En la
escuela, no tiene ni una sola amiga, no habla con nadie. Va a la escuela y
vuelve sin haber hablado con ningún chico ni nada. Seguramente ellos tampoco se
esfuerzan mucho por conocerla. Es una lástima que una persona tan interesante
como ella no tenga amigos, pero también será que ella no los necesita. También
Anxiños dice que desde niña demostró que era demasiado inteligente y que saca
unas notas perfectas en la escuela. Me han explicado que comenzó a hablar
cuando ni tan siquiera tenía un año de vida y eso asombró muchísimo a todos los
vecinos de la aldea. Esas razones les hacen pensar a todos que Agnes es extraña
e incluso algunos la temen, como si fuese peligrosa, pero lo que nadie sabe es
que ella tiene el alma más bella que existe en el mundo y que es muy mágica.
Cuando hablo con ella, me da la sensación de que sabe de la vida como
no sabe nadie, de que tiene en su alma sentimientos que una niña de diez años
no debería tener. Me habla de la muerte con una madurez que me hace sentir
escalofríos y, a pesar de no habérmelo dicho, estoy segura de que, alguna vez,
vio a la Compaña, que por aquí la llaman “avexón”.
Este verano es el primero en el que de verdad estoy conociéndola. Estamos
pasando muchas horas juntas. Casi no estoy con nadie más. Incluso me gusta ver
cómo cuida a los animales, cómo les da de comer a las gallinas y a la vaquiña
que tienen, a la que le tiene muchísimo cariño. Qué bonito le habla siempre,
como si intuyese que la vaquiña puede entenderla. Es una vaca rubia que parece
brillar bajo el sol. Siempre la saca del cobertizo cuando no hace tanto calor
para llevarla al pradiño que queda por aquí cerca, pero casi no hay hierba
fresca en verano, qué lástima; mas Agnes pasa mucho tiempo con ella. Se lleva
mejor con los animales que con las personas. A mí eso me gusta, pero también me
pone un poco tristiña porque de verdad que en el mundo ay personas maravillosas
y creo que ella podría llevarse bien con mucha gente, como con mi amiga Silvia,
que es un encanto. La echo de menos. A ella no me atrevo a hablarle tanto de
Agnes porque enseguida se daría cuenta de lo que me pasa.
El año pasado, cuando llegué a la aldeíña, lo primero que hice fue
buscarla. La encontré en su casa ayudando a su madre a hacer una empanada, pero
no me hizo mucho caso. Me saludó con vergüenza y enseguida volvió a la cocina.
Tenía las manos llenas de harina. Anxiños le propuso que saliese a dar conmigo
una vueltiña, pero ella no quiso. Tenía las mejillas rojísimas. Su madre le
pidió que no fuese tan tímida, pero no hubo manera de convencerla de que
viniese conmigo al río.
Días después, en una noche de luna llena, mientras tocábamos música en
la plaza, se acercó a mí y me preguntó si quería que percutiese con ella. Sé
que no me lo pedía porque quisiese, sino porque su madre le propuso que lo
hiciese. Y cantamos juntas, pero ella canta muchísimo mejor que yo. Luego,
mientras sonaba la gaitiña de Damián y el pandero que tocaba Gabriel (un hijo
de Damián que tiene más o menos nuestra edad), bailó mucho conmigo. Yo no
quería que aquella noche se fuese, pero enseguida llegó la hora de marcharnos.
No tuvimos otra oportunidad para volver a danzar como aquella noche porque mis
padres, el año pasado, quisieron ir antes a la playa, así que tuve que
despedirme de ella muchísimo antes de lo que quería.
Mas este año nos quedaremos en la aldeíña hasta finales de agosto,
¡qué bien! Quedan aún muchos momentos por compartir y estoy deseando que
lleguen ya las fiestas de la Carballeira, que son las fiestas de la aldeíña.
Son muy bonitas y Agnes me dijo que este año iba a tocar mucho más que nunca,
qué bien. Seguramente nos lo pasaremos estupendamente.
Tiene sólo diez años, pero a mí me parece mucho más inteligente y
sabia de lo que lo son la mayoría de los chicos que conozco e, incluso, que
muchas personas que supuestamente son maduras.
Y aquí lo dejo porque tengo que ir a cenar.
A Artemisa no le falta razón, no supera la muerte de Lúa. La pregunta es, ¿se puede superar la muerte de un ser querido? No lo sé, pero creo que más que superarlo lo podemos sobrellevar. Ese dolor se sobrelleva agarrándote con más fuerza a los seres que quieres y te rodean, pues yo creo que es de donde se pueden sacar las fuerzas. Agnes lo hace, tiene a Artemisa, su madre, Silvia y a la gente del partido político, pero no existe una barita mágica que calme el dolor ni un tiempo establecido en el que aceptamos una muerte. Cada persona es un mundo y lo sobrelleva a su manera.
ResponderEliminarCreo que Artemisa está celosa. Es consciente que ella no puede seguirle el ritmo a Lúa (a pesar de estar muerta), pues las unían muchas cosas. Tenían un vínculo muy especial y aunque Agnes ama a Artemisa, no es lo mismo. Artemisa y Agnes tiene un amor que traspasa vidas y fronteras, pero en esta vida Lúa la a marcado para siempre. Todo eso lo sabe Artemisa y siente celos, a pesar de que Lúa haya fallecido.
Es verdad, el verano pasado también recordó su pasado y este lo mismo, aunque ayudada por el diario de Lúa, que le desvela secretos olvidados, incluso de ella misma. Se nota que Lúa estaba muy enamorada de ella, y Agnes también. Se piropeaban y ensalzaban su belleza. Dice que le gusta esta tristeza, que es hermosa. No es una tristeza de llorar desconsoladamente, es de añorar, de esa que te hace suspirar e incluso sonreír.
Recuerda muchas vivencias juntas. Los paseos, tocando la pandereta, las fiestas e incluso aquellas preguntas indiscretas que ya nos contó Agnes en su momento. Este diario deja todavía más patente la unión tan especial y única que existía (y existe) entre ellas. Preciosa entrada, Ntoch. Como siempre, me encanta leerte!!!