Sábado, 6 de xullo
de 2019
Atopei un
momentiño para escribir; algo que ultimamente me custa moito porque os días
pasan sen que case os poida sentir, pero, non obstante, son consciente de todo
o que fago, é dicir, gozo de cada cousa coma se despois non houbese ren máis,
mesmo do traballo podo gozar de verdade porque me gusta moito. Gústame facer
feliz á xente con algo tan sinxelo como un xeado, un café ou infusión ou con
calquera cousiña que sirvamos na cafetaría. É un choio moi bonito, en
realidade, porque estás ao servizo da xente, podes amosar o mellor de ti diante
de calquera persoa que agarda a túa atención. A min non me custa nada darlles o
mellor de min. Ás veces, só abonda cun sorriso.
Onte foi un día
impresionante. Celebrabamos o aniversario de Silvia (que foi o 4 de xullo, en
realidade) e armamos unha foliada inmensa na casa de Antía; unha das pandeireteiras
que tocan en Ialma, que é moi amiga de Silvia. O xoves, Silvia chamoume ás sete
da mañá á cafetaría para me confesar que ía ser para ela un aniversario difícil
porque era o primeiro que vivía sen Lúa, que elas sempre fixeran algo moi
bonito polo seu aniversario e que este ano a ía botar moitísimo en falla.
Boeno, en realidade preguntoume se podía vir á cafetaría para falar comigo. Non
sei por que me fixo esa pregunta se Silvia é a dona do negocio; pero, ás veces,
actúa coma se a dona fose eu, coma se a cafetaría fose miña, porque me deixa
tomar decisións que lle correspondería a ela tomar, pero non me importa, ao
contrario, gabéame moito que confíe tanto en min. Cada vez faino máis. Sei que
dentro de pouco me propoñerá que quede coa cafetaría. Estou desexando que o
faga, pero agardarei con paciencia a que chegue o momento no que me teña que
converter na dona dese negocio. Sei que tela como miña é unha responsabilidade
moi grande, pero o certo é que non me dá nada de medo ser a xefa de todo, ao
contrario, mesmo me apetece descubrir como funciono nese senso porque moitas
veces teño que ser eu quen chama aos provedores para lles preguntar cando
carallo pensan traguer os pedidos cando pasa un día ou dous do que nos
prometeron ou para indicar que algún pedido veu mal, e máis cousiñas. Teño a
capacidade suficiente para falar con calquera persoa de boas maneiras e case
nunca discutín con ninguén por ren. Se cheguei a discutir, foi porque a outra
persoa non estaba disposta a aceptar reclamacións nin a escoitar e a min iso
fódeme bastante, sendo claros, porque, se es responsábel dun problema, o mínimo
que se pode facer é escoitar ao cliente e hai veces nas que eu mesma lle dixen
a Silvia que mudásemos de provedores. Eu mesma procurei outra empresa que
puidese satisfacer as nosas necesidades; pero falar do traballo eiquí é moi
abafante, así que pasarei a falar doutra cousiña máis divertidiña.
Onte fixemos unha
foliada impresionante á que, á fin, asistiu Artemisa, pero porque era o
aniversario de Silvia, ben veces mo dixo. Non veu porque realmente lle
apetecese vir, senón porque se sentía nun compromiso e tamén me dixo que, se
non ía, sería moi complicado que despois as demais pensasen nela como unha posíbel
amiga. Iso fíxome pensar moito. Empecei a preguntarme se Artemisa se sentía soa
eiquí. É certo que non ten amigas como as tiña en Barcelona. Alí, había moita
xente na que confiaba. Eiquí non. Eiquí só me ten a min e á súa irmá, pero,
para falar con ela, tena que chamar por teléfono.
Eu a verdade é que
moitas veces esquecía de que estaba, pero iso pasábame porque non estou
adoitada a que ela veña comigo, mais os momentos nos que estivemos compartindo
a música e danzando foron marabillosos. Hei de dicir que, ao principio, si
toquei máis con Ialma, pero logo tocou outro grupo que invitaron á foliada e
adiqueime máis a bailar e a beber, que onte si bebín un pouquiño máis cós
outros días. Foi moi divertido e rin moito, pero non podía evitar lembrar a
Lúa. Sei que non está ben que pense nela se estou tan ben con Artemisa, tan
feliz e cómoda, se a amo tanto; pero é algo que non podo evitar, é coma se a
miña ialma vivise fóra dos meus pensamentos nese eido, é coma se ela mesma
tivese unha mente pensante que lle fai pensar en cousiñas que xa foron e sobre
todo nela, ela ocupoume o pensamento e maila ialma durante a meirande parte da
noite. A música soaba coma se xurdise do seu recordo e botábaa en falla porque
me resultaba estraño que ela non estivese alí comigo tamén gozando da música.
Estaba Artemisa, que me sorría continuamente, e estar entre os seus brazos
facíame voar, bailar con ela e aprenderlle os puntos da muiñeira e das xotas
que soaban, formar parella con ela, todo me facía soñar, era coma se
estivésemos na lembranza dunha memoria antiga, e era coma se aquela non fose a
primeira vez que viviamos algo así. Sei que ela tamén o pasou moi ben.
Mais aínda temos
pendente esa conversación na que ela me ten que confesar o que lle ocorre
comigo. Podo imaxinar que está seria e preocupadiña porque ten a sensación de
que acordo demasiado de Lúa, pero eu non estou tampouco todo o día falando
dela, de verdade; mais, ás veces, inesperadamente, sae algunha canción que foi
nosa, sae mencionada por alguén, e o primeiro que fai Artemisa é mirarme aos
ollos. Sei que o fai para adiviñar as emocións que me enchen a ialma nese
momento. Non sei se me molesta que me observe tanto, pero si me sinto incómoda
porque é coma se ela quixese detectar calquera sinal que lle indique que aínda
lembro moito de Lúa, para logo botarme en cara que aínda penso nela, que a sigo
amando.
O xoves tiven
outra visita na psicóloga, pero tampouco vou contar eiquí todo o que falamos.
Só me dixo que pensase no que sentía, que era moi importante que recoñecese os
meus sentimentos; pero eu sei moi ben o que sinto. Sei que amo a Artemisa, que
quero estar con ela para sempre, que a amei noutras vidas e o amor que nos uniu
sempre foi tan forte que nin tan sequera a morte o puido desfacer; pero tamén
podo recoñecer que preciso a Lúa, necesítoa na miña vida, porque ela foi moi
importante dende sempre e os momentos que vivimos foron tan fermosos que non os
podo esquecer. Non podo deixar de lembrar esas tardes que compartiamos, eses
momentos que nada pode describir. As semanas que vivimos xuntas o ano pasado
parecíanme parte dun soño, parecíanme de mentira, coma se fosen parte dunha
historia que nada tiña a ver coa miña vida; pero era noso, todo iso era noso, e
ela marchou tan de súpeto que nin tan sequera me puiden afacer á idea de que os
nosos momentos tiñan fin. E creo que aínda non me afixen a que ela non estea.
Sinto que me falla algo, pero tamén é verdade que non levo esa tristura como
algo horríbel que me esnaquiza a ialma, senón como unha nostalxia fermosa que
me fai lembrar con agarimo todo o que vivimos.
Descubrín que mesmo
a tristura nos aprende cousiñas que outra emoción nunca nos ensinaría. É unha
voz que che fala salientando detalles que nunca percibiriamos. A tristura
fainos profundos e reflexivos. Vemos a vida con outras cores moito máis densas
que o tinxen todo de beleza. A min gústame a tristura, gústame sentirme
tristeiriña lembrando un momento fermoso, porque esa tristura é un latexar que
me fai saber que a miña ialma está viva, segue viva despois de sufrir tanta dor
e tanta decepción. Non sei onde está o límite da miña ialma. Seica todo o sufrimento
que a encheu durante anos fíxoa inmensa, porque me custa crer que eu siga tendo
a capacidade de apreciar as cousas máis bonitas da vida despois de perder ben
ocasións as ganas de vivir, a consciencia de min mesma, a cordura. É como un milagre
que aínda poida seguir sendo como son. Nunca morrín, nunca me matou todo o
desprezo que me dedicaron durante anos, non me matou a morriña enfermiza que me
esnaquizaba o corazón, que só me facía devecer desesperadamente por voltar á
miña terra, que tanto dano me facía cando me decataba de que o meu soño de
regresar se esvaecía na escuridade. Sigue a miña ialma viva e forte despois de
ser maltratada violentamente pola ansiedade e a depresión máis fonda. E iso é o
que me ten que importar de verdade, que a vida nunca me deixou de dar
oportunidades para renacer, para ser eu mesma.
E hoxe vou mudar
de diario. Hoxe vou transcribir unhas liñas do diario que escribía cando tiña
só oito anos. Hei de dicir que non escribía nada ben o galego. Escribía contraendo
practicamente todas as verbas. Escribía tal como falaba e tamén empregaba
moitísimos dialectalismos (algúns dos cales deixei porque me parecen moi
bonitos, pero outros tireinos por parecérenme moi distantes da norma). Decidín
corrixilo todo para que a lectura poida ser comprensíbel. Digo isto pensando en
Artemisa; a única persoa á que lle permitiría mergullarse no meu diario, porque
a ela non lle quero agochar ren, ren de ren, quero ser sempre sincera con ela.
Se algunha vez quere coñecer todo o que teño na ialma, só lle abondará con
asomarse ao meu diario. Eiquí me atopará totalmente transparente, sen velos nin
restricións.
Tamén hei de dicir
que, cando era cativa, non me importaba moito o día no que escribía.
Simplemente ía ao bosque e, sentada entre as árbores, comezaba a escribir o
primeiro que se me pasaba pola testa, só sentindo que me apetecía moitísimo
tentar expresarme a través das verbas. Os momentos nos que escribía non tiñan
tempo. Esquecía de todo o que formaba a miña vida e só me centraba en min mesma
e no que sentía. O que non corrixín case é o vocabulario que empregaba para
escribir porque, daquela, mudaría o senso das miñas frases e a miña espontaneidade.
E velaeiquí van os meus recordiños voltos verbas, pertencentes ao ano 1984:
8 de novembro:
Voltando da
escola, espreitei entre as árbores coma sempre, procurando algún animaliño que
me poida ver, pero só os paxariños máis valentes enchen o bosque escuro e frío.
As follas cobren o chan da estrada pequerrechiña que une a miña aldea coa aldea
na que está a escola. Gústame camiñar pisándoas, arrincándolles eses “crac,
crac” que fan cando acaban de morrer. Gústame remexelas coas miñas mans,
deitarme nelas e arrastrarme polo chan, envolvéndome nelas entrementres a luz
morre, porque cando volvo da escola xa hai unha luz cinza no ceo, como dicía
miña avoa, que dicía que o sol manda cinzas ao ceo cando morre. Gústame moito o
solpor porque me fai sentir moi pertiño dela, da miña avoíña, que xa hai un mes
que marchou para sempre, pero aínda non podo entender que non estea. Sei que
non está porque a súa casiña segue pechadiña coma se nunca vivise eilí ninguén,
pero a min paréceme que ela está aínda ao meu carón nas noites, acougándome
cando teño pesadelos e inda a agardo para que vaiamos procurar ourizos, que
iste ano case que non puidemos ir, e de socato lembro que ela non me vai
acompañar a ningures. Nunca máis verei o seu corpo, nunca poderei coller a súa
man. E teño moita saudade dela. E ademais quero entrar na súa casa e acender a
lareira para sentar ao carón do lume e vela nas lapas. Pero a súa casiña está
pechada e quero entrar, pero non mo permiten. E cando celebramos Magosto
notábase moito que non estaba. Miña nai decidiu estar de loito e non saíu a
celebrar ren, pero penso que estar de loito é unha maneira de dicirlles aos
mortos que non teñen dereito a vernos felices e emporiso eu si que fun á
celebración cos veciños porque sei que miña avoa querería que estivese eilí.
Asamos as castañas, danzamos, cantamos moito, remexín no lume e me estouparon moitas
castañas, pero rin moito, e estiven moi feliz porque a sentía moi pertiño de
min, agochada entre as sombras, tamén connosco gozaba da festiña.
Na escola, a
mestra tenta que lle conte por que son tan calada, faime ficar na crase cando
rematan as leccións, e, cando se foron todos xa, pois dime que hei tentar relacionarme
cos demais para ter amigos, que teñen amigos todos, son amiguiños todos. E a
min tanto me ten que sexan amigos. Non son rapaces que vaia ver na miña aldea
e, se vivisen eiquí, tanto me tiña porque a min non me gusta falar con iles.
Non lles podo contar que boto en falla á miña avoa, non lles podo falar dela
porque sei que non entenderían que ela morreu. Seica nin tan sequera saiban que
é a morte, como se vive a morte. Son nenos, si, moi nenos. Tampouco entenderían
que me guste deitarme no chan e xogar coas follas murchas, ou secais si pero
como se trata de min, que son a rariña, pois seguro que non xogarían nunca
comigo. Gústame estar perto do que non está neste mundo. Xogar co que non ten
vida xa, como xogaría coa miña avoa se viñese a min convertida nunha aparición.
Búscoa entre as sombras da noite sen que ninguén o saiba porque sei que eu podo
ver aos mortos. Sóubeno axiña unha tarde na que estaba coa miña nai paseando
polo bosque procurando ourizos cando vin que algo se movía entre as árbores.
Díxenlle á miña nai que había algo eí que nos asexaba, pero ela non vía ren. Eu
insistín, pero entón souben que ela non o vía, que non vía esa masa de luz
cinza que había baixo o ceo, entre as árbores, que tiña forma humana, de corpo
voando, coma se os pés non tocasen o chan. Logo contoulle isto á miña avoa e
ela non lle dixo ren, pero, cando estivemos soas, díxome que non falase nunca
desas cousiñas que vía e que non parecían ter corpo. Ela si sabía que eu vía ás
ánimas, como soubo que vin o avexón, que foi na noite de Samaín; a mellor noite
do ano, cando a fronteira que separa a vida da morte se esvaece e podemos
entrar en contacto cos que se foron.
Quen pode pensar
que eu vou falar con ises nenos que nin tan sequera entenderían isto, que
terían pesadelos se lles contase istas cousas? Eu non teño pesadelos cos
mortos. Teño outros pesadelos. A min os mortos non me poñen medo. Só son
espíritos, non fan ren, non nos poden facer ren, pero eiquí a xente non fala
dos mortos, téñenlles moito respeito. Eu tamén, pero trátoos con máis
naturalidade. Seica me leve mellor con iles que coas persoas, como me pasa cos
animais. Á miña vaquiña si lle conto todo porque ela me entende, mírame cos
seus bonitos ollos cando lle falo e sei que me escoita. É a á que lle digo
canto boto en falla á miña avoa. Á miña nai non lle podo dicir isto porque ela
tamén está moi tristeiriña e sei que se poñería máis tristeiriña se lle dixese
isto. Por iso dígollo á miña vaquiña, a Terriña, que se chama así porque é
marrón coma a terra, tan bonita que é, e tan dociña. Ás veces parece dourada
coma as derradeiras raiolas do día.
Nunca lle diría
isto a ningún cativo deses que van á escola comigo. Non sei por que me sinto
tan lonxe diles. É coma se non fósemos iguais para ren, coma se fosen doutro
planeta. Hai outros planetas nos que non sei se hai vida, pero lin esta
expresión nun libro e fíxome moita graza. Ser doutro planeta... Seica a que é
doutro planeta son eu, que non me asemello a ningunha persoa que coñezo. Todos
pensan de xeito similar. Ises nenos só pensan en correr e guindarse cousas,
xogando suponse, pero eu lles vin sangue algunha vez. Eu prefiro camiñar soíña
entrementres leo ou busco aos animais.
Hai unha rapaciña
que vén á aldeíña nos veráns que seica si me puidese entender, pero ela é maior
ca min. Non sei cantos anos ten, pero é máis outa e guapa, moi bonita, porque
parece unha moura desas dos contos, cos cabelos vermelliños, case laranxas. Non
sei de onde quitou isa cor de cabelos. E ten os ollos grandes e verdes coma a
herba. Pero ela é maior ca min e coido que nunca se preocuparía por falar cunha
rapaza coma min, porque saber que teño non sei cantos anos menos ca ela seguro
botaríaa atrás. E eu non me vou achegar a ela porque non podo, non son quen de
falar con alguén que non coñezo. Dáme moita vergonza e pónseme unha cousa na
gorxa e non podo falar, é coma se a miña voz se convertese en pedra. Non podo
falar e menos o podo facer se comezan a me dicir: “veña, Agnes, di algo, saúda,
pregunta isto o aquiloutro, non dis ren, por que, que che pasa? Non teñas
vergonza, non sexas tímida, que é a non sei quen, veña, fala, fala, ai esta
rapaza que non di ren, é que é moi tímida e non lle gusta falar...” Se saben
que non me gusta falar, por que me queren facer falar? Eu prefiro traballar en
silencio a terra, que coa terra podes falar se queres, non estás obrigada a
falar, e cos animais igual porque iles entenden a linguaxe que non se oe, os
acenos e os ollares que lles dediquemos, eles entenden ás veces iso mellor cás
verbas, e por iso síntome tan a gusto con eles, coa terra e cos animais, porque
non me piden que faga ren que non quero facer.
Pero cos demais,
ai, que lea, sempre igual, tendo que cumprir e calar cando quero falar, porque
cando vin o avexón pois queríao comentar coa miña nai, pero, non, tiña que
calar porque diso non se fala. Non se fala das cousas das que quero falar e das
que non quero falar fanme falar.
Isa rapaza que
digo, que se chama Lúa, é da cidade, de Ourense, e falei con ela moi pouco,
pero porque me obrigaron, e sei que non me entendeu, quero dicir que non
entende o meu acento, que é moi pechadiño. Din os da cidade que os de aldea
falamos moi distinto e que non falamos fino nin elegante, que mesmo non sabemos
falar castelán. Eu falo un castelán cheo de verbas galegas, é verdade, pero leo
moito en castelán porque desgraciadamente a meirande parte dos libros que podo
ler están en castelán. Supoño que algunha vez os traducirán ao galego. A min
gustaríame traducir libros ao galego de moitas linguas, do inglés ao galego, do
francés ao galego. Mesmo me gustaría ensinar galego aos da cidade, que o falan
ben, pero con moitos castelanismos, que eisí chaman por eiquí ás verbas que non
son galegas e que empregan falando en galego, sen telo que facer.
E isto tampouco o
podo falar cos demais rapaces porque iles que van saber disto, se falan sen
pensar en ren, pero si reflexiono sobre estas cousas todas porque me parece que
o noso xeito de falar forma parte do que somos e, se tampouco nos gusta falar,
tamén é unha maneira de sermos.
Eu pode que coas
verbas non fale moito, pero si podo falar de abondo cando canto ou toco música.
Dinme que canto moi ben, pero que a miña voz mudará cando medre. Non me
gustaría perder esta dozura que teño cando canto. O que non vai mudar nunca é a
voz da miña pandeireta porque a sei facer falar e cantar dende hai ben anos,
dende cativiña xa miña avoa me aprendeu a tocala, a repenicar con xeito.
Facemos pandeiradas as mulleres e rapaciñas todas da aldea, pero moitos
dixéronme ao oído que eu tocaba dun xeito especial e é que de verdade gozo
moitísimo repenicando, síntome poderosa, e as canciós que tocamos son tan
bonitas... e tan alegres todas, son case que alegres todas. E gústanme tanto
que non as deixo de cantar. Mesmo canto cando vou camiño á escola, cando axudo
á miña nai na terra, cando vou polo monte coas vaquiñas da aldea, que eu son a
que as saca para que coman nos prados, que hai moitos por eiquí e moi bonitos.
Os rapaces que
veñen á aldea nas vacaciós rin de min porque din que non son unha nena fina,
que son basta coma a xente do agro, pero que malo ten iso? Non son bruta nin
moito menos. Brutos sono eles porque non saben tratar aos animais como os trato
eu nin entenden da segada, nin da malla, nin da vendima, nin da terra, nin de
cando vai chover, nin de onde vén o vento, nin de onde sae o sol, nin de onde
está o norte, nin de a onde hai que ollar para saber que día vai ir mañá, nin a
posición das estrelas, nin das festas que montamos eiquí, nin da linguaxe das
bolboretas e dos demais insectos, que din moito dependendo de como voen, nin do
que nos poden dicir os paxaros cando se desprazan polo ceo da tarde ou do
abrente, nin de que significa a cor das follas que caen ao chan, que avisan da
proximidade da invernía, de como vai ser o inverno segundo veña o vento e a
temperatura do ar, nin de canto vai chover e durante canto tempo. Non saben ren
do agro, dos bosques, nin nomear as distintas árbores saben. E eu son bruta e
iñorante?
Pero a min gústame
moito Ourense, fun moitas veces, aínda que quede a máis dunha horiña da aldea,
aproximadamente, porque amais as estradas que temos que coller son moi
estreitas e bonitas, pero moi bonitas, e tamén é verdade que temos que camiñar
un bo anaco para accedermos á estrada que baixa a Ourense, porque nós vivimos
na montaña, e temos que baixar a Ourense, pero a min gústame moito ir. E mesmo
algunha vez me atrevín a ir camiñando, que son unha morea de horas, pero logo
durmín aí coa miña nai. Pero a nós nótasenos moito que somos da aldea porque os
da cidade camiñan diferente, seica máis rápido e coma se lles fallase enerxía,
non obstante, e os da aldea camiñamos con máis vida. Nós somos máis veloces
pero tranquilos tamén. E falamos dun xeito moi distinto, que ren ten a ver, cun
acentiño máis forte, a min paréceme que cantamos falando, que non somos para
ren brutos. Brutos, cando ouvín esa verba déronme ganas de guindarlles unha
pedriña na faciana, para que saiban de brutalidade. Brutos. E iñorantes.
Iñorantes din, que na escola de eiquí (ou da aldea do lado) non nos aprenden
ren. Ren. Pois o mesmo aprenderemos, carallo. E rin de min porque prefiro estar
coas vaquiñas. Son mellores ca eles, dende logo.
E esa rapaza eu
sei que é distinta porque moitas veces me defendeu diante deles e díxome que
non lles fixese caso. Eu unha vez vina en Ourense, unha vez que fomos miña nai
e máis eu mercarmos roupa, porque a que teño xa hai anos que a poño, e estou a
medrar, e non hai quen me poida dar a súa roupa, que eu levo roupa herdada.
Entón fomos a Ourense, que tampouco podemos gastar moito porque non temos
cartos, así que buscamos vestidiños que non custen moito. Miña nai vai vender a
nosa verdura, as nosas patacas e sacos de millo aos mercados, e de pan tamén,
que pan para os da cidade é a bóla que sae do forno quentiña e brandiña xa, que
dura días, pero para nós é o centeo. Pois vina e ía con máis rapazas da súa
idade que me ficaron ollando sen dicir ren. E Lúa dixo: “mirade, esa rapaciña é
da aldea á que vou nos veráns” e elas non dixeron ren, pero sei que se estaban
a fixar na miña maneira de vestir, que levaba un vestidiño de la algo
desgastadiña xa, pero era bonito, e unhas zocas de madeira que tiñan as cordiñas
un pouco estragadas xa, pero non era para mirarme así, e marmuraron algo, pero
non me importa que digan, se a súa opinión non me vai facer rica. Pois esas
rapazas non saben das foliadas que armamos nós, tan bonitas, e xa me gustaría
que me vesen repenicar e cantar e que vesen que casiño me fai a miña terriña.
Pero Ourense é moi
bonita, moi grande, ren a ver coa aldea, que pequerrechiña de abondo é para que
poida debuxar de memoria todas as rúas que a forman, e a praciña, e a ermida
que hai, que nin igrexa ten aínda. Din que a van construír, pero xa hai ben
anos que din iso, e cando se trata de cousas importantes como o día do Corpus,
Nadal e Semana santa, que hai ben días no calendario que son moi relixiosos de
abondo... ises temos que ir á aldeíña do lado porque eiquí non vén crego
ningún. A min non me gusta ir á igrexa porque me aburro infindamente, pero si
me gusta estar na nosa ermida porque é silandeira e está chea de señardade e
está santa Mariña cun vestidiño branco e cun ollar moi tenro que me lembra á
miña avoa. Sempre está aberta por se queremos entrar para rezar. Pero eu non
rezo, tanto me ten. Estou alí para ler tranquilamente e escribir canciós que
logo repenico na pandeireta, pero non para falar con ise Deus no que me custa
crer. Algo me di que isa non é a miña relixión, pero non lle vou dicir isto a
ninguén, dirían que son... amiga do Demo, e din de min que son meiga. Pero
ninguén o di outo, só con marmurios, porque esa verba din que trae mala sorte.
Meiga eu. Pode que si, que algo meiga sexa se vexo aos mortos, se noto cousas
que ninguén máis nota, se me podo comunicar tanto cos animais, con tanta
claridade, se podo presentir feitos horríbeis, pero non atopo que iso sexa
malo, para nada. Ao contrario, faime especial.
Pois digo que me
gusta Ourense, que eu non teño ren en contra dos da cidade nin da cidade, se
comer eilí é unha ledicia, se me gustan as súas rúas antigas e a elegancia que
hai. Síntome moi pequena perante o Miño, que ben grandiño é, non como eiquí,
que din que é o Miño o río que temos, pero logo os da cidade din que non, que é
un amigo do Miño, pero non o Miño, e eu si sinto que é o Miño, por moitos nomes
que lle dean, é o Miño porque ten as súas augas e fala coma el, en
silencio. Non fai ruído, ningún ruidiño,
cando vai entre as rochiñas.
Que bonito é o
Miño eiquí na aldea, pero que bonito é en Ourense, nise paseo tan longuiño con
árbores, e logo que bonita é a ponte romana, tan duramente construída, tan
forte, e a antigüidade das rúas. Dáme mágoa que estean a construír máis
edificios porque vai desaparecer a visión das lonxanas montañas, que están alí
cando as miras dende a ponte. Pero eu teño recordos que non sei se vivín alí
algunha vez, porque lle falo diles á miña nai e dime que iso non o vivín, e eu
si que o vivín. Mesmo ás veces sinto coma se soñase e miña nai tenme que chamar
moitas veces para que reaccione porque me fun lonxe, lonxe nos pensamentos,
coma se istes fosen o Miño e me arrastrasen a outro tempo.
E é un outono frío
e lonxano. Ise día que vin a Lúa era primaveira e aínda eu tiña sete anos. Miña
avoa quedara na aldeíña pero a min teríame gustado que viñese a Ourense
connosco. E eu non sabía daquela que nunca podería vir, nunca máis.
Mercamos un
vestido moi bonito e uns zapatos novos que só me poño cando son festas porque
non nos quero estragar. Miña nai preguntoume se quería que me mercase algún
xoguete, pero eu díxenlle que non, que quería un libro, e entón mercou o de
Cantares galegos de Rosalía de Castro, unha edición sinxela e antiga, que
bonita é, e estou a volver música os poemas que ten, que escribiu. Quedan moi
bonitos, como “Adiós ríos, adiós fontes, adiós regatos pequenos, adiós vista
dos meus ollos, non sei cando nos veremos”, que di “miña terra, miña terra,
terra onde me criei... Miña Terra, adiós, adiós” e eu agardo non ter que dicirlle
nunca abur á miña terra. Non quero
marchar de eiquí porque eiquí o teño todo. Non me falla ren e non quero máis
ren, só ista terra, istes animais, ir á escola para que me aprendan cousiñas
novas, ler isas cousiñas nos libros e medrar cos veciños da aldea entre
pandeiradas e foliadas, medrar coas festas e cos días de invernía, coa neve e a
choiva que nos alonxan do mundo todo. Quero ficar eiquí porque o mundo lonxe de
Galicia para min non é mundo xa, é algo coma o universo, que sei que existe,
pero non me interesa e sei que por eilí fóra de eiquí non hai ren que me poida
facer tan feliz. Pero sei que ninguén entendería que unha cativa de oito anos
estea a pensar nistas cousas. Mellor calar, daquela, daquela si calo, será o
mellor, e só eu o saberei.
E voume porque
miña nai non atura que tarde cando volto da escola. Ademais quéroa axudar cos
animais.
Traducción:
Nota de la
traductora: Indico la traducción de algunos dialectalismos que no quise traducir
para no restarle personalidad ni profundidad al texto:
Erizos: en gallego ourizo
es la castaña entera, envuelta en su dura piel con espinas semejante a un
erizo.
Saudade: nostalgia extrema,
casi tristeza depresiva, por algo o alguien.
Avexón: una manera de
llamar a la Santa Compaña en Ourense.
Moura: el hada gallega.
Foliada: sinónimo de
fiesta, fiesta en la que se toca música, se baila, se bebe...
Sábado, 6 de
julio de 2019
Encontré un momentiño para escribir; algo que últimamente me cuesta
mucho porque los días pasan sin que casi pueda sentirlos, pero, no obstante,
soy consciente de todo lo que hago, es decir, disfruto de cada cosa como si
después no hubiese nada más, incluso del trabajo puedo disfrutar de verdad
porque me gusta mucho. Me gusta hacer feliz a la gente con algo tan sencillo
como un helado, un café o infusión o con cualquier cosiña que sirvamos en la
cafetería. Es un trabajo muy bonito, en realidad, porque estás al servicio de
la gente, puedes mostrar lo mejor de ti delante de cualquier persona que espera
tu atención. A mí no me cuesta nada darles lo mejor de mí. A veces, sólo basta
con una sonrisa.
Ayer fue un día impresionante. Celebrábamos el cumpleaños de Silvia
(que fue el 4 de julio, en realidad) y armamos una foliada inmensa en la casa
de Antía; una de las pandereteras que tocan en Ialma, que es muy amiga de
Silvia. El jueves, Silvia me llamó a las siete de la mañana a la cafetería para
confesarme que iba a ser para ella un cumpleaños difícil porque era el primero
que vivía sin Lúa, que ellas siempre habían hecho algo muy bonito por su
cumpleaños y que este año iba a echarla muchísimo de menos. Bueno, en realidad
me preguntó si podía venir a la cafetería para hablar conmigo. No sé por qué me
hizo esa pregunta si Silvia es la dueña del negocio; pero, a veces, actúa como
si la dueña fuese yo, como si la cafetería fuese mía, porque me deja tomar
decisiones que le correspondería a ella tomar, pero no me importa, al
contrario, me halaga mucho que confíe tanto en mí. Cada vez lo hace más. Sé que
dentro de poco me propondrá que me quede con la cafetería. Estoy deseando que
lo haga, pero esperaré con paciencia a que llegue el momento en el que tenga
que convertirme en la dueña de ese negocio. Sé que tenerla como mía es una
responsabilidad muy grande, pero lo cierto es que no me da nada de miedo ser la
jefa de todo, al contrario, incluso me apetece descubrir cómo funciono en ese
sentido porque muchas veces tengo que ser yo quien llama a los proveedores para
preguntarles cuándo carallo piensan traer los pedidos cuando pasa un día o dos
de los que nos prometieron o para indicar que algún pedido ha venido mal, y más
cosiñas. Tengo la capacidad suficiente para hablar con cualquier persona de
buenas maneras y casi nunca he discutido con nadie por nada. Si llegué a
discutir, fue porque la otra persona no estaba dispuesta a aceptar
reclamaciones ni a escuchar y a mí eso me jode bastante, siendo claros, porque,
si eres responsable de un problema, lo mínimo que se puede hacer es escuchar al
cliente y hay veces en las que yo misma le dije a Silvia que cambiásemos de
proveedores. Yo misma busqué otra empresa que pudiese satisfacer nuestras
necesidades; pero hablar del trabajo aquí es muy agobiante, así que pasaré a
hablar de otra cosiña más divertidiña.
Ayer hicimos una foliada impresionante a la que, al fin, asistió
Artemisa, pero porque era el cumpleaños de Silvia, muchas veces me lo dijo. No
vino porque realmente le apeteciese venir, sino porque se sentía en un
compromiso y también me dijo que, si no iba, sería muy complicado que después
las demás pensasen en ella como una posible amiga. Eso me hizo pensar mucho.
Empecé a preguntarme si Artemisa se sentía sola aquí. Si es cierto que no tiene
amigas como las tenía en Barcelona. Allí, allí había mucha gente en la que
confiaba. Aquí no. Aquí sólo me tiene a mí y a su hermana, pero, para hablar
con ella, tiene que llamarla por teléfono.
Yo la verdad es que muchas veces me olvidaba de que estaba, pero eso
me pasaba porque no estoy acostumbrada a que ella venga conmigo, mas los
momentos en los que estuvimos compartiendo la música y bailando fueron
maravillosos. He de decir que, al principio, sí toqué más con Ialma, pero luego
tocó otro grupo al que invitaron a la foliada y me dediqué más a bailar y a
beber, que ayer sí bebí un poquiño más que otros días. Fue muy divertido y me
reí mucho, pero no podía evitar recordar a Lúa. Sé que no está bien que piense
en ella si estoy tan bien con Artemisa, tan feliz y cómoda, si la amo tanto;
pero es algo que no puedo evitar, es como si mi alma viviese fuera de mis
pensamientos en ese ámbito, es como si ella misma tuviese una mente pensante
que le hace pensar en cosiñas que ya fueron y sobre todo en ella, ella me ocupó
el pensamiento y el alma durante la mayor parte de la noche. La música sonaba
como si surgiese de su recuerdo y la echaba de menos porque me resultaba
extraño que ella no estuviese allí conmigo también disfrutando de la música.
Estaba Artemisa, que me sonreía continuamente, y estar entre sus brazos me
hacía volar, bailar con ella y enseñarle los puntos de la muiñeira y de las
jotas que sonaban, formar pareja con ella, todo me hacía soñar, era como si
estuviese en el recuerdo de una memoria antigua, y era como si aquélla no fuese
la primera vez que vivíamos algo así. Sé que ella también se lo pasó muy bien.
Mas todavía tenemos pendiente esa conversación en la que ella tiene
que confesarme lo que le ocurre conmigo. Puedo imaginar que está seria y
preocupadiña porque tiene la sensación de que me acuerdo demasiado de Lúa, pero
yo no estoy tampoco todo el día hablando de ella, de verdad; mas, a veces,
inesperadamente, sale alguna canción que fue nuestra, sale mencionada por
alguien, y lo primero que hace Artemisa es mirarme a los ojos. Sé que lo hace
para adivinar las emociones que me llenan el alma en ese momento. No sé si me
molesta que me observe tanto, pero sí me siento incómoda porque es como si ella
quisiese detectar cualquier señal que le indique que aún recuerdo mucho a Lúa,
para luego echarme en cara que todavía pienso en ella, que sigo amándola.
El jueves tuve otra visita en la psicóloga, pero tampoco voy a contar
aquí todo lo que hablamos. Sólo me dijo que pensase en lo que sentía, que era
muy importante que reconociese mis sentimientos; pero yo sé muy bien lo que
siento. Sé que amo a Artemisa, que quiero estar con ella para siempre, que la
amé en otras vidas y el amor que nos unió siempre fue tan fuerte que ni tan
siquiera la muerte pudo deshacerlo; pero también puedo reconocer que necesito a
Lúa, la necesito en mi vida, porque ella fue muy importante siempre y los
momentos que vivimos fueron tan hermosos que no puedo olvidarlos. No puedo
dejar de rememorar esas tardes que compartíamos, esos momentos que nada puede
describir. Las semanas que vivimos juntas el año pasado me parecían parte de un
sueño, me parecían de mentira, como si fuesen parte de una historia que nada
tenía que ver con mi vida; pero era nuestro, todo eso era nuestro, y ella se
marchó tan de repente que ni tan siquiera pude hacerme a la idea de que
nuestros momentos tenían fin. Y creo que todavía no me he acostumbrado a que
ella no esté. Siento que me falta algo, pero también es verdad que no llevo esa
tristeza como algo horrible que me destroza el alma, sino como una nostalgia
hermosa que me hace recordar con cariño todo lo que vivimos.
Descubrí que incluso la tristeza nos enseña cosiñas que otra emoción
nunca nos enseñaría. Es una voz que te habla resaltando detalles que nunca
percibiríamos. La tristeza nos hace profundos y reflexivos. Vemos la vida con
otros colores mucho más densos que lo tiñen todo de belleza. A mí me gusta la
tristeza, me gusta sentirme tristiña rememorando un momento hermoso, porque esa
tristeza es un latido que me hace saber que mi alma está viva, sigue viva
después de sufrir tanto dolor y tanta decepción. No sé dónde está el límite de
mi alma. Quizás todo el sufrimiento que la hinchió durante años la hizo
inmensa, porque me cuesta creer que yo siga teniendo la capacidad de apreciar
las cosas más bonitas de la vida después de perder en tantas ocasiones las
ganas de vivir, la consciencia de mí misma, la cordura. Es como un milagro que
aún pueda seguir siendo como soy. Nunca morí, nunca me mató todo el desprecio
que me dedicaron durante años, no me mató la morriña enfermiza que me
destrozaba el corazón, que sólo me hacía ansiar desesperadamente volver a mi
tierra, que tanto daño me hacía cuando me daba cuenta de que mi sueño de
regresar se desvanecía en la oscuridad. Sigue mi alma viva y fuerte después de
ser maltratada violentamente por la ansiedad y la depresión más profunda. Y eso
es lo que tiene que importarme de verdad, que la vida nunca me ha dejado de dar
oportunidades para renacer, para ser yo misma.
Y hoy voy a cambiar de diario. Hoy voy a transcribir unas líneas del
diario que escribía cuando tenía sólo ocho años. He de decir que no escribía
nada bien el gallego. Escribía contrayendo prácticamente todas las palabras.
Escribía tal como hablaba y también empleaba muchísimos dialectalismos (algunos
de los cuales he dejado porque me parecen muy bonitos, pero otros los quité por
parecerme muy distantes de la norma). He decidido corregirlo todo para que la
lectura pueda ser comprensible. Digo esto pensando en Artemisa; la única
persona a la que le permitiría sumergirse en mi diario, porque a ella no quiero
esconderle nada, nada de nada, quiero ser siempre sincera con ella. Si alguna
vez quiere conocer todo lo que tengo en el alma, sólo le bastará con asomarse a
mi diario. Aquí me encontrará totalmente transparente, sin velos ni
restricciones.
También he de decir que, cuando era niña, no me importaba mucho el día
en el que escribía. Simplemente iba al bosque y, sentada entre los árboles,
comenzaba a escribir lo primero que se me pasaba por la cabeza, sólo sintiendo
que me apetecía muchísimo intentar expresarme a través de las palabras. Los
momentos en los que escribía no tenían tiempo. Olvidaba todo lo que formaba mi
vida y sólo me centraba en mí misma y en lo que sentía. Lo que no he corregido
casi es el vocabulario que usaba para escribir porque, entonces, cambiaría el
sentido de mis frases y mi espontaneidad. Y he aquí mis recuerdiños vueltos
palabras, pertenecientes al año 1984:
8 de
noviembre:
Volviendo de la escuela, espié entre los árboles como siempre,
buscando algún animaliño que pueda verme, pero sólo los pájaros más valientes
llenan el bosque oscuro y frío. Las hojas cubren el suelo de la carretera pequeñina
que une mi aldea con la aldea en la que está la escuela. Me gusta caminar
pisándolas, arrancándoles esos “crac, crac” que hacen cuando acaban de morir.
Me gusta removerlas con mis manos, acostarme en ellas y arrastrarme por el
suelo, envolviéndome en ellas mientras la luz muere, porque cuando vuelvo de la
escuela ya hay una luz ceniza en el cielo, como decía mi abuela, que decía que
el sol manda cenizas al cielo cuando muere. Me gusta mucho el crepúsculo porque
me hace sentir muy cerquiña de ella, de mi abueliña, que ya hace un mes que se
marchó para siempre, pero aún no puedo entender que no esté. Sé que no está
porque su casiña sigue cerradiña como si no hubiese vivido allí nadie, pero me
parece que ella está aún a mi lado en las noches, calmándome cuando tengo
pesadillas y aún la espero para que vayamos a buscar erizos, que este año casi
no pudimos ir, y de repente recuerdo que ella no va a acompañarme a ninguna
parte. Nunca más veré su cuerpo, nunca podré coger su mano. Y tengo mucha
saudade de ella. Y además quiero entrar en su casa y encender la lareira para
sentarme al calor del fuego y verla en las llamas. Pero su casiña está cerrada
y quiero entrar, pero no me lo permiten. Y cuando celebramos Magosto se notaba
mucho que no estaba. Mi madre decidió estar de luto y no salió a celebrar nada,
pero pienso que estar de luto es una manera de decirles a los muertos que no
tienen derecho a vernos felices y por eso yo sí que fui a la celebración con
los vecinos porque sé que mi abuela querría que estuviese allí. Asamos las
castañas, danzamos, cantamos mucho, removí en el fuego y me explotaron muchas
castañas, pero me reí mucho, y estuve muy feliz porque la sentía muy cerquiña
de mí, oculta entre las sombras, también con nosotros disfrutaba de la fiestiña.
En la escuela, la maestra intenta que le cuente por qué soy tan
callada, me hace permanecer en la clase cuando acaban las lecciones, y, cuando
se han ido todos ya, pues me dice que he de intentar relacionarme con los demás
para tener amigos, que tienen amigos todos, son amiguiños todos. A mí tanto me da
que sean amigos. No son rapaces que vaya a ver en mi aldea y, si viviesen aquí,
tanto me daba porque a mí no me gusta hablar con ellos. No puedo contarles que
echo de menos a mi abuela, no puedo hablarles de ella porque sé que no
entenderían que ella ha muerto. Sé que ni siquiera saben qué es la muerte, cómo
se vive la muerte. Son niños, sí, muy niños. Tampoco entenderían que me guste
tumbarme en el suelo y jugar con las hojas marchitas, o quizás sí pero como se
trata de mí, que soy la rariña, pues no jugarían nunca conmigo. Me gusta estar
cerca de lo que no está en este mundo. Jugar con lo que no tiene vida ya, como
jugaría con mi abuela si viniese a mí convertida en una aparición. La busco
entre las sombras de la noche sin que nadie lo sepa porque sé que yo puedo ver
a los muertos. Lo supe enseguida una tarde en la que estaba con mi madre
paseando por el bosque buscando erizos cuando vi que algo se movía entre los
árboles. Le dije a mi madre que había algo ahí que nos acechaba, pero ella no
veía nada. Insistí, pero entonces supe que ella no lo veía, que no veía esa
masa de luz ceniza que había bajo el cielo, entre los árboles, que tenía forma
humana, de cuerpo volando, como si los pies no tocasen el suelo. Luego le contó
esto a mi abuela y ella no le dijo nada, pero, cuando estuvimos solas, me dijo
que no hablase nunca de esas cosiñas que veía y que parecían no tener cuerpo.
Ella sí sabía que yo veía a las ánimas, como supo que vi el Avexón, que fue en
la noche de Samaín, la mejor noche del año, cuando la frontera que separa la
vida de la muerte se desvanece y podemos entrar en contacto con los que se
fueron.
¿quién puede pensar que yo voy a hablar con esos niños que ni tan
siquiera entenderían esto, que tendrían pesadillas si les contase estas cosas?
Yo no tengo pesadillas con los muertos. Tengo otras pesadillas. A mí los
muertos no me dan miedo. Sólo son espíritus, no hacen nada, no pueden hacernos
nada, pero aquí la gente no habla de los muertos, les tienen mucho respeto. Yo
también, pero los trato con más naturalidad. Tal vez me lleve mejor con ellos
que con las personas, como me pasa con los animales. A mi vaquiña sí le cuento
todo porque ella me entiende, me mira con sus bonitos ojos cuando le hablo y sé
que me escucha. Es a la que le digo cuánto echo de menos a mi abuela. A mi
madre no puedo decirle esto porque ella también está muy tristiña y sé que se
pondría más tristiña si le dijese esto. Por eso se lo digo a mi vaquiña, la
Terriña, que se llama así porque es marrón como la tierra, tan bonita que es, y
tan dulciña. A veces parece dorada como los últimos rayos del día.
Nunca le diría esto a ningún niño de ésos que van a la escuela
conmigo. No sé por qué me siento tan lejos de ellos. Es como si no fuésemos
iguales para nada, como si fuesen de otro planeta. Hay otros planetas en los
que no sé si hay vida, pero leí esta expresión en un libro y me hizo mucha
gracia. Ser de otro planeta... Quizás la que es de otro planeta soy yo, que no
me parezco a ninguna persona que conozco. Todos piensan de modo similar. Esos
niños sólo piensan en correr y tirarse cosas, jugando se supone, pero yo les he
visto sangre alguna vez. Yo prefiero caminar soliña mientras leo o busco a los
animales.
Hay una rapaciña que viene a la aldeíña los veranos que tal vez sí
pudiese entenderme, pero ella es mayor que yo. No sé cuántos años tiene, pero
es más alta y guapa, muy bonita, porque parece una moura de ésas de los
cuentos, con los cabellos rojiños, casi naranjas. No sé de dónde sacó ese color
de cabellos. Y tiene los ojos grandes y verdes como la hierba. Pero ella es
mayor que yo y creo que nunca se preocuparía por hablar con una rapaza como yo,
porque saber que tengo no sé cuántos años menos que ella seguro la echaría
atrás. Y yo no me voy a acercar a ella porque no puedo, no soy capaz de hablar
con alguien que no conozco. Me da mucha vergüenza y se me pone una cosa en la
garganta y no puedo hablar, es como si mi voz se convirtiese en piedra. No
puedo hablar y menos puedo hacerlo si comienzan a decirme: “venga, Agnes, di
algo, saluda, pregunta esto o aquello otro, no dices nada, ¿por qué? ¿Qué te
pasa? No tengas vergüenza, no seas tímida, que es la no sé quién, venga, habla,
habla, ay esta rapaza que no dice nada, es que es muy tímida y no le gusta
hablar...” si saben que no me gusta hablar, ¿por qué quieren hacerme hablar? Yo
prefiero trabajar en silencio la tierra, que con la tierra puedes hablar si
quieres, no estás obligada hablar, y con los animales igual porque ellos
entienden el lenguaje que no se oye, Los gestos y las miradas que les
dediquemos, ellos entienden eso mejor que las palabras, Y por eso me siento tan
a gusto con ellos, con la tierra y con los animales, porque no me piden que
haga nada que no quiero hacer.
Pero con los demás, ay, qué lío, siempre igual, teniendo que cumplir y
callar cuando quiero hablar, porque cuando vi el “Avexón” pues quería
comentarlo con mi madre, pero, no, tenía que callar porque de eso no se habla.
No se habla de las cosas de las que quiero hablar y de las que no quiero hablar
me hacen hablar.
Esa rapaza que digo, que se llama Lúa, es de la ciudad, de Ourense, y
he hablado con ella muy poco, pero porque me obligaron, y sé que no me
entendió, quiero decir que no entiende mi acento, que es muy cerradiño. Dicen
los de la ciudad que los de aldea hablamos muy distinto y que no hablamos fino
ni elegante, que incluso no sabemos hablar castellano. Yo hablo un castellano
lleno de palabras gallegas, es verdad, pero leo mucho en castellano porque
desgraciadamente la mayor parte de los libros que puedo leer están en
castellano. Supongo que alguna vez los traducirán al gallego. A mí me gustaría
traducir libros al gallego de muchas lenguas, del inglés al gallego, del
francés al gallego. Incluso me gustaría enseñar gallego a los de la ciudad, que
lo hablan bien, pero con muchos castellanismos, que así llaman por aquí a las
palabras que no son gallegas y que emplean hablando en gallego, sin tener que
hacerlo.
Y esto tampoco puedo hablarlo con los demás rapaces porque ellos qué
van a saber de esto, si hablan sin pensar en nada, pero sí reflexiono sobre
todas esas cosas porque me parece que nuestro modo de hablar forma parte de lo
que somos y, si tampoco nos gusta hablar, también es una manera de ser.
Yo puede que con las palabras no hable mucho, pero sí puedo hablar
suficiente cuando canto o toco música. Me dicen que canto muy bien, pero que mi
voz cambiará cuando crezca. No me gustaría perder esta dulzura que tengo cuando
canto. Lo que no va a cambiar nunca es la voz de mi pandereta porque sé hacerla
cantar y hablar desde hace muchos años, desde niña ya mi abuela me enseñó a
tocarla, a percutir con estilo. Hacemos pandeiradas todas las mujeres y
rapaciñas de la aldea, pero muchos me dijeron al oído que yo tocaba de un modo
especial y es que de verdad yo disfruto mucho percutiendo, me siento poderosa,
y las canciones que tocamos son tan bonitas ... y tan alegres todas, son casi
alegres todas. Y me gustan tanto que no dejo de cantarlas. Incluso canto cuando
voy de camino a la escuela, cuando ayudo a mi madre en la tierra, cuando voy
por el monte con las vaquiñas de la aldea, que yo soy quien las saca para que
coman en los prados, que hay muchos por aquí y muy bonitos.
Los rapaces que vienen a la aldea en vacaciones se ríen de mí porque
dicen que no soy una niña fina, que soy basta como la gente del campo, pero
¿qué malo tiene eso? No soy bruta ni mucho menos. Brutos lo son ellos porque no
saben tratar a los animales como los trato yo ni entienden de la siega, ni de
la malla, ni de la vendimia, ni de la tierra, ni de cuándo va a llover, ni de
dónde viene el viento, ni de dónde sale el sol, ni de dónde está el norte, ni
de a dónde hay que mirar para saber qué día va a hacer mañana, ni de la
posición de las estrellas, ni de las fiestas que montamos aquí, ni del lenguaje
de las mariposas y de los demás insectos, que dicen mucho dependiendo de cómo
vuelen, ni de lo que pueden decirnos los pájaros cuando se desplazan por el
cielo de la tarde o del amanecer, ni de qué significa el color de las hojas que
caen al suelo, que avisan de la cercanía del invierno, de cómo va a ser el
invierno según venga el viento y la temperatura del aire, ni de cuánto va a
llover y durante cuánto tiempo. No saben nada del campo, de los bosques, ni
nombrar a los distintos árboles saben. ¿Y yo soy bruta e ignorante?
Pero a mí me gusta mucho Ourense, he ido muchas veces, aunque quede a
más de una horiña de la aldea, aproximadamente, Porque además las carreteras
que tenemos que coger son muy estrechas y bonitas, pero muy bonitas, y también
es verdad que tenemos que caminar un buen trozo para acceder a la carretera que
baja a Ourense, Porque nosotros vivimos en la montaña y tenemos que bajar a Ourense,
Pero a mí me gusta mucho ir. Incluso alguna vez me atreví a ir caminando, que son
un montón de horas, pero luego dormí ahí con mi madre. Pero a nosotras se nos
nota mucho que somos de la aldea porque los de la ciudad caminan diferente,
quizás más rápido y como si les faltase energía, no obstante, y los de aldea
caminamos con más vida. Nosotros somos más veloces, pero tranquilos también. Y
hablamos de un modo muy distinto, que nada tiene que ver, con un acentiño más
fuerte, a mí me parece que cantamos hablando, Que no somos para nada brutos.
Brutos, cuando oí esa palabra me dieron ganas de tirarles una piedriña en la
cara, para que sepan de brutalidad. Brutos. E ignorantes. Ignorantes dicen, que
en la escuela de aquí (o de al lado) no nos enseñan nada. Nada. Pues lo mismo
aprenderemos, carallo. Y se ríen de mí porque prefiero estar con las vaquiñas.
Son mejores que ellos, desde luego.
Y esa rapaza yo sé que es distinta porque muchas veces me ha defendido
delante de ellos y me ha dicho que no les hiciese caso. Yo una vez la vi en
Ourense, una vez que fuimos mi madre y yo para comprar ropa, porque la que
tengo ya hace años que me la pongo, y estoy creciendo, y no hay quien pueda
darme su ropa, que yo llevo ropa heredada. Entonces fuimos a Ourense, que
tampoco podemos gastar mucho porque no tenemos dinero, así que buscamos
vestidiños que no cuesten mucho. Mi madre va a vender nuestra verdura, nuestras
patatas y sacos de millo a los mercados, y de pan también, que pan para los de
la ciudad es la bola que sale del horno calentiña y blandiña ya, que dura días,
pero para nosotros es el centeno. Pues la vi e iba con más rapazas de su edad
permanecieron mirándome sin decir nada. Y Lúa dijo: “mirad, esa rapaciña es de
la aldea a la que voy en verano” y ellas no dijeron nada, pero sé que estaban
fijándose en mi manera de vestir, que llevaba un vestidiño de lana algo
desgastadiña ya, pero era bonito, y unos zuecos de madera que tenían las
cuerdiñas un poco estropeadas ya, pero no era para mirarme así, y murmuraron
algo, pero no me importa que digan, si su opinión no me va a hacer rica. Pues
esas rapazas no saben de las foliadas que armamos nosotros, tan bonitas, y ya
me gustaría que me viesen percutir y cantar y viesen qué casiño me hace mi
Terriña.
Pero Ourense es muy bonita, muy grande, nada que ver con la aldea, que
bastante pequeñina es para que pueda dibujar de memoria todas las calles que la
forman, y la placiña, y la ermita que hay, que ni iglesia tiene todavía. Dicen
que van a construirla, pero ya hace muchos años que dicen eso, y cuando se
trata de cosas importantes como el día del Corpus, Navidad y Semana Santa, que
hay muchos días en el calendario que son bastante religiosos... ésos tenemos
que ir a la aldeíña de al lado porque aquí no viene cura ninguno. A mí no me
gusta ir a la iglesia porque me aburro infinitamente, pero sí me gusta estar en
nuestra ermita porque es silente y está llena de soledad y está santa Mariña
con un vestidiño blanco y con una mirada muy tierna que me recuerda a mi
abuela. Siempre está abierta por si queremos entrar para rezar. Pero yo no
rezo, tanto me da. Estoy allí para leer tranquilamente o escribir canciones que
luego percuto en la pandereta, pero no para hablar con ese Dios en el que me
cuesta creer. Algo me dice que ésa no es mi religión, pero no voy a decirle
esto a nadie, dirían que soy... amiga del Demonio, y dicen de mí que soy meiga.
Pero nadie lo dice alto, sólo con murmullos, porque esa palabra dicen que trae
mala suerte. Meiga yo. Puede que sí, que algo meiga sea si veo a los muertos,
si noto cosas que nadie más nota, si puedo comunicarme tanto con los animales,
con tanta claridad, si puedo presentir hechos horribles, pero no encuentro que
eso sea malo, para nada. Al contrario, me hace especial.
Pues digo que me gusta Ourense, que yo no tengo nada en contra de los
de la ciudad ni de la ciudad, si comer allí es una delicia, si me gustan sus
calles antiguas y la elegancia que hay. Me siento muy pequeña ante el Miño, que
bien grandiño es, no como aquí, que dicen que es el Miño el río que tenemos,
pero luego los de la ciudad dicen que no, que es un amigo del Miño, pero no el
Miño, pero yo sí siento que es el Miño, por muchos nombres que le den, es el
Miño porque tiene sus aguas y habla como él, en silencio. No hace ruido, ningún
ruidiño, cuando va entre las roquiñas.
Qué bonito es el Miño aquí en la aldea, pero qué bonito es en Ourense,
en ese paseo tan larguiño con árboles, y luego qué bonito es el puente romano,
tan duramente construido, tan fuerte, y la antigüedad de las calles. Me da pena
que estén construyendo más edificios porque va a desaparecer la visión de las
lejanas montañas, que están ahí cuando las miras desde el puente. Pero yo tengo
recuerdos que no sé si viví allí alguna vez, porque le hablo de ellos a mi
madre y me dice que eso no lo he vivido, y yo sí que lo he vivido. Incluso a
veces siento como si soñase y mi madre tiene que llamarme muchas veces para que
reaccione porque me fui lejos, lejos en los pensamientos, como si éstos fuesen
el Miño y me arrastrasen a otro tiempo.
Y es un otoño frío y lejano. Ese día que vi a Lúa era primavera y yo
todavía tenía siete años. Mi abuela se había quedado en la aldeíña pero a mí me
habría gustado que viniese a Ourense con nosotras. Y yo no sabía entonces que
nunca podría venir, nunca más.
Compramos un vestido muy bonito y unos zapatos nuevos que sólo me
pongo cuando son fiestas porque no quiero estropearlos. Mi madre me preguntó si
quería que me comprase algún juguete, pero yo le dije que no, que quería un
libro, y entonces compró el de Cantares Galegos de Rosalía de Castro, una
edición sencilla y antigua, qué bonita es, y estoy volviendo música los poemas
que tiene, que escribió. Quedan muy bonitos, como “Adiós ríos, adiós fontes,
adiós regatos pequenos; adiós vista dos meus ollos, non sei cando nos veremos”,
que dice “miña terra, miña terra, terra onde me criei... Miña terra, adiós,
adiós” y yo espero no tener que decirle nunca adiós a mi tierra. No quiero
marcharme de aquí porque aquí lo tengo todo. No me falta nada y no quiero más
nada, sólo esta tierra, estos animales, ir a la escuela para que me enseñen cosiñas
nuevas, leer esas cosiñas en los libros y crecer con los vecinos de la aldea
entre pandeiradas y foliadas, crecer con las fiestas y con los días de
invierno, con la nieve y la lluvia que nos alejan de todo el mundo. Quiero
permanecer aquí porque el mundo lejos de Galicia para mí no es mundo ya, es
algo como el universo, que sé que existe, pero no me interesa y sé que por allí
fuera de aquí no hay nada que pueda hacerme tan feliz. Pero sé que nadie
entendería que una niña de ocho años esté pensando en estas cosas. Mejor
callar, entonces sí callo, será lo mejor, y sólo yo lo sabré.
Y me voy porque mi madre no soporta que tarde cuando vuelvo de la
escuela. Además quiero ayudarla con los animales.
Silvia siente mucha confianza con Agnes y se nota que le gustaría que se quedase con la cafetería. Yo creo que eso a Agnes le haría muy feliz. Ha demostrado que es capaz de solucionar problemas. Ponerse al frente de un negocio y que funcione a las mil maravillas, y no solamente eso, es encantadora con los clientes y disfruta haciéndoles felices. Esa cafetería es algo ya muy suyo y yo creo que atrae a la gente con su luz mágica. Artemisa fue al cumple de Silvia, pero por compromiso. Al menos se lo pasó bien, pero sigue preocupada y con una actitud rara. El tema de Lúa le preocupa mucho, siente celos. No le doy la razón, Lúa está muerta, pero es verdad que puede “dañar” la relación que no pueda superar su muerte, que piense todo el tiempo en ella o que Artemisa la note triste por eso. A la psicóloga le confiesa que no logra superar su muerte, que no acepta que ya no esté. Espero que le ayude a superarlo o sobrellevarlo mejor.
ResponderEliminarMe sorprende mucho que le guste sentirse triste. Me cuesta comprenderlo, pues a mi la tristeza no lo tiñe todo de belleza ni de colores bonitos, a mi me desestabiliza, lo veo todo negro y me quita las ganas de todo. Ella sin embargo, es capaz de disfrutar la tristeza, sacarle brillo y darle la vuelta. Lo malo es que eso a lo mejor Artemisa no lo capta, y al verla triste, se contagie, y piense cosas que no son y viva una tristeza no tan bonita como la que vive Agnes.
¡No me esperaba un diario de Agnes! Con tan solo 8 añitos sabía expresarse muy bien. Su diario es un popurri de pensamientos, de deseos y preocupaciones. Experiencias y sentimientos muy profundos, muy personales. Habla de la muerte de su abuela con mucha naturalidad, aunque no comprenda del todo porque se ha ido así de repente. Ya dejaba ver lo mucho que amaba la naturaleza, trabajar en la tierra y los animales. Prefiere estar con los animales, con la tierra en silencio, que relacionándose con los humanos jajaja. Eso también se debe a su nivel de inteligencia. Es muy superior a la de los niños de su edad y los ve infantiles e inamduros. Es normal que prefiera no estar con ellos. Ella tiene unas inquietudes mucho más profundas que los niños de su edad y se siente incomprendida. Da un poco de miedo cuando dice que busca la aparición de su abuela para jugar con ella, en la oscura noche...madre mía jajaja, da miedo. Aunque a ella no le da miedo los muertos no los espíritus, teme más a los vivos y cree que se llevaría mejor con los muertos que con los vivos jajaja. Me ha hecho gracia la vaca Terriña, ahí tiene una amiga con la que hablar, aunque no le conteste. Es complicado comentarlo todo, habla de Lúa, que le parece muy guapa y que no es capaz de hablar con ella, cree que no podría sentir interés por ella, por ser más pequeña. Le gustaría ser traductora y enseñar gallego, la acusan de basta y de meiga (vaya combinación jajaja), pero le importa un pimiento, ya adora Ourense desde pequeña y prefirió un libro a un juguete. Son muchísimas cosas a resaltar, es una entrada muy intensa, sobretodo el diario, que cuenta muchísimas cosas, como lo haría una niña de 8 años, según le viene a la mente y con su peculiar forma de expresarse. Muy divertida la entrada. Con este diario, hemos conocido un poco mejor a Agnes.