Luns, 16 de xullo de 2018
Xa estou en Galicia. Xa
estou na miña aldea, no meu fogar, no recuncho do mundo que sempre foi o meu
mundo. Estou na casa onde nacín e medrei. Estou sentada a carón da fiestra pola
que sempre entrou o recendo do solpor, dende a que tantas veces vin amencer.
Estou no meu cuarto, que segue como o deixei aquela mañá de primavera, xa tan
lonxana. O único que sinto agora é calma, felicidade y acougo, sobre todo
síntome acougada, coma se alguén me tivese limpado a miña ialma, pero síntome
así dende que cheguei a Ourense.
Non sei por onde comezar a
explicar todo o que vivín ata este momento. Xa caeu a anoitecida, xa veu a nós
esa anoitecida que tanto me namorou sempre. Brilan as estrelas no ceo coma se
ningunha luz nunca lles tivese feito competencia. Cantan os grilos, as ras, os
paxaros que sempre encheron a noite cos seus cantos, enchéndoo todo de misterio
e facendo que a noite fose outro fogar máis para min; pero sobre todo ouzo o
silencio, o silencio que sempre me fixo sentir protexida, ese silencio como
ningún outro.
Quero contar moitas
cousas, pero síntome desorientada nos meus pensamentos e nas miñas emocións,
porque non podo atopar as palabras exactas que poidan explicar todo o que vivín
dende que esta mañá saín da miña casa para ir a Barcelona. A viaxe foi moi
curta, a verdade. Agora case esquecín todos os detalles desa viaxe. Fun
primeiro nun AVE. Nunca collera un AVE antes. Cheguei a Madrid en dúas horas e
media e despois tiven que me trasladar a outra estación (Madrid Chamartín) para
poder coller o Albia que me levaría a Ourense. Tiven que agardar a que se
fixese a unha da tarde porque ata entón o tren non sairía e pasei ese tempo
tomando unha infusión nunha cafetería, desexando que o tempo pasase rápido.
Pasei case toda a viaxe lendo, pero tamén falei con algunhas persoas que tamén
voltaban a Galicia para pasar alí as súas vacacións, na aldeíña dos avós, por
exemplo. Coñecín a unha muller da miña idade que volvía a Galicia para estar
cos seus pais. Tamén había unha familia cos nenos e todo que ía a Monforte.
Sentinme moi a gusto falando con eles e, sen case preguntar nada, axiña
comezamos a falar en galego; pero sei que a esa xente xa non volverei vela
nunca máis, aínda que nunca me poderei esquecer deles porque formaron parte dun
momento moi especial da miña vida.
Paréceme que os momentos
que vivín hoxe e os que vivín onte pola tarde e pola noite non forman parte da
mesma realidade. A tarde e a noite de onte foron moi tristes, estiveron cheas
de desesperanza e tristura. Artemisa case non me falou en toda a tarde, malia
que eu lle prometín moitas veces que volvería. Ceamos en silencio, ela sen
mirarme case, sen atreverse a falarme, porque non podía. Eu notaba que estaba
afundida e non sabía que lle podía dicir para acougala porque sabía que non
existía nin unha soa palabra que puidese atenuar a súa dor. Cando nos fomos
durmir, pregunteille: estás moi triste, verdade? E ela recoñeceume que si, que
estaba tristeirísima e que non podía deixar de preguntarse como podería vivir
sen min. Díxome que sentía que me estaba perdendo, que sabía que non ía volver,
por moito que llo prometese, que non podía imaxinar a vida sen min. Díxome
desesperadamente que me quería, que me quería con toda a súa ialma, que me
amaba con unha forza que nin ela mesma podía aturar. Eu tamén a amo así e
díxenllo moitísimas veces mentres a apertaba contra min e a calmaba entre os
meus brazos. Ao final conseguín acougala, pero custoume moito convencela de que
non a abandonaría nunca, de que si volvería e tamén de que viñese á miña aldea
a semana que vén.
Pero xa todo iso queda moi
lonxe. Durante todo o día de hoxe, sentinme moi nerviosa. Case non puiden comer
nada porque os nervios non mo permitían. Agora si sento o cansazo. Dóeme un
pouquiño a cabeza e teño moitísimo sono, pero quero contar todo o que vivín
porque mañá xa verei as cousas de xeito distinto.
Xuro que había moito tempo
que non vivía algo tan bonito e intenso. Volver a Ourense foi como entrar nun
soño. Cando saín da estación, axiña sentín que a miña ialma se recompoñía,
aínda que hei de recoñecer que xa o fixo cando souben que entrara en Galicia,
cando deixei atrás a provincia de Zamora. Recoñecín os primeiros campos de
Galicia, os que están algo queimados, pero axiña recoñecín as montañas de
Ourense ao lonxe. Recoñecín o momento exacto no que entrei en Galicia e dende
entón xa me sentín distinta.
É evidente que boto moito
en falla a Artemisa e que me gustaría que ela estivese eiquí, compartindo
comigo estes momentos. Gustaríame compartir con ela a miña felicidade, pero sei
que ela virá a semana que vén. Hoxe falamos tres veces e notou axiña que eu me
sinto distinta, que teño outro ton de voz, que na miña voz hai xa esa felicidade
que só sinto cando estou eiquí na miña terra.
Fun en taxi deica Toen,
que é a aldea máis grande que queda preto da miña, e dende eilí fun camiñando
deica a miña aldea. Sabía que empregaría demasiado tempo en camiñar dende
Ourense deica a miña aldea e prefería chegar antes das nove da noite, pero
quería chegar camiñando á miña aldea, gozando dese traxecto que fixen tantas
veces, e sobre todo quería facelo pola tardiña, cando caese xa o solpor. Sabía
que ese traxecto me enchería a ialma de acougo e felicidade e non me trabuquei.
Artemisa chamoume por
teléfono cando xa saíra de Toen. Detívenme eilí un ratiño para observar esa
aldeíña dende lonxe. Chámoa aldeíña porque cando eu era cativa aínda non medrara
como está agora, aínda que teño que recoñecer que hai moito silencio por todas
partes e mesmo percibo que a señardade vive en todos os recunchos, a pesar de
que si haxa tráfico e xente vivindo eilí. Despois, canto máis me afastaba de
Toen, máis silandeiro era todo, máis soidade había, e iso facíame sentir tan
protexida...
A cor do ceo era fermosa.
O recendo dos campos envolvíame e o canto dos paxaros era unha benvida para
min. Dende que deixei de falar con Artemisa ata que cheguei á miña aldea, non
deixei de preguntarme como sería o reencontro coa miña nai. Non podía imaxinar
nada. Nin sequera sabía onde a atoparía, onde estaría ela no preciso momento no
que eu chegase.
Antes de chegar á miña
aldea, ao lonxe, vin o campanario da igrexiña do meu lugar. Había poucos
minutos, escoitara que tocaba as sete da tardiña. Aínda me faltaba unha hora
para chegar e neses momentos xa non tiña présa, xa non sentía esa présa nin esa
impaciencia que levaba sentindo dende había tantos días. Estaba volvéndose
realidade o que eu desexara tanto. Estaba xa na miña terra, a piques de voltar
ao meu pasado, de reencontrarme comigo mesma e de recuperar o que perdera había
xa tantos anos. Xa non había présa. Xa estaba eilí. Xa non podía pasar nada que
me botase fóra do meu mundo. Xa o recuperara.
Cheguei ás oito menos
carto da tarde. O solpor brilaba moito, pero había algunhas nubes que agochaban
as derradeiras raiolas de sol do día. Dende Toen deica a miña aldea, o camiño
vai custa arriba, pero eu subín ese monte no que se atopa a miña aldea cun
alento que pensaba que xa non tiña. Había moito tempo que non me sentía tan
forte, tan lixeira e viva. Podía respirar profundamente mentres camiñaba
sentindo que o ar que entraba no meu corpo era limpo, estaba cheo de vida.
Podía respirar profundamente sen sentir ganas de tusir, que é o que me pasaba sempre
na cidade na que vivía.
Sentíame como se o meu
redor e eu fósemos unha mesma cousa, coma se non houbese distancia entre o meu
ser e o mundo que me rodeaba. Estaba cada vez máis fundida coa miña contorna,
con todo o que vían os meus ollos, ouvían os meus oídos e captaban os meus
sentidos, e sentía que nada diso era descoñecido para min. Había case trinta
anos que non pasaba por eilí camiñando, pero eu non esquecera de nada. Aínda
seguía coñecendo perfectamente o camiño. O que me parece máis abraiante é que
nada cambiou. É coma se o tempo non tivese pasado por eiquí.
Cando cheguei ao fin á
miña aldea, detívenme diante da primeira rúa que nos atopamos se entramos polo
bosque. Seguía sendo igual, de pedra e area. Durante uns largos momentos, estiven
mirando ao fronte sen saber que facer, lembrando esa mañá na que, xunta
Artemisa, estivera a piques de volver de verdade á miña aldea. Nese momento non
me sentía como daquela. Sentíame moito máis forte, decidida e feliz. Non había
na miña ialma nin a menor pegada de medo, dese medo que sempre me impediu
volver.
Non había ninguén polas
rúas, pero tampouco me estrañou. Era a hora na que se acostumaba a preparar a
cea. Seguramente, todos estarían nas súas casas facendo a cea e despois sairían
a gozar do fresquiño que trouxera o solpor. Ía un fresquiño curioso. Aínda
facía calor, pero sopraba de cando en cando un ventiño lixeiro que quería
arrefriar as pólas dos árbores e os camiños. O silencio que me recibira fíxome
sentir moito máis segura e acougada.
Lembraba perfectamente
onde estaba a miña casa e sabía que, para entrar nela, tiña que pasar primeiro
pola praciña da miña aldea, eilí onde cantara e bailara tanto, onde gozara
tanto da vida. Estaba neses momentos silandeira e chea de soidade, pero para min
estaba toda cuberta de recordos, de moitos recordos. Entón, cando estaba detida
nese intre, nese recuncho do meu mundo, ouvín que alguén camiñaba tras miña.
Vireime con algo de medo, pois prefería atoparme primeiro coa miña nai antes
que con calquera veciña, pero tranquiliceime axiña cando descubrín que quen
estaba tan pretiño de min era o meu tío Damián. Souben que non me recoñecera,
que aínda me tiña que mirar ben para saber quen era eu; mais, en canto se
mergullou nos meus ollos, adiviñou entón quen era eu. Vin que os seus ollos se
enchían de bágoas. Iso conmoveume tanto que non puiden evitar sentir tamén
moitas ganas de chorar, pero contívenme, pois non quería chorar aínda.
Camiñou ata min sorríndome
cunha luz e unha alegría que había moito tempo que non vía na mirada de
ninguén. Non facía falla que me preguntase nada con palabras. Cos seus ollos,
xa me preguntaba se era eu de verdade quen estaba eilí e non era unha
aparición. Como se esa posibilidade o estarrecese de verdade, axiña me colleu
da man e apertouma coma se non quixese que eu desaparecese, ao mesmo tempo que
por fin me chamaba, ao fin dicía o meu nome alguén que formara parte do meu
pasado, ao fin dicíao alguén que aínda formaba parte da miña vida. Entón, ao
oír como soaba a súa voz, lembrei todo o que vivira con el, como sempre me
inspirou moita confianza o seu xeito de falar. O meu tío Damián é un dos homes
máis boíños que eu coñecín na miña vida. Non volvín coñecer a ninguén como el,
tan sincero e á vez tan agarimoso, tan bo. Non tivo nin ten no seu interior nin
a máis pequerrechiña pegada de maldade nin malas ideas. El estivo a piques de
impedir que me separasen da miña terra, pero seica non foi quen de facelo
porque unha parte de si mesmo tamén pensaba que eu podería atopar moitas cousas
boas eilí onde me enviaban.
—
Agnes, filliña —díxome rindo e case chorando á vez—, es
ti, verdade?
—
Si, si, son eu! —exclamei rindo tamén, pero o certo era
que estaba moi nerviosa. O corazón me latexaba cunha forza que me facía dano—.
Volvín.
—
E xa o sabe a túa nai que estás eiquí? —preguntoume
apertándome outra vez a man. Eu collinme con forza á súa man como se de súpeto
tivese medo a que alguén puidese afastarme do meu mundo outra vez—. Non o sabe,
non si?
Eu non podía contestar con
verbas. Neguei coa cabeza sentindo que xa non podía reter máis ese pranto que se
me quería escapar de todos os recunchos do meu corpo. Xa me esvaraban as bágoas
polas meixelas. Estaba tan emocionada que nin sequera sabía que tiña que facer.
—
Veña, pois, vamos! —riu el con moito agarimo—. Cando te
vexa... Santo ceo! Pero que fermosa estás, Agnes! —volveu rir fixándose máis en
min—. A última vez que te vin eras unha rapaciña tan.. tan bonitiña e agora
estás feita toda unha muller! Parece mentira, carallo.
As súas últimas verbas soaran
trementes. Decateime axiña de que el tamén estaba chorando. Sentín moitas ganas
de abrazalo, pero tamén me daba moita vergonza. Non obstante, foi el quen se
achegou máis a min, soltou a miña man e rodeoume cos seus brazos con moito
coidado, como se pensase que eu era de ar e podía esvaecerme.
Sentín ganas de ceibar todo
ese pranto que me oprimía a gorxa, pero sabía que aínda non tiña que facelo.
Tiña que agardar a estar de verdade en calma, coa miña nai. Dábame moita
vergonza que o meu tío me vese chorar outra vez así, case sen alento. As miñas
bágoas foron o último que vira de min. Non quería que o primeiro que vía de min
en tanto tempo fosen outra vez as miñas bágoas.
Non sei canto tempo
estivemos abrazados, pero el separouse de min rindo con ledicia e díxome,
tomándome outra vez da man:
—
Veña, veña, tes que ver xa á túa nai! Por Deus, que
contenta se vai poñer! Ela explicoume que lle escribiras e eu axudeina a redactar
a resposta que che enviou. Non sabía como contarche as cousas, a coitadiña.
Escribiu moitas cartas que rompeu e non lle gustaba nada do que escribía. Por
iso axudeina, porque entón non che tería contestado nunca, pobriña. Que
nerviosa estaba.
El tamén o estaba.
Falábame de xeito atropelado, coma se non houbese tempo para pronunciar todas
as palabras que me quería dicir, como se pensase que o ar non acollería todo o
que me quería contar.
—
Fixeches moi ben —díxenlle sorrindo, tragándome a miña
emoción.
—
Ai, tamén me dixo que falara contigo por teléfono e que
non perderas o teu acento! Que gusto, filliña! Parece que non te fuches nunca.
—
En realidade... non me fun nunca —musiteille cunha voz case
inaudíbel.
—
Seino.
Entón comezamos a camiñar
á miña casa, que estaba moi pretiño. O meu tío pediume que agardase na porta.
Antes de entrar, sentín xa o cheiro a fogar que sempre resoou na miña memoria,
que nunca marchou do meu ser; o recendo da lareira, da deliciosa comida que
sempre nos alimentou, o cheiro das follas secas que adornaban a lareira cando
non estaba acesa, o cheiro a flores que a miña nai sempre colocou por todas
partes, por todos os recunchos da nosa casa. Era o cheiro a fogar, o aroma do
meu fogar.
Entrei ata o pequeniño andadeiro
que accedía á cociña. Axiña sentín que nada cambiara, que volvía ao meu pasado,
que aquel momento non estaba lonxe do que eu vivín, senón no que eu vivín.
Mentres o meu tío entraba na cociña, onde a miña nai preparaba a cea,
permanecín quediña, sen atreverme a mirar a ningunha parte. Entón, escoitei
esta conversación:
—
Ei, Anxiños, seica poidas pór outro pratiño na mesa esta
noite?
—
E logo? —preguntou ela estrañada.
—
Pois temos visita.
—
De quen?
Ouvín que a voz da miña
nai soara tremente, mesmo con algo de medo, pero tamén moi esperanzada.
—
Ven comigo e o saberás.
—
Ai, Damianciño, que pasa?
Entón sentín que viñan ata
min os dous. Damián tiña collida do brazo á miña nai, quen, en canto me viu
detida diante da porta da casa, quedouse parada, sen facer nin un só aceno cos
ollos. Souben que non podía crer o que vía e que, á vez, sabía que ese momento
tiña que chegar tarde ou cedo. Estaba retida polas súas intensas emocións. Sabía
eu que, en canto a chamase, ela reaccionaría.
—
Naiciña —dixen achegándome a ela. Axiña vin que os seus
ollos se encheran de bágoas—. Naiciña, xa estou eiquí.
—
Agnes, filla —bisbou case sen voz—. Non pode ser. Es ti?
—
Son eu, naiciña —dixen sorrindo, pero xa estaba chorando.
—
Filla, miña filliña, miña filliña, miña cativiña —dixo abrazándome
ao fin, por fin, por fin.
O primeiro que notei foi
que ambas as dúas eramos iguais de altas. Cando eu a abracei por última vez, eu
case non lle chegaba ao peito. E despois ese detalle perdeuse na inmensidade da
emoción que sentiamos, que nos facía chorar de verdade, cun pranto que se
levaba todo o sufrimento que sentimos durante todo ese tempo e que arrastraba
fóra de nós a tristura que tanto nos apertou a ialma durante tantos e tantos
anos. Eu choraba sentindo que a miña ialma se limpaba de todo o que a fería,
que, de súpeto, comezaban a pecharse esas feridas que a vida me fixera no
corazón, pero aínda necesitaba chorar moitísimo máis para desfacerme de todo o
que me facía dano.
A miña nai apertábame
contra ela cunha forza moi agarimosa, cunha desesperación que me facía chorar
moito máis. Eu correspondía á súa aperta con coidado, porque nese momento ela
parecíame moito máis fráxil ca min.
Non sei canto tempo pasou
ata que a miña nai se separou de min para poder mirarme ben aos ollos. Estivo
ollando as miñas faccións, observando como ía vestida, como medrara dende a
última vez que me vira. Non sabía que dicirme. Eu notaba que me quería dedicar
moitas palabras e que non atopaba o xeito de comezar a falarme. Fun eu quen
rompeu ese silencio que tanto nos acollía. Malia que aínda tiña moitas ganas de
chorar, a miña voz soou chea de ilusión e de alivio.
—
Naiciña, perdóame por non escribirche antes, por non ter
vido antes. Creme que sempre devecín por facelo. Nunca deixei de desexar volver,
nunca.
As miñas últimas palabras
soaran trementes, cheas de pranto e de tristura. A miña nai non puido dicirme
nada. Volveume apertar contra ela mentres musitaba con moito agarimo:
—
Ti non es quen ten que pedir perdón, miña filla, ti non.
Ti non fixeches ren mal nunca, miña meniña.
Nese momento, a min xa non
me importaba o que pasara entre nós. Xa non me importaba que fose ela quen me
afastou da miña terra, do meu fogar. Non me importaba o pasado, só ese intre
que viviamos, só ese presente co que a vida nos agasallaba. Non me importaba
nada que puidese facernos dano. O que máis importaba era que de novo estabamos
xuntas, máis xuntas que nunca, máis sinceramente unidas que nunca.
—
Veña, veña, Anxiños, Agnes —interveu Damián tamén cunha
voz tremente—. O que temos que facer é celebrar que Agnes volveu, esta vez sei
que será para sempre, e xa non chorar máis polo que non se pode arranxar. Veña,
que parecedes cativiñas as dúas.
Damián falaba con
moitísimo agarimo. fíxonos rir ás dúas, á vez. Rimos namentres aínda
chorabamos, pero devagariño foi esvaecéndose esa tristura e esa impotencia que
aínda nos latexaba no corazón.
—
Tes razón, irmanciño —recoñeceu ela apartándose de novo
de min e limpándose as bágoas que lle esvaraban polas meixelas—. Agnes,
alégrome moitísimo de que volveses, filla. Quero falar contigo tanto... Téñoche
tantas cousas que contar...
—
Eu tamén, naiciña —contesteille mentres lle acariñaba os
cabelos.
Entón fixeime máis
detidamente na miña nai. Estaba fermosa. Non parecía que tivese xa sesenta e
catro aniños. A verdade é que eu a sigo vendo como foi sempre, con eses ollos
escuros e vivos, con esa forza en todo o seu corpo. Segue sendo tan magriña
como sempre, pero as súas mans irradian forza, os seus acenos son decididos e
tímidos á vez. Si ten xa algunhas canas nos seus cabelos negros, pero está
fermosísima, está belísima. Si é verdade que lle noto certo cansazo nos ollos.
As súas pálpebras aparecen máis esgotadiñas e, cando fala, xa a súa voz non ten
tanto volume como sempre. Ela sempre falou con moita decisión e fíxome sentir
que non tiña que ter medo por nada. Agora, a súa voz si ten un lonxano tremor,
xa o dixen outro día. A súa voz parécese cada vez máis á da miña avoíña.
—
Temos toda a noite para falar —díxenlle tomándoa das
mans—. Queres que te axude a rematar de preparar a cea?
—
Non, xaora que non! Ti es a invitadiña por esta noite.
Mañá xa veremos —riu apertándome as mans—. Agora, podes ducharte se queres.
Seguro que estás desexando facelo.
—
A verdade é que si —recoñecinlle con timidez.
A cea foi tan acougada,
tan chea de calma... Nunca crin que sería así o reencontro coa miña nai. Ceamos
o meu tío Damián, a miña nai e máis eu un saboroso prato de pote que, aínda que
sexa verán, me sentou tan ben que tiven a sensación de que había moito tempo
que non comía así, con tantas ganas e pracer. Namentres ceabamos, expliqueilles
como era a miña vida, pero sen entrar en detalles tristes. Mesmo lles falei de
Artemisa e ambos os dous sorriron cando se decataron de que os meus ollos
brilaban moito cando falaba dela. A miña nai preguntoume por que non viñera
comigo. Cando lle contei que ela aínda tiña traballo no instituto, díxome que,
axiña que rematase co traballo que ten que facer, viñese connosco, que ten
eiquí a súa casa, e díxomo cunha mirada tan chea de sinceridade e cariño que
non puiden evitar emocionarme.
Damián foise á súa casa
cando rematamos de cear e entón a miña nai e máis eu, despois de lavar xuntas
os pratos e todo o que empregaramos na cea, sentamos a carón da lareira. Aínda
que non estivese acesa, puiden ver bailar as lapas, puiden escoitar a voz do
lume crebando o silencio e mesmo puiden cheirar o recendo a invernía que sempre
me fixo sentir tan protexida. Pechei os ollos e trouxen á miña mente o recordo
de todas esas noites nas que na miña casa me sentía tan quentiña cando fóra
nevaba intensamente. Lembrei que, cando tiña que ir durmir, me envolvía nunha
manta que puxera pretiño do lume e despois íame á miña habitación protexida por
esa calor tan riquiña que duraba case toda a noite.
A miña nai preparaba unha
macela para as dúas namentres eu lembraba todos eses intres tan bonitos e que
parecían estar tan lonxe, pero en realidade están moito máis preto de min do
que penso.
Cando sentou ao meu lado,
entón díxome, con bágoas nos ollos (e nunca poderei esquecer esas palabras):
—
Quérote, miña filla, quérote máis cá miña vida, Agnes.
Sempre te quixen. Procureite por todas partes, xúrocho. Ao final acabei falando
coa policía, pero nin sequera eles souberon atoparte. Non o entendín nunca.
Mesmo pensaron que morreras, meniña. Ti morta... Iso non o podía crer. Eu sabía
que estabas viva, pero ninguén me cría, nin sequera a policía. —A miña nai choraba,
pero non deixou de falar—: Eu tiña unha esperanza que nunca morreu. Todos os
días espertaba sentindo que estabas viva. Unha nai sabe cando lle pasa algo á
súa filla, sábeo, e, por moito que a intenten convencer de que non está viva,
sabe que a súa filla aínda respira, sábeo porque temos dentro un vencello que
nunca se apaga. Nunca deixei de chorar por todo o que fixen e o que máis me
doía era que sabía que ti pensabas que eu non te quería, que te afastara de min
porque non te quería. Iso torturábame tanto que moitas veces sentín que
afogaba. Enfermei moito cando pasara un ano dende que te fuches. Non quero
lembrar esa doenza porque durou demasiado tempo, pero estiven a piques de
morrer en moitas ocasións e, se aínda sigo viva, Agnes, é porque sabía que ti
me necesitabas, que algún día aparecerías, e saber que te deixaría soa se
morría facíame ter azos para seguir loitando pola miña vida.
Aquelas palabras fixéronme
chorar profundamente, en silencio. Non era quen de mirar á miña nai aos ollos.
Só era abondo con oír como me falaba, con esa tristura e ese agarimo que se me cravaban
no corazón. Non podía pensar en nada. Só a escoitaba, sentindo que, ao dicirme
todo iso, as feridas que tiñamos as dúas na ialma íanse pechando, devagariño,
pero ían desaparecendo como a choiva nun río.
—
Perdóame, Agnes, por favor, perdóame, filla —pediume case
sen poder falar—. Por favor, perdóame. Trabuqueime tanto... Perdóame, filla.
Xúroche que nunca máis volverei separarme de ti, nunca máis.
—
Non teño nada que perdoarche —contesteille intentando
falar con claridade—. Só quero que me permitas estar ao teu lado para sempre.
Eu boteite tanto en falla que tampouco podía respirar. Eu... naiciña, eu
estouche doentiña, nai. Enfermei nese hospital e non me curei nunca, sabes?
Pero non foi por culpa túa, senón porque ninguén, nunca, me permitiu volver a Galicia,
porque me obrigaron sempre a permanecer lonxe do meu fogar, e... fixéronme
moito dano nese hospital, pero podería telo superado todo se tivese voltado
antes, naiciña.
—
Perdóame... Agnes... Non é xusto, miña filla, miña
meniña, non é xusto —dixo mentres me abrazaba. Comezoume a aloumiñar coma se eu
aínda fose esa nena pequerrechiña que tiña pesadelos polas noites e só se
acougaba nos brazos da súa nai—. Non é xusto que a vida fose tan cruel contigo.
—
Contigo tamén o foi —díxenlle cun fío de voz.
—
Non, eu fun cruel contigo.
—
Non... iso non é verdade. Ti pensabas que eu estaba
doentiña...
—
E, Agnes, creme, eu estaba convencida de que estabas
enfermiña. A tristura que tiñas nos ollos... pero agora sei que estabas tan
tristeiriña porque sabías o que ía pasar.
—
Non quero que pensemos máis niso, naiciña. Agora quero
que gocemos destes momentos tan bonitos —díxenlle separándome un pouco dela
para mirala aos ollos—. Agora estamos xuntas e non quero que haxa máis
tristura. Non quero que te gardes rancor a ti mesma, nai.
—
Es un anxo, Agnes.
—
Xa sufrimos abondo, nai. Non quero que o sigamos facendo.
—
Non o faremos, filliña, xaora que non. Agora... explícame
cousiñas sobre a túa vida. Explícame que viviches dende que te fuches de
eiquí...
—
Iso é moi triste. Preferiría esquecelo.
—
Non, miña vida. Non o esquezas. Aínda que sexan experiencias
moi tristes, son as que che fixeron forte.
—
Non, eu nunca o fun.
Xaora que si o es! Iso non o dubides nunca.
—
Non sei...
—
Veña, cóntame que foi de ti.
Non me atrevía a contarlle
todo o que vivira dende que me separaron de Galicia, pois non me apetecía nada
falar desas lembranzas nun momento no que me sentía tan aliviada, pero si fun
quen de falarlle de Gilbert e de gaia, sobre todo deles. Non lle falei das
horríbeis épocas que vivín cando formaba parte do aquelarre, pois sabía que, se
lle contaba o doentiña que estiven, se sentiría moi culpable e cría que xa tiña
abondo con saber que eu aínda estou enferma. Si lle falei do que sinto cando
vén unha mala época e ela escoitoume con moita atención, sen interromperme.
Expliqueille como era a miña doenza, qué me facía cando me sentía ben e cando
me sentía morrer. Faleille tamén das miñas viaxes a Galicia, de Artemisa e de
Casandra. Faleille do meu traballo e recoñecinlle que non me enchía en absoluto
traballar eilí. Iso fíxolle moita graza.
—
Pódoche dicir unha cousa? —preguntoume con timidez. Eu
asentinlle coa cabeza—. A min paréceme que non cambiaches nada. Non sei onde
tes esa doenza que dis, pero os teus ollos seguen falando na mesma lingua na que
falaron sempre, segues expresándote igual que sempre, segues sendo a mesma para
min. Tes o mesmo sorriso, a mesma voz, o mesmo ton de voz, os mesmos acenos.
Segues sendo esa rapaciña agarimosa que tanto quería eu, que tanto fascinaba aos
demais. Segues sendo a miña Agnes. Non cambiaches nada, miña vida.
—
É posíbel —rin con vergonza.
—
E, cando ris, paréceme que chegou o abrente. Son tan
feliz agora, Agnes... —díxome apertándome as mans con forza e ilusión.
—
Eu tamén, eu tamén son moi feliz.
E era verdade, era o máis
certo que dicía en moito tempo. Sentía que non había nada que me fixese dano.
Sentía que estaba completa, que ao fin recuperara esa parte de min que deixei
en Galicia.
Non podo crer aínda que
estea eiquí. Cústame crer que estea na miña terra, que ao fin estea coa miña
nai, que ao fin me atrevese a vir eiquí ignorando os medos. Síntome tan feliz
que a nostalxia que sinto por Artemisa se silencia por momentos. É certo que a
boto moito en falla, que me gustaría que estivese eiquí comigo, pero tamén sei
que, se ela estivese eiquí, non tería vivido igual as cousas que vivín hoxe.
Isto é algo que só me pertence a min. É algo que tiña que facer eu soa.
Despois, xa compartirei con ela todo o que temos eiquí, pero esta viaxe e esta
volta tíñaas que facer eu soíña, sen ninguén, para poderme recuperar a min
mesma.
A miña nai e máis eu
estivemos falando deica moi tarde. Deille as boas noitiñas contra ás doce da
noite. Cando volvín ao meu cuarto, vin que Artemisa me escribira por whatsapp.
Preguntábame se durmía e eu díxenlle que non. Estivemos falando un pouquiño e
explicoume que a súa irmá quedará durmir na nosa casa mañá, que se sente moi
soa, e eu, cando a imaxinei tan soíña, sentín tristura por ela. Díxenlle que me
gustaría que estivese eiquí e expliqueille que a miña nai quería coñecela, que
me dixo que, en canto rematase o que tiña que facer, viñese eiquí, que eiquí
tiña a súa casa, e a ela abraioulle moito que a miña nai dixese iso.
Tamén, a miña nai e máis
eu falamos das persoas que aínda viven na aldeíña, das que se foron e non
voltaron e tamén das que, malia non viviren na aldea, veñen todos os anos para
o verán para quedar o mes de xullo e o de agosto eiquí. Quedei moi abraiada por
todo o que me contou. Hai moitas veciñas que morreron. Cando eu era cativa,
elas xa eran veliñas. Faloume por exemplo da avoa da rapaza que vivía en
Ourense. Creo que terei que desvelar xa o seu nome. Tamén o da muller que foi a
miña amiga durante un brevísimo espazo de tempo e que despois foi vivir a
Ourense, a muller que namorou do noso gaiteiro e que logo descubriu que el
casara cunha muller de Vigo.
A avoa de Lúa, a rapaza de
cabelo roxo que viña os veráns para as festas, morreu hai moitos anos, pero Lúa
segue vindo á nosa aldea todos os veráns. Viven aínda eiquí os seus pais e ela
vive en Ourense. A miña nai díxome que, segundo tiña entendido, viña mañá, que
adoita vir a metades de xullo e non marcha deica setembro. Iso abraioume
moitísimo e fíxome sentir moi nerviosa. Quería dicir que a podería ver, quere
dicir que mañá me reencontrarei con ela despois de tantos anos sen vernos. Non
sei como estará, pero a miña nai díxome que parecía moito máis nova do que é.
Ela agora ten 45 anos. Non quixo contarme moitas cousas dela. Díxome que as
tiña que descubrir eu, que tiña que ser eu quen falase con ela. Non sei por
que, pero deume a sensación de que a miña nai sabía cousas que eu non sei, coma
se ela tivese lido os meus pensamentos. Non lle dixen nada, pero souben axiña
que ela podía adiviñar o que eu sentín hai tanto tempo. Sentín que me ardían as
meixelas, pero ela só me sorriu.
—
Creo que deberíamos ir durmir xa —díxome a miña nai con
agarimo—. Tes que descansar. Hoxe foi un día moi longo e intenso para ti.
—
Si, tes razón.
Despedinme da miña nai
cunha agarimosa apertiña e despois xa me encerrei no meu cuarto tras lavar os
dentes. Chamei a Artemisa e estiven falando con ela durante bastante ratiño.
Agora, xa sinto que non podo estar esperta por máis tempo. Síntome tan
esperanzada e feliz que non sei se poderei durmir, malia todo o sono que teño.
Seguramente, o día de mañá
será marabilloso.
Traducción:
Lunes, 16 de julio de 2018
Ya estoy en Galicia. Ya estoy en mi aldea, en
mi hogar, en el rincón del mundo que siempre fue mi mundo. Estoy en la casa
donde nací y crecí. Estoy sentada cabe la ventana por la que siempre entró el
aroma del ocaso, desde la que tantas veces vi amanecer. Estoy en mi cuarto, que
sigue como lo dejé aquella mañana de primavera, ya tan lejana. Lo único que
siento ahora es calma, felicidad y sosiego, sobre todo me siento sosegada, como
si alguien me hubiese limpiado el alma, pero me siento así desde que llegué a
Ourense.
No sé por dónde empezar a explicar todo lo que
viví hasta este momento. Ya cayó la anochecida, ya vino a nosotros esa
anochecida que tanto me enamoró siempre. Brillan las estrellas en el cielo como
si ninguna luz nunca les hubiese hecho competencia. Cantan los grillos, las
ranas, los pájaros que siempre llenaron la noche con sus cantos, hinchiéndolo
todo de misterio y haciendo que la noche fuese otro hogar más para mí; pero
sobre todo oigo el silencio, el silencio que siempre me hizo sentir protegida,
ese silencio como ningún otro.
Quiero contar muchas cosas, pero me siento
desorientada en mis pensamientos y en mis emociones, porque no puedo encontrar
las palabras exactas que puedan explicar todo lo que viví desde que esta mañana
salí de mi casa para ir a Barcelona. El viaje fue muy corto, la verdad. Ahora
casi olvidé todos los detalles de ese viaje. Fui primero en un AVE. Nunca había
cogido un AVE antes. Llegué a Madrid en dos horas y media y después tuve que
trasladarme a otra estación (Madrid Chamartín) para poder coger el Albia que me
llevaría a Ourense. Tuve que esperar a que se hiciese la una de la tarde porque
hasta entonces el tren no saldría y pasé ese tiempo tomando una infusión en una
cafetería, deseando que el tiempo pasase rápido. Pasé casi todo el viaje
leyendo, pero también hablé con algunas personas que también volvían a Galicia
para pasar allí sus vacaciones, en la aldea de los abuelos, por ejemplo. Conocí
a una mujer de mi edad que volvía a Galicia para estar con sus padres. También
había una familia con los niños y todo que iba a Monforte. Me sentí muy a gusto
hablando con ellos y, sin casi preguntar nada, enseguida comenzamos a hablar en
gallego; pero sé que a esa gente ya no volveré a verla nunca más, aunque nunca
podré olvidarme de ellos porque formaron parte de un momento muy especial de mi
vida.
Me parece que los momentos que viví hoy y los
que viví ayer por la tarde y por la noche no forman parte de la misma realidad.
La tarde y la noche de ayer fueron muy tristes, estuvieron llenas de
desesperanza y tristeza. Artemisa casi no me habló en toda la tarde, a pesar de
que yo le prometí muchas veces que volvería. Cenamos en silencio, ella sin
mirarme casi, sin atreverse a hablarme, porque no podía. Yo notaba que estaba
hundida y no sabía qué podía decirle para sosegarla porque sabía que no existía
ni una sola palabra que pudiese atenuar su dolor. Cuando nos fuimos a dormir,
le pregunté: estás muy triste, ¿verdad? Y ella me reconoció que sí, que estaba
tristísima y que no podía dejar de preguntarse cómo podría vivir sin mí. Me
dijo que sentía que estaba perdiéndome, que sabía que no iba a volver, por
mucho que se lo prometiese, que no podía imaginar la vida sin mí. Me dijo
desesperadamente que me quería, que me quería con toda su alma, que me amaba
con una fuerza que ni ella misma podía soportar. Yo también la amo así y se lo
dije muchísimas veces mientras la abrazaba contra mí y la calmaba entre mis
brazos. Al final conseguí tranquilizarla, pero me costó mucho convencerla de
que no la abandonaría nunca, de que sí volvería y también de que viniese a mi
aldea la semana que viene.
Pero ya todo eso queda muy lejos. Durante todo
el día de hoy, me sentí muy nerviosa. Casi no pude comer nada porque los
nervios no me lo permitían. Ahora sí siento el cansancio. Me duele un poquiño
la cabeza y tengo muchísimo sueño, pero quiero contar todo lo que viví porque
mañana ya veré las cosas de modo distinto.
Juro que hacía mucho tiempo que no vivía algo
tan bonito e intenso. Volver a Ourense fue como entrar en un sueño. Cuando salí
de la estación, enseguida sentí que mi alma se recomponía, aunque he de
reconocer que ya lo hizo cuando supe que había entrado en Galicia, cuando dejé
atrás la provincia de Zamora. Reconocí los primeros campos de Galicia, los que
están algo quemados, pero enseguida reconocí las montañas de Ourense a lo
lejos. Reconocí el momento exacto en el que entré en Galicia y desde entonces
ya me sentí distinta.
Es evidente que echo mucho de menos a Artemisa
y que me gustaría que ella estuviese aquí, compartiendo conmigo estos momentos.
Me gustaría compartir con ella mi felicidad, pero sé que ella vendrá la semana
que viene. Hoy hablamos tres veces y notó enseguida que yo me siento distinta,
que tengo otro tono de voz, que en mi voz hay ya esa felicidad que sólo siento
cuando estoy aquí en mi tierra.
Fui en taxi hasta Toen, que es la aldea más
grande que queda cerca de la mía, y desde allí fui caminando hasta mi aldea.
Sabía que me llevaría demasiado tiempo caminar desde Ourense hasta mi aldea y
prefería llegar antes de las nueve de la noche, pero quería llegar caminando a
mi aldea, disfrutando de ese trayecto que hice tantas veces, y sobre todo
quería hacerlo por la tardiña, cuando cayese ya el crepúsculo. Sabía que ese
trayecto me llenaría el alma de sosiego y felicidad y no me equivoqué.
Artemisa me llamó por teléfono cuando ya había
salido de Toen. Me detuve allí un ratiño para observar esa aldeíña desde lejos.
La llamo aldeíña porque cuando yo era pequeña aún no había crecido como está ahora,
aunque tengo que reconocer que hay mucho silencio por todas partes e incluso
percibo que la soledad vive en todos los rincones, a pesar de que sí haya
tráfico y gente viviendo allí. Después, cuanto más me alejaba de Toen, más
silencioso era todo, más soledad había, y eso me hacía sentir tan protegida...
El color del cielo era hermoso. El aroma de los
campos me envolvía y el canto de los pájaros era una bienvenida para mí. Desde
que dejé de hablar con Artemisa hasta que llegué a mi aldea, no dejé de
preguntarme cómo sería el reencuentro con mi madre. No me podía imaginar nada.
Ni siquiera sabía dónde la encontraría, dónde estaría ella en el preciso
momento en el que yo llegase.
Antes de llegar a mi aldea, vi a lo lejos el
campanario de la iglesiña de mi lugar. Hacía pocos minutos, había escuchado que
tocaba las siete de la tardiña. Aún me faltaba una hora para llegar y en esos
momentos ya no tenía prisa, ya no sentía esa prisa ni esa impaciencia que
llevaba sintiendo desde hacía tantos días. Estaba volviéndose realidad lo que
yo había deseado tanto. Estaba ya en mi tierra, a punto de volver a mi pasado,
de reencontrarme conmigo misma y de recuperar lo que había perdido hacía ya tantos
años. Ya no había prisa. Ya estaba allí. Ya no podía pasar nada que me
expulsase de mi mundo. Ya lo había recuperado.
Llegué a las ocho menos cuarto de la tarde. El
atardecer brillaba mucho, pero había algunas nubes que escondían los últimos rayos
de sol del día. Desde Toen hasta mi aldea, el camino va cuesta arriba, pero yo
subí ese monte en el que se encuentra mi aldea con un aliento que pensaba que
ya no tenía. Hacía mucho tiempo que no me sentía tan fuerte, tan ligera y viva.
Podía respirar profundamente mientras caminaba sintiendo que el aire que
entraba en mi cuerpo era limpio, estaba lleno de vida. Podía respirar
profundamente sin sentir ganas de toser, que es lo que me pasaba siempre en la
ciudad en la que vivía.
Me sentía como si mi alrededor y yo fuésemos
una misma cosa, como si no hubiese distancia entre mi ser y el mundo que me
rodeaba. Estaba cada vez más fundida con mi entorno, con todo lo que veían mis
ojos, oían mis oídos y captaban mis sentidos, y sentía que nada de eso era
desconocido para mí. Hacía casi treinta años que no pasaba por allí caminando,
pero yo no me había olvidado de nada. Aún seguía conociendo perfectamente el
camino. Lo que me parece más sorprendente es que nada cambió. Es como si el
tiempo no hubiese pasado por aquí.
Cuando llegué al fin a mi aldea, me detuve
delante de la primera calle que nos encontramos si entramos por el bosque.
Seguía siendo igual, de piedra y arena. Durante unos largos momentos, estuve
mirando al frente sin saber qué hacer, recordando esa mañana en la que, junto a
Artemisa, había estado a punto de volver de verdad a mi aldea. En ese momento
no me sentía como entonces. Me sentía mucho más fuerte, decidida y feliz. No
había en mi alma ni la menor huella de miedo, de ese miedo que siempre me
impidió volver.
No había nadie por las calles, pero tampoco me
extrañó. Era la hora a la que se acostumbraba a preparar la cena. Seguramente,
todos estarían en sus casas haciendo la cena y después saldrían a disfrutar del
fresquiño que había traído el crepúsculo. Hacía un fresquiño curioso. Todavía
hacía calor, pero soplaba de vez en cuando un ventiño ligero que quería enfriar
las ramas de los árboles y los caminos. El silencio que me había recibido me
hizo sentir mucho más segura y tranquila.
Recordaba perfectamente dónde estaba mi casa y
sabía que, para entrar en ella, tenía que pasar primero por la placiña de mi
aldea, allí donde había cantado y bailado tanto, donde había disfrutado tanto
de la vida. Estaba en esos momentos silenciosa y llena de soledad, pero para mí
estaba toda cubierta de recuerdos, de muchos recuerdos. Entonces, cuando estaba
detenida en ese instante, en ese rincón de mi mundo, oí que alguien caminaba tras
de mí. Me giré con algo de miedo, pues prefería encontrarme primero con mi
madre antes que con cualquier vecina, pero me tranquilicé enseguida cuando
descubrí que quien estaba tan cerquiña de mí era mi tío Damián. Supe que no me
había reconocido, que aún tenía que mirarme bien para saber quién era yo; mas,
en cuanto se sumergió en mis ojos, adivinó entonces quién era yo. Vi que se le
llenaban los ojos de lágrimas. Eso me conmovió tanto que no pude evitar sentir
también muchas ganas de llorar, pero me contuve, pues no quería llorar todavía.
Caminó hasta mí sonriéndome con una luz y una
alegría que hacía mucho tiempo que no veía en la mirada de nadie. No hacía
falta que me preguntase nada con palabras. Con sus ojos, ya me preguntaba si
era yo de verdad quien estaba allí y no era una aparición. Como si esa
posibilidad lo asustase de verdad, enseguida me cogió de la mano y me la apretó
como si no quisiese que yo desapareciese, al mismo tiempo que por fin me
llamaba, al fin decía mi nombre alguien que había formado parte de mi pasado,
al fin lo decía alguien que aún formaba parte de mi vida. Entonces, al oír cómo
sonaba su voz, recordé todo lo que había vivido con el, cómo siempre me inspiró
mucha confianza su modo de hablar. Mi tío Damián es uno de los hombres más
bueniños que yo conocí en mi vida. No volví a conocer nadie como él, tan
sincero y a la vez tan cariñoso, tan bueno. No tuvo ni tiene en su interior ni
la más pequeniña huella de maldad ni malas ideas. Él estuvo a punto de impedir
que me separasen de mi tierra, pero tal vez no fue capaz de hacerlo porque una
parte de sí mismo también pensaba que yo podría encontrar muchas cosas buenas
allí donde me enviaban.
—
Agnes,
filliña —me dijo riéndose y casi llorando a la vez—, eres tú, ¿verdad?
—
Sí,
sí, ¡soy yo! —exclamé riéndome también, pero lo cierto era que estaba muy
nerviosa. El corazón me latía con una fuerza que me hacía daño—. Volví.
—
¿Y
ya lo sabe tu madre que estás aquí? —me preguntó apretándome otra vez la mano.
Yo me cogí con fuerza a su mano como si de súbito tuviese miedo a que alguien
pudiese alejarme de mi mundo otra vez—. No lo sabe, ¿no?
Yo no podía contestar con palabras. Negué con
la cabeza sintiendo que ya no podía retener más ese llanto que se me quería
escapar de todos los rincones de mi cuerpo. Ya me resbalaban las lágrimas por
las mejillas. Estaba tan emocionada que ni siquiera sabía qué tenía que hacer.
—
¡Venga,
pues, vayamos! —se rió él con mucho cariño—. Cuando te vea... ¡Santo cielo!
¡Pero qué hermosa estás, Agnes! —volvió a reírse fijándose más en mí—. ¡La
última vez que te vi eras una rapaciña tan... tan bonitiña y ahora estás hecha
toda una mujer! Parece mentira, carallo.
Sus últimas palabras habían sonado trémulas. Me
percaté enseguida de que él también estaba llorando. Sentí muchas ganas de
abrazarlo, pero también me daba mucha vergüenza. No obstante, fue él quien se
acercó a mí, soltó mi mano y me rodeó con sus brazos con mucho cuidado, como si
pensase que yo era de aire y podía desvanecerme.
Sentí ganas de liberar todo ese llanto que me
oprimía la garganta, pero sabía que todavía no tenía que hacerlo. Tenía que
esperar a estar de verdad en calma, con mi madre. Me daba mucha vergüenza que
mi tío me viese llorar otra vez así, casi sin aliento. Mis lágrimas fueron lo
último que había visto de mí. No quería que lo primero que veía de mí en tanto
tiempo fuesen otra vez mis lágrimas.
No sé cuánto tiempo estuvimos abrazados, pero
él se separó de mí riéndose con felicidad y me dijo, tomándome otra vez de la
mano:
—
Venga,
venga, ¡tienes que ver ya a tu madre! ¡Por Dios, qué contenta se va a poner!
Ella me explicó que le habías escrito y yo la ayudé a redactar la respuesta que
te envió. No sabía cómo contarte las cosas, la coitadiña. Escribió muchas
cartas que rompió y no le gustaba nada de lo que escribía. Por eso la ayudé,
porque entonces no te habría contestado nunca, pobriña. Qué nerviosa estaba.
Él también lo estaba. Me hablaba de modo
atropellado, como si no hubiese tiempo para pronunciar todas las palabras que
me quería decir, como si pensase que el aire no acogería todo lo que me quería
contar.
—
Hiciste
muy bien —le dije sonriendo, tragándome mi emoción.
—
Ay,
¡también me dijo que había hablado contigo por teléfono y que no habías perdido
tu acento! ¡Qué gusto, filliña! Parece que no te fuiste nunca.
—
En
realidad... no me fui nunca —le musité con una voz casi inaudible.
—
Lo
sé.
Entonces comenzamos a caminar hacia mi casa,
que estaba muy cerquiña. Mi tío me pidió que esperase en la puerta. Antes de
entrar, sentí ya el olor a hogar que siempre resonó en mi memoria, que nunca se
marchó de mi ser; el olor de la lumbre, de la deliciosa comida que siempre nos
alimentó, el olor de las hojas secas que adornaban la lareira cuando no estaba
encendida, el olor a flores que mi madre siempre colocó por todas partes, por
todos los rincones de nuestra casa. Era el olor a hogar, el aroma de mi hogar.
Entré hasta el pequeniño pasillo que accedía a
la cocina. Enseguida sentí que nada había cambiado, que volvía a mi pasado, que
aquel momento no estaba lejos de lo que yo viví, sino en lo que yo viví.
Mientras mi tío entraba en la cocina, donde mi madre preparaba la cena,
permanecí quietiña, sin atreverme a mirar a ninguna parte. Entonces, escuché
esta conversación:
—
Eh,
Anxiños, ¿acaso puedas poner otro platiño en la mesa esta noche?
—
E
logo? —preguntó ella extrañada.
—
Pues
tenemos visita.
—
¿De
quién?
Oí que la voz de mi madre había sonado trémula,
incluso con algo de miedo, pero también muy esperanzada.
—
Ven
conmigo y lo sabrás.
—
Ay,
Damianciño, ¿qué pasa?
Entonces sentí que venían hacia mí los dos.
Damián tenía cogida del brazo a mi madre, quien, en cuanto me vio detenida
delante de la puerta de la casa, se quedó parada, sin hacer ni un solo ademán
con los ojos. Supe que no podía creer lo que veía y que, a la vez, sabía que
ese momento tenía que llegar tarde o temprano. Estaba retenida por sus intensas
emociones. Sabía yo que, en cuanto la llamase, ella reaccionaría.
—
Naiciña
—dije acercándome a ella. Enseguida vi que los ojos se le habían llenado de
lágrimas—. Naiciña, ya estoy aquí.
—
Agnes,
hija —susurró casi sin voz—. No puede ser. ¿Eres tú?
—
Soy
yo, naiciña —dije sonriendo, pero ya estaba llorando.
—
Hija,
miña filliña, miña filliña, miña cativiña —dijo abrazándome al fin, por fin,
por fin.
Lo primero que noté fue que ambas éramos
iguales de altas. Cuando yo la abracé por última vez, yo casi no le llegaba al
pecho. Y después ese detalle se perdió en la inmensidad de la emoción que
sentíamos, que nos hacía llorar de verdad, con un llanto que se llevaba todo el
sufrimiento que sentimos durante todo ese tiempo y que arrastraba fuera de
nosotras la tristeza que tanto nos presionó el alma durante tantos y tantos
años. Yo lloraba sintiendo que mi alma se limpiaba de todo lo que la hería,
que, de súbito, comenzaban a cerrarse esas heridas que la vida me había hecho
en el corazón, pero todavía necesitaba llorar muchísimo más para deshacerme de
todo lo que me hacía daño.
MI madre me apretaba contra ella con una fuerza
muy cariñosa, con una desesperación que me hacía llorar mucho más. Yo
correspondía a su abrazo con cuidado, porque en ese momento ella me parecía
mucho más frágil que yo.
No sé cuánto tiempo pasó hasta que mi madre se
separó de mí para poder mirarme bien a los ojos. Estuvo analizando mis
facciones, observando cómo iba vestida, cómo había crecido desde la última vez
que me había visto. No sabía qué decirme. Yo notaba que quería dedicarme muchas
palabras y que no encontraba el modo de empezar a hablarme. Fui yo quien rompió
ese silencio que tanto nos acogía. Pese a que aún tenía muchas ganas de llorar,
mi voz sonó llena de ilusión y de alivio.
—
Naiciña,
perdóname por no escribirte antes, por no haber venido antes. Créeme que
siempre ansié hacerlo. Nunca dejé de desear volver, nunca.
Mis últimas palabras habían sonado trémulas,
llenas de llanto y de tristeza. Mi madre no pudo decirme nada. Volvió a apretarme
contra ella mientras musitaba con mucho cariño:
—
Tú
no eres quien tiene que pedir perdón, hija mía, tú no. Tú no hiciste nada mal
nunca, miña meniña.
En ese momento, a mí ya no me importaba lo que
había pasado entre nosotras. Ya no me importaba que fuese ella quien me alejó
de mi tierra, de mi hogar. No me importaba el pasado, sólo ese instante que
vivíamos, sólo ese presente que la vida nos regalaba. No me importaba nada que pudiese
hacernos daño. Lo que más me importaba era que de nuevo estábamos juntas, más
juntas que nunca, más sinceramente unidas que nunca.
—
Venga,
venga, Anxiños, Agnes —intervino Damián también con una voz trémula—. Lo que
tenemos que hacer es celebrar que Agnes volvió, esta vez sé que será para
siempre, y ya no llorar más por lo que ya no se puede remediar. Venga, que
parecéis niñas las dos.
Damián hablaba con muchísimo cariño. Nos hizo
reír a las dos, a la vez. Nos Reímos mientras aún llorábamos, pero poco a
poquiño fue desvaneciéndose esa tristeza y esa impotencia que todavía nos latía
en el corazón.
—
Tienes
razón, hermanciño —reconoció ella apartándose de nuevo de mí y limpiándose las
lágrimas que le resbalaban por las mejillas—. Agnes, me alegro muchísimo de que
hayas vuelto, hija. Quiero hablar contigo tanto... Tengo tantas cosas que
contarte...
—
Yo
también, naiciña —le contesté mientras le acariciaba los cabellos.
Entonces me fijé más detenidamente en mi madre.
Estaba hermosa. No parecía que tuviese ya sesenta y cuatro añiños. La verdad es
que yo sigo viéndola como fue siempre, con esos ojos oscuros y vivos, con esa
fuerza en todo su cuerpo. Sigue siendo tan delgadiña como siempre, pero sus
manos irradian fuerza, sus ademanes son decididos y tímidos a la vez. Sí tiene
algunas canas ya en sus cabellos negros, pero está hermosísima, está bellísima.
Sí es verdad que le noto cierto cansancio en los ojos. Sus párpados aparecen
más agotadiños y, cuando habla, ya su voz no tiene tanto volumen como siempre.
Ella siempre habló con mucha decisión y me hizo sentir que no tenía que tener
miedo por nada. Ahora, su voz sí tiene un lejano temblor, ya lo dije el otro
día. Su voz se parece cada vez más a la de mi abueliña.
—
Tenemos
toda la noche para hablar —le dije tomándola de las manos—. ¿Quieres que te
ayude a acabar de preparar la cena?
—
No,
¡por supuesto que no! Tú eres la invitadiña por esta noche. Mañana ya veremos
—se rió presionándome las manos—. Ahora, puedes ducharte si quieres. Seguro que
estás deseando hacerlo.
—
La
verdad es que sí —le reconocí con timidez.
La cena fue tan sosegada, tan llena de calma...
Nunca creí que sería así el reencuentro con mi madre. Cenamos mi tío Damián, mi
madre y yo un sabroso plato de pote que, aunque sea verano, me sentó tan bien
que tuve la sensación de que hacía mucho tiempo que no comía así, con tantas
ganas y placer. Mientras cenábamos, les expliqué cómo era mi vida, pero sin
entrar en detalles tristes. Incluso les hablé de Artemisa y ambos sonrieron
cuando se percataron de que los ojos me brillaban mucho cuando hablaba de ella.
Mi madre me preguntó por qué no había venido conmigo. Cuando le conté que ella
todavía tenía trabajo en el instituto, me dijo que, en cuanto terminase con el
trabajo que tenía que hacer, viniese con nosotros, que tiene aquí su casa, y me
lo dijo con una mirada tan llena de sinceridad y cariño que no pude evitar
emocionarme.
Damián se fue a su casa cuando acabamos de
cenar y entonces mi madre y yo, después de lavar juntas los platos y todo lo
que habíamos usado en la cena, nos sentamos cabe la lareira. Aunque no
estuviese encendida, pude ver bailar las llamas, pude escuchar la voz del fuego
quebrando el silencio e incluso pude aspirar el aroma a invierno que siempre me
hizo sentir tan protegida. Cerré los ojos y traje a mi mente el recuerdo de
todas esas noches en las que en mi casa me sentía tan calentiña cuando fuera
nevaba intensamente. Recordé que, cuando tenía que irme a dormir, me envolvía
en una manta que había puesto cerquiña del fuego y después me iba a mi
habitación protegida por ese calor tan riquiño que duraba casi toda la noche.
Mi madre preparaba una manzanilla para las dos
mientras yo rememoraba todos esos instantes tan bonitos y que parecían estar
tan lejos, pero en realidad están mucho más cerca de mí de lo que pienso.
Cuando se sentó a mi lado, entonces me dijo,
con lágrimas en los ojos (y nunca podré olvidar esas palabras):
—
Te
quiero, hija mía, te quiero más que a mi vida, Agnes. Siempre te quise. Te
busqué por todas partes, te lo juro. Al final acabé hablando con la policía,
pero ni siquiera ellos supieron encontrarte. No lo entendí nunca. Incluso
pensaron que habías muerto, meniña. Tú muerta... Eso no me lo podía creer. Yo
sabía que estabas viva, pero nadie me creía, ni siquiera la policía. —Mi madre
lloraba, pero no dejó de hablar—: Yo tenía una esperanza que nunca murió. Todos
los días me despertaba sintiendo que estabas viva. Una madre sabe cuándo le
pasa algo a su hija, lo sabe, y, por mucho que intenten convencerla de que no
está viva, sabe que su hija todavía respira, lo sabe porque tenemos dentro un
vínculo que nunca se apaga. Nunca dejé de llorar por todo lo que hice y lo que
más me dolía era que sabía que tú pensabas que yo no te quería, que te había
alejado de mí porque no te quería. Eso me torturaba tanto que muchas veces
sentí que me ahogaba. Me Enfermé mucho cuando había pasado un año desde que te
fuiste. No quiero recordar esa enfermedad porque duró demasiado tiempo, pero
estuve a punto de morir en muchas ocasiones y, si aún sigo viva, Agnes, es
porque sabía que tú me necesitabas, que algún día aparecerías, y saber que te
dejaría sola si moría me hacía tener ánimo para seguir luchando por mi vida.
Aquellas palabras me hicieron llorar
profundamente, en silencio. No era capaz de mirar a mi madre a los ojos. Sólo
bastaba con oír cómo me hablaba, con esa tristeza y ese cariño que se me
clavaban en el corazón. No podía pensar en nada. Sólo la escuchaba, sintiendo
que, al decirme todo eso, las heridas que teníamos las dos en el alma iban cerrándose,
despaciño, pero iban desapareciendo como la lluvia en un río.
—
Perdóname,
Agnes, por favor, perdóname, hija —me pidió casi sin poder hablar—. Por favor,
perdóname. Me equivoqué tanto... Perdóname, hija. Te juro que nunca más volveré
a separarme de ti, nunca más.
—
No
tengo nada que perdonarte —le contesté intentando hablar con claridad—. Sólo
quiero que me permitas estar a tu lado para siempre. Yo te eché tanto de menos
que tampoco podía respirar. Yo... naiciña, yo estoy enferma, nai. Enfermé en
ese hospital y no me curé nunca, ¿sabes? Pero no fue por culpa tuya, sino
porque nadie, nunca, me permitió volver a Galicia, porque me obligaron siempre
a permanecer lejos de mi hogar, y... me hicieron mucho daño en ese hospital,
pero podría haberlo superado todo si hubiese vuelto antes, naiciña.
—
Perdóname...
Agnes... No es justo, hija mía, miña meniña, no es justo —dijo mientras me
abrazaba. Comenzó a acariciarme como si yo todavía fuese esa niña pequeniña que
tenía pesadillas por las noches y sólo se tranquilizaba en los brazos de su
madre—. No es justo que la vida fuese tan cruel contigo.
—
Contigo
también lo fue —le dije con un hilo de voz.
—
No,
yo fui cruel contigo.
—
No...
eso no es verdad. Tú pensabas que yo estaba enfermiña...
—
Y,
Agnes, créeme, yo estaba convencida de que estabas enfermiña. La tristeza que
tenías en los ojos... pero ahora sé que estabas tan tristiña porque sabías lo
que iba a pasar.
—
No
quiero que pensemos más en eso, naiciña. Ahora quiero que disfrutemos de estos
momentos tan bonitos —le dije separándome un poco de ella para mirarla a los
ojos—. Ahora estamos juntas y no quiero que haya más tristeza. No quiero que te
guardes rencor a ti misma, nai.
—
Eres
un ángel, Agnes.
—
Ya
sufrimos suficiente, nai. No quiero que sigamos haciéndolo.
—
No
lo haremos, filliña, por supuesto que no. Ahora... explícame cosiñas sobre tu
vida. Explícame qué viviste desde que te fuiste de aquí...
—
Eso
es muy triste. Preferiría olvidarlo.
—
No,
mi vida. No lo olvides. Aunque sean experiencias muy tristes, son las que te
hicieron fuerte.
—
No,
yo nunca lo fui.
—
¡Por
supuesto que sí lo eres! Eso no lo dudes nunca.
—
No
sé...
—
Venga,
cuéntame qué fue de ti.
No me atrevía a contarle todo lo que había
vivido desde que me separaron de Galicia, pues no me apetecía nada hablar de
esos recuerdos en un momento en el que me sentía tan aliviada, pero sí fui
capaz de hablarle de Gilbert y de Gaya, sobre todo de ellos. No le hablé de las
horribles épocas que viví cuando formaba parte del aquelarre, pues sabía que,
si le contaba lo enfermiña que estuve, se sentiría muy culpable y creía que ya
tenía suficiente con saber que yo todavía estoy enferma. Sí le hablé de lo que
siento cuando viene una mala época y ella me escuchó con mucha atención, sin
interrumpirme. Le expliqué cómo era mi enfermedad, qué me hacía cuando me
sentía bien y cuando me sentía morir. Le hablé también de mis viajes a Galicia,
de Artemisa y de Casandra. Le hablé de mi trabajo y le reconocí que no me
llenaba nada en absoluto trabajar allí. Eso le hizo mucha gracia.
—
¿Puedo
decirte una cosa? —me preguntó con timidez. Yo le asentí con la cabeza—. A mí
me parece que no has cambiado nada. No sé dónde tienes esa enfermedad que
dices, pero tus ojos siguen hablando en la misma lengua en la que hablaron
siempre, sigues expresándote igual que siempre, sigues siendo la misma para mí.
Tienes la misma sonrisa, la misma voz, el mismo tono de voz, los mismos gestos.
Sigues siendo esa rapaciña cariñosa que tanto quería yo, que tanto fascinaba a
los demás. Sigues siendo mi Agnes. No has cambiado nada, vida mía.
—
Es
posible —me reí con vergüenza.
—
Y,
cuando te ríes, me parece que ha llegado el amanecer. Soy tan feliz ahora,
Agnes... —me dijo presionándome las manos con fuerza e ilusión.
—
Yo
también, yo también soy muy feliz.
Y era verdad, era lo más cierto que decía en
mucho tiempo. Sentía que no había nada que me hiciese daño. Sentía que estaba
completa, que al fin había recuperado esa parte de mí que dejé en Galicia.
No puedo creerme aún que esté aquí. Me cuesta
creer que esté en mi tierra, que al fin esté con mi madre, que al fin me haya
atrevido a venir aquí ignorando los miedos. Me siento tan feliz que la
nostalgia que siento por Artemisa se silencia por momentos. Es cierto que la
echo mucho de menos, que me gustaría que estuviese aquí conmigo, pero también
sé que, si ella estuviese aquí, no habría vivido igual las cosas que viví hoy.
Esto es algo que sólo me pertenece a mí. Es algo que tenía que hacer yo sola.
Después, ya compartiré con ella todo lo que tenemos aquí, pero este viaje y
esta vuelta tenía que hacerlos yo soliña, sin nadie, para poder recuperarme a
mí misma.
Mi madre y yo estuvimos hablando hasta muy
tarde. Le di las buenas nocheciñas hacia las doce de la noche. Cuando volví a
mi cuarto, vi que artemisa me había escrito por whatsapp. Me preguntaba si
dormía y yo le dije que no. Estuvimos hablando un poquiño y me explicó que su
hermana se quedará a dormir en nuestra casa mañana, que se siente muy sola, y
yo, cuando la imaginé tan soliña, sentí tristeza por ella. Le dije que me
gustaría que estuviese aquí y le expliqué que mi madre quería conocerla, que me
dijo que, en cuanto acabase lo que tenía que hacer, viniese aquí, que aquí
tiene su casa, y a ella la asombró mucho que mi madre dijese eso.
También, mi madre y yo hablamos de las personas
que aún viven en la aldeíña, de las que se fueron y no volvieron y también de
las que, a pesar de no vivir en la aldea, vienen todos los años para el verano
para quedarse el mes de julio y el de agosto aquí. Me quedé muy sorprendida por
todo lo que me contó. Hay muchas vecinas que murieron. Cuando yo era pequeña,
ellas ya eran viejiñas. Me habló por ejemplo de la abuela de la chica que vivía
en Ourense. Creo que tendré que desvelar ya su nombre. También el de la mujer
que fue mi amiga durante un brevísimo espacio de tiempo y que después fue a
vivir a Ourense, la mujer que se enamoró de nuestro gaitero y que luego
descubrió que él se había casado con una mujer de Vigo.
La abuela de Lúa, la chica que venía los
veranos para las fiestas, murió hace muchos años, pero Lúa sigue viniendo a
nuestra aldea todos los veranos. Viven aún aquí sus padres y ella vive en
Ourense. Mi madre me dijo que, según tenía entendido, venía mañana, que
acostumbra a venir a mitades de julio y no se marcha hasta septiembre. Eso me
sorprendió mucho y me hizo sentir muy nerviosa. Quería decir que podría verla,
quiere decir que mañana me reencontraré con ella después de tantos años sin
vernos. No sé cómo estará, pero mi madre me dijo que parecía mucho más joven de
lo que es. Ella ahora tiene cuarenta y cinco años. No me quiso contar muchas
cosas de ella. Me dijo que tenía que descubrirlas yo, que tenía que ser yo
quien hablase con ella. No sé por qué, pero me dio la sensación de que mi madre
sabía cosas que yo no sé, como si ella hubiese leído mis pensamientos. No le
dije nada, pero supe enseguida que ella podía adivinar lo que yo sentí hace
tanto tiempo. Sentí que me ardían las mejillas, pero ella sólo me sonrió.
—
Creo
que deberíamos ir a dormir ya —me dijo mi madre con cariño—. Tienes que
descansar. Hoy fue un día muy largo e intenso para ti.
—
Sí,
tienes razón.
Me despedí de mi madre con un cariñoso abraciño
y después ya me encerré en mi cuarto tras lavarme los dientes. Llamé a Artemisa
y estuve hablando con ella bastante ratiño. Ahora, ya siento que no puedo estar
despierta por más tiempo. Me siento tan esperanzada y feliz que no sé si podré
dormir, a pesar de todo el sueño que tengo.
Seguramente, el día de mañana será maravilloso.
Madre mía, estaba leyendo la entrada y casi no me creía lo que estaba ocurriendo. Decías que era una entrada importante, pero no imaginaba que tanto. ¡¡Ya está en Galicia!! Pensaba que tardaría mucho más en ir, e incluso que a lo mejor no venía. También llegué a imaginar que la madre venía a verla y eso le impedía volver a Galicia jajaja. Pero por suerte, no ha sido así. No me extraña que Artemisa esté tan triste...no sé, pero yo creo que tiene que hacer un pensamiento. Si no renuncia a todo y se queda con ella en Galicia, la perderá. Agnes ya está dónde quería, feliz. No hay más que leer sus comentarios, la forma que tiene de explicar lo que siente cuando regresa a su aldea. Desde el momento que habla con las personas gallegas en el tren se puede apreciar el cambio en ella. Será algo químico, quizás, pero su enfermedad se a esfumado por completo. No sé, puedo percibir en sus palabras, en la forma en la que escribe, que aunque ama a Artemisa, ella está en otro escalón en su vida, y lo primero para ella es Galicia. Por eso Artemisa debe ponerse las pilas y dejar de lamentarse. Esto se veía venir.
ResponderEliminarEl reencuentro con su tío Damián ha sido muy emotivo, es del único que guardo buen recuerdo, pues ella en sus memorias lo recordaba como es en la realidad y tenía ganas de saber de él. Su madre ya me va cayendo mejor, aunque de momento no tiene todas mis "bendiciones" jajaja, todavía se lo tiene que currar más. Agnes se culpa, a pesar de no tener culpa ninguna, y menos siendo una niña. Su madre le quita ese peso de encima, fue su culpa, ella no tuvo anda que ver, simplemente estaba triste por lo que iba a hacer. Han pasado muchos años, pero como si se hubiese ido una semana. Todo sigue igual, su cuarto, sus cosas, su casa...es que hay cosas que no cambian, por muchos años que pasen. Ese olor especial de un hogar, esos rincones,...es especial. Ha sido un momento vital para ella, y quizás es mejor que lo haya vivido sola, sin Artemisa. Ya era hora, ¿no? La has hecho sufrir demasiado. Yo de ser Agnes, te nombraba mi enemiga número uno jajaja. No sé, pero me extraña que se quiera marchar...Houston, tenemos un problema (bueno, lo tiene Artemisa). Agnes solamente será feliz viviendo en Galicia, así que no sé que es lo que ocurrirá...pero miedo me da. Esto puede desatar una guerra sentimental entre ellas...bueno, más que puede, creo que la desatará. Teniendo ahí a su madre y a su tío, con un recibimiento tan bonito, lleno de perdón y reconciliación, sabiendo que se podrá reencontrar con viejas conocidas...no volverá a un lugar que detesta, hasta me atrevería a decir que odia. Un capítulo importantísimo, esperadísimo (llevamos mucho esperando este momento) y crucial para Agnes. Me vienen muchos interrogantes a la cabeza, muchas dudas sobre lo que puede ocurrir. Seguro que nos tienes preparado algo apasionante jijiji. Como siempre, maravillosa entrada y deseando leer más. ¡¡Cuelga pronto otra!!
Ya se sabe que la frase de Ortega "Yo soy yo, y mi circunstancia", parece una perogrullada; pero no lo es, y como muestra tenemos en esta capítulo la prueba, pues Agnes se transforma delante de nosotros a ojos vista.
ResponderEliminarCada pasito que da parece pequeño, inevitable, casi intrascendente, y sin embargo no lo es, porque Agnes se convierte muy pronto en alguien diferente. Es decir, es ella, claro, la Agnes de siempre, pero verla rebozada en esta salsa hace que todo cambie.
Me gusta mucho cómo resume su viaje y las primeras impresiones, especialmente en reencuentro con su tío Damián, que prepara el que luego vendrá con su madre y que resulta tan emotivo. Precisamente hablando con tío Damián has escrito una frase que me deja helado, porque en realidad todo el capítulo casi se resume en ella, si comprendes lo que dice has entendido el capítulo:
- Que gusto, filliña! Parece que non te fuches nunca.
— En realidade... non me fun nunca —musiteille cunha voz case inaudíbel.
— Seino.
Ese es el quid de la cuestión. Agnes se ha ido pero ha vuelto, ahora bien, ¿hasta qué punto es todo igual? El capítulo se esfuerza en subrayar el "todo es igual", la casa, el pueblo, el cariño de su madre. Agnes es ella, todo es igual, entonces ¿por qué me siento desasosegado? Pues porque, en realidad, aunque todo es igual, nada es igual. No por aquello de no poder bañarnos en el mismo río dos veces, sino porque el tiempo nos trae cosas, y no se puede ir para atrás. Regresar a casa no borra todo lo vivido y lo sentido antes, especialmente con Artemisa, ¿y cuál será ahora su papel en esta historia?
Y, para que los temores se nos aviven, al final se habla de Lúa, ¿y cuál sería el curso natural de los acontecimientos? Que ahora, libres y mayores, retomaran y reconstruyeran lo que pudo ser y no fue. Pero entonces ¿y Artemisa? Ahí nos quedamos, has conseguido que piense en ella sin que se la mencione, sin que se la aluda. Tal vez regresar a la aldea ha conseguido que desaparezca el mal recuerdo del hospital, pero Artemisa es mucho más que eso. Así que, o mucho me equivoco, o se masca la tragedia.