Martes, 26 de xuño de 2018
De novo estou escribindo
no tren. Custoume moito atopar un asento que me gustase, porque eu odio eses
que van de lado, porque me mareo moito. Parece que, como o ano pasado, atopei
gusto nisto de escribir cando saio de traballar. O ano pasado escribía moito no
tren, escribía a novela na que contaba máis ou menos os recordos que tiña
gardados na miña ialma; pero a que eu era o ano pasado non ten nada que ver coa
muller que son hogano. É certo que aínda sigo tendo os meus cambios de ánimo,
pero o ano pasado custábame moito atoparme en min mesma, non me quería case
nada, non sabía apreciarme. E creo que, malia que aínda sinta tristura de cando
en cando, estou máis reconciliada comigo mesma. Por iso o ano pasado sempre
escribía con xenreira, con demasiada impotencia, con moito desánimo, vendo sempre
o peor de cada unha das miñas lembranzas, incapaz de recoñecer que a miña
infancia foi unha das máis bonitiñas que podería ter vivido, que me podería
tocar no mundo, malia que tivese falla de moitas cousas que daquela eu nin
sequera pensaba. Escribía deixándome levar pola rabia que sentía por todo o
dano que me fixeran ao largo da miña vida, por sentirme tan desprezada polo
mundo e mesmo pola miña propia vida. Agora sei que non era así, que o vía todo
dende un punto de vista terxiversado, que a realidade non era como eu a vía,
como eu a sentía. Hei de dicir que, cando estou tan triste, tan afundida na
miña dor, vexo a realidade mudada de cores e de sensacións. Non vexo a
realidade tal como é. Artemisa sábeo moi ben, que me pasa iso, pero, nese
momento, eu non son quen de recoñecelo. Se alguén me dixese que as cousas non
son como eu as percibo, eu berraría con impotencia, dicindo que ninguén coñece
a miña propia vida mellor ca min, que eu son a única que sabe o que vivo e que
ninguén pode imaxinar o que eu sinto. Mais agora coido que as cousas son moi
diferentes. Non sei por que me sinto así, con esta capacidade de quitarlles aos
meus recordos todo o que me doía daquela, non sei por que agora podo recoñecer
con tanta sinceridade que fun a rapaciña máis feliz do mundo e que me sentía
querida polos meus veciños. Non sei por que pensei que ninguén me quería e que
todo o mundo me rexeitaba. Non era certo. Non sei por que estaba tan convencida
de que a miña nai quería afastarme da miña terra porque non me quería. Non sei
por que, sempre que falaba do que me pasara, dicía que a miña nai botoume fóra
do seu lado porque non me comprendía. Eu sabía moitas cousas que ela nunca me
dixo directamente, pero sabía que eran certas. Mais, no momento no que escribía,
esas cousas para min non eran importantes. Importaba máis o feito de que ela me
tivese arredado da miña terra, do meu único fogar. Agora, case trinta anos
despois, podo recoñecer moitas máis cousas, podo contar a verdade, unha verdade
que non está terxiversada pola miña dor nin pola miña tristura.
Pero nesta entrada quero
contar varias cousas. Non sei se poderei facelo, non sei se serei quen de
explicalo todo, pero intentareino. O primeiro que quero dicir é que teño que
confesar unha cousa da que non lle falei a ninguén, unha máis entre tantas,
entre esa morea de cousas que teño só dentro de min e que xa van saíndo da miña
ialma. Non lle contei a ninguén unha cousa que fixen a semana pasada. Nin
sequera o sabe Artemisa. Non llo direi ata que esa cousa que fixen teña
resultados. Non creo que tarde moito en chegar ese momento. Se non chega nunca,
pois nada, ao menos tereina escrita aquí, pero, se pasa, pois xa lle contarei
todo. A semana pasada envieille unha carta á miña nai. Pensei en todo o que lle
quería dicir, todo o que non fun quen de dicirlle cando estivemos en Galicia a
piques de entrar na miña aldea, cando tiven ante min a oportunidade de volver
ás rúas da miña aldea, de buscar a miña casa entre todas as que sempre estiveron
alí, cando fuxín da oportunidade de falar coa miña nai. Tiña na miña mente todo
o que lle quería dicir, sabía como lle falaría, que lle diría cando me mirase
aos ollos despois de tanto tempo sen facelo,, se é que era quen de mirarme.
Pero gardeime todo iso para min e, co paso dos días, sentín que non podía
seguir calando todo iso. Non me sinto capaz de chamala por teléfono ou de ir
buscala outra vez para despois darme a voltiña e fuxir. Pero si son quen de lle
escribir unha cartiña para que saiba que aínda existo, que lembro dela, que non
lle gardo nin a máis pequena pegada de rancor. Tamén lle quería escribir para
que ela tivese a oportunidade de explicarme o que sinte, de contarme que pasou
en realidade. E aínda agardo con moita ilusión esa resposta. Non sei se quererá
responder, pero todos os días miro na caixa do correo da nosa casa cunha
esperanza que había moito tempo que non sentía.
Teño aquí a copia da carta
que lle enviei. Primeiro escribina no ordenador, imprimina e despois copieina a
man, para que lembre da miña forma de escribir, porque non quero que as
primeiras verbas que de min recibe despois de tanto tempo sen saber nada de min
estean escritas dese xeito tan frío e tan distante. Escribín a carta a man no
tren porque non quería nin quero aínda que Artemisa saiba que estou facendo
isto. Non sei por que non quero que o saiba de momento. Quero que sexa unha
cousa miña, unha reconciliación co meu pasado, e quero que de momento isto
permaneza no silencio. Ademais tampouco quero que Artemisa estea preocupada por
se me contestou ou non. Quero sufrir a espera eu soíña, sen preocupar a ninguén
máis. Non quero que ela estea pendente de se teño resposta ou se a miña nai
decidiu esquecerse por completo de min.
Teño aquí a copia da carta
que lle escribín e, aquí, nesta entrada, escribireina para que tamén pertenza a
esta época na que, amodiño, estou reconciliándome coa miña vida, con todo o que
vivín e o que fun sempre. Agora sinto que pouco e pouco van pechándose esas
feridas que tan profundamente tiña feitas na miña ialma, coma se o tempo
estivese axudándome a sandar esas feridas.
Pois a carta que lle
escribín é esta:
Querida naiciña:
Son Agnes, a túa filla.
Non sabía como chamarte,
pois hai tanto tempo que non falamos que non sei como preferías que me dirixise
a ti, se co teu nome ou coa verba que define o que ti es para min. Ao final
decidín que te chamaría nai, naiciña, como te chamei sempre, porque, malia todo
o que pasou, ti segues sendo a miña nai. Es a miña nai nas miñas lembranzas e
neste presente no que só queda o teu recordo. Por iso queríache escribir. Hai moito
tempo que quería falar de novo contigo, dicirche que aínda existo, que aínda
respiro, que sigo eiquí. Sei que, durante todos estes anos, non deixaches de
preguntarte se eu aínda estaba viva, onde estaba, onde vivía, que fora de min.
Sei que sempre estiveches pensando en min, sempre te sentiches mal por todo o
que pasou. Sempre o souben, pero ata agora non me sentín quen de recoñecelo nin
de escribirche porque, durante moito tempo, gardei na miña ialma unha tristura
moi grande que me impedía recoñecer que aínda te botaba moito en falla, que
todos os días sentía que te botaba de menos, que quería saber como estabas.
Hai dous meses, estiven a
piques de voltar á nosa aldeíña, estiven a piques de entrar na primeira rúa que
se agocha no bosque e buscarte, pero non puiden facelo. Quería falar contigo,
quería volver ao meu pasado e atoparme de novo con todo o que alí deixei, pero
non fun quen de cruzar esa liña invisíbel que separa o meu pasado do meu
presente porque era algo moi intenso para min, porque non sabía se ti quererías
recibirme ou falar comigo. Por iso pensei que era moito máis doado falar
contigo a través desta cartiña que che escribo con moito agarimo. Non che quero
recriminar ren, non che quero botar en cara ren, ren do que pasou. O único que
quero é que saibas que quero falar contigo, que quero que me expliques o que ti
viviches. O único que quero é que poidamos falar acougadamente, xa sexa a
través das cartas ou a través do teléfono. Aínda lembro o número da nosa casa.
Dime, se queres, se segue sendo o mesmo e eu chamareite cando queiras. Se non
queres saber ren máis de min, tamén o entenderei. Entenderei que queiras deixar
atrás todo ese pasado que aínda che doe tanto. Respectarei a túa decisión,
prométocho.
Estiven lembrando
ultimamente, e moito, todo o que vivín na nosa aldea, o feliz que fun sempre,
todo o que me deches, malia todo o que pasou despois. Nunca poderei esquecer
todo o que loitaches por min, todo o que me ensinaches, todo o que me
coidaches, como sempre confiaches en min. Quero saber que sentiches ti sempre,
para te entender moito mellor, para entender o que pasou. Se queres, eu pódoche
explicar todo o que vivín dende que me afastaron da miña terra, da nosa terra,
pero tamén preciso saber se estás preparada para escoitalo todo, para
comprender todo o que vivín dende aquela. É moi duro e triste, por iso tesme
que asegurar que o queres saber, que desexas saber que me pasou dende ese día.
Naiciña, eu sigo amando
todo o que tiven sempre, sigo amando Galicia como daquela, sigo amando a nosa
aldea, os nosos bosques, as nosas leiras, o noso río. Nunca o deixei de facer,
nunca, por moitos anos que pasasen, por moi lonxe que estivese de todo. Eu sigo
sendo a mesma rapaciña que tería dado a súa vida pola súa terra. Aínda o faría.
Non desapareceu o amor que sempre sentín por ela, nunca, e sei que nunca o
fará. Non puiden volver á nosa terra ata o ano pasado. Vivo moi lonxe de
Galicia e iso mátame, naiciña miña, mátame todos os días, pero soño todos os
días, a todas horas, con poder voltar para sempre e non ter que marchar de alí
nunca máis.
Teño moito que contarche,
moitísimo.
Agardarei esperanzada a
túa resposta. Nai, pasaron case trinta anos da última vez que nos vimos, que
sei que non será a derradeira ou iso é o que máis desexo. Despois de tanto
tempo, agora é cando si son quen de falarche, de enfrontarme ao que tanto dano
me fixo.
Aínda te quero, nai,
porque es a muller que me deu a vida. E iso nunca poderá cambiar.
Agnes
Escribín moitas cartas que
borrei, escribín unha trala outra sen que ningunha me convencese, pero ao final
deixei esa porque entón non tería escrito ningunha, aínda que teño que
recoñecer que acabei escribíndolle as cousas todo mesturadas, sen case
claridade. Teño unha intuición moi forte de que me responderá, de que esta
semana recibirei a súa resposta, e iso faime sentir unha cousa tan forte que
case non son quen de aturala. Non sei como fun capaz de enviarlle esa carta.
Fíxeno a semana pasada, o xoves da semana pasada, unha mañá na que saín da miña
casa para ir ao traballo. Amencía sobre min e, antes de botar a carta na caixa
do correo, desexei que esa non fose a derradeira que enviaba. Pechei os ollos
con forza cando ouvín que esta caía no baleiro. Xa non había volta atrás. E
sentín unha mestura moi forte de medo, de ilusión e de alivio, sobre todo de
alivio. Sentín que, aínda que pode que non me conteste, me quitara un inmenso
peso de enriba, que xa rompera por fin coa barreira que me impedía enfrontarme
ao meu pasado, e, mentres ía de camiño á estación, non deixei de limparme as
bágoas que todo o tempo me saían dos ollos. Estaba tan emocionada que non podía
deixar de ter ganas de chorar, aínda que eran moi leves. Nunca crin que fose
quen de facer algo así. E non o contei ata agora porque prefería contar todo
iso que había tanto tempo que quería explicar e porque era algo tan grande para
min que case non podía pensar niso.
Pois tamén quería seguir
falando de todo o que vivín despois desa tarde que compartín con esa rapaciña
tan especial e curiosa que, en realidade, nunca coñecín con profundidade. Por
iso penso que o que sentía por ela non era amor de verdade, senón unha
atracción moi forte. Ela era moi fermosa, tiña uns ollos moi escintilantes e un
sorriso moi máxico que me roubaba o alento cada vez que mo dedicaba.
Pero, a partir da
conversación que mantivemos, todo foi distinto. Non sei por que, pero nunca
poderei esquecer todas as palabras que despois compartimos. Quedaron gravadas
na miña ialma con moita forza, como se alguén as tivese escrito con lume.
Ao día seguinte dese no
que comezaban as festas da miña aldea, eu non fun á praciña da aldea para
seguir celebrando cos demais, para seguir danzando, cantando e comendo con todos.
Non fun porque non me sentía capaz de facelo. Non o fixen ese día, nin ao
seguinte nin ao seguinte e estiven sen facelo durante polo menos catro días.
Prefería quedar na miña casa lendo ou estudando calquera cousa e xa ir pola
noite, cando xa case non quedaba ninguén na praza, só os gaiteiros e quen
sabiamos tocar as pandeiras e os pandeiros. A música esmorecía xa, pero todo
estaba tan fermoso que non podía evitar que unha forza me arrastrase e
mesturábame entre as pouquiñas persoas que quedaban alí. Despois camiñaba polo
bosque, pensando en todo o que ela me contara. Non podía crer todo o que me
dixo. Non podía e negábame a facelo, pero sabía moi ben que era verdade, que
dentro de pouco afastaríanme de Galicia sen que eu puidese facer nada para
evitalo. Queríalle preguntar á miña nai se iso era verdade, pero, cando estaba
a piques de facelo, esa tristura que eu sentía convertíase en medo e quedábame
sen voz.
As nosas festas estaban a
piques de rematar. Dende o primeiro día, eu non compartira con ela ningún
momento máis. Eu sabía que me procuraba, pero eu fuxía dela. Tamén sei que ela
veu buscarme á miña casa algunha tarde, pero a miña nai dicíalle que estaba
doente e ela conformábase con aquela resposta. Non quería vela, non quería que
me preguntase por que estivera tan ausente.
Mais, o derradeiro día de
festas, sabendo perfectamente que ma podería atopar, saín pola tardiña e fun á
praciña disposta a despedirme desas festas tan bonitiñas e máxicas. Sabía,
aínda que non o quería recoñecer, que as viviría por derradeira vez. Intentaba
que aquel pensamento non me detivese, que non me fixese chorar ata quedarme sen
bágoas, porque quería gozar desa derradeira festa con toda a miña ialma, quería
dar todo o que eu era. Quería cantar e danzar e despois falaría cos meus
veciños gozando das saborosas empanadas que cadaquén facía, e o faría todo
sabendo que esa sería a miña maneira de dicirlles aburiño a todos.
Soaba la música cun ton
morriñento que me facía dano na ialma. Custábame moito bailar. Quedábame detida
mirando como os demais tamén escoitaban esas cancións tan fermosas que tanto
nos enchían o corazón. Parecíame que o tempo deixara de pasar, que aquel intre
podía ser eterno se eu o desexaba, pero a tarde avanzaba polo día, viña o
solpor e, entre lusco e fusco, sentía que morría o día, que brillaban xa as
primeiras estrelas da noite. Tiña ganas de esquecer a miña tristura, quería
gozar da vida outra vez, coma se non soubese nada, coma se pensase outra vez
que o tempo que podía vivir na miña terra era infindo; pero moito berraba ese
presentimento que nacera na miña ialma como para que puidese sentir felicidade
e a ledicia de estar aínda alí, en medio dos carballos, preto desa árbore que
tanto amabamos todos, preto da música, envolta por completo polo soar da gaita
e da zanfona e polo tanxer dos pandeiros, tan forte como os latidos do meu
corazón. Non podía evitar sentir ganas de chorar, pois moi ben sabía que estaba
vendo todo iso por derradeira vez, que aquela era a derradeira vez que
escoitaría esas cantigas que tan dentro de min levaba, que tan ben me coñecía
xa.
A música enfeitizoume,
moito, arrincoume dese intre e levoume polo ar, lonxe, voando con ela, co seu
son. Voaba polo ceo, baixo o solpor, indo deica os derradeiros suspiros de luz
que morrían no oeste. E imaxinei que a música me levaba lonxe, cada vez máis lonxe,
sobre as montañas, os vales, os ríos, as aldeas e os bosques da miña terra, que
voaba coma se eu non tivese materia. Sentía que ninguén me podía obrigar a que
marchase, porque a miña ialma estaba suxeita á terra por un vencello que
ninguén podería quebrar xamais. E voaba coa música, ata as estrelas, lonxe de
ter que marchar de alí sen eu querelo, sen desexalo xamais.
—
Agnes?
Ouvín que alguén me
chamaba con agarimo e sorpresa, facéndome voltar de súpeto, demasiado
brutalmente, ao meu presente. Entón vin que ela estaba ao meu carón, sorríndome
coma se eu levase desaparecida durante anos e ela tivese perdido a maior parte
do tempo da súa vida procurándome por todos os recunchos do mundo. Decateime de
que os seus ollos brillaban dun xeito especial e que o sorriso que me dedicaba
era demasiado sincero e bonito. Había moito tempo que ninguén me sorría como
ela o facía, se é que algunha vez alguén me sorriu así.
—
Non bailas? —preguntoume abraiada e feliz—. Poderiamos
bailar se queres.
Eu non sabía que dicir.
Devecía por lle confesar que non podía danzar porque a tristura que levaba na
ialma non mo permitía, pero os seus ollos roubábanme a voz e deixábanme case
sen alento, sen saber que facer nin que dicir. Ela non deixaba de mirarme.
Fixábase moito nos meus acenos, nas miñas miradas, procurando en min algo que
eu non podía adiviñar.
—
Por qué non viñeches estes días ás festas? —quixo saber
colléndome da man—. Todos agardámoste sempre e estrañábanos moito que non
viñeses.
—
Non me encontraba ben —respondinlle sen mirala.
—
E logo? Que che pasaba?
Non quería dicir nada.
Agachei os ollos e desexei que todo se esvaecese, que ela me ignorase e marchase
canto antes. Non lle quería explicar ren. Non me sentía quen de facelo.
—
Queres que falemos?
—
Non. Prefiro que goces da festiña. Eu íame xa.
—
Xa? Pero se non estiveches case nada! Os teus veciños
dixéronme que sempre que viñan as festas marchabas moi tarde á túa casa, que ti
eras a que máis danzaba, cantaba e tocaba nas pandeiradas. Por que non o fas
agora? Que pasa?
Tiña bágoas nos ollos. Ela
díxoo moi ben: eu era a que máis danzaba, cantaba e tocaba nas pandeiradas.
Era. Agora xa non o podía ser, xa non tiña sentido que o fose, porque tiña que
marchar, porque me obrigarían a comezar a miña vida noutro lugar, lonxe, nun
lugar que eu xamais podería sentir como o meu fogar. Eses pensamentos non me
deixaban respirar, non calaban nunca. Estaban moito máis vivos cá música que
soaba, tan bonita nese momento, tan doce, cada vez máis lenta. A muiñeira
convertérase nunha xota e despois... nun alalá fermoso que pechaba as festas,
despois de tantos días de alegría, de ledicia, de amor e agarimo. Era un alalá
que non era da nosa terra, que non era de Ourense, senón de outro recuncho de
Galicia que quedaba moi lonxe, pero era o que máis nos gustaba a todos, ese
Alalá das Mariñas que tanto nos emocionaba. Nunca fallaba, nunca. Sempre era
unha das derradeiras cancións que cantabamos todos.
Eu tamén quería cantar,
pero tiña un nó moi forte na gorxiña. Ela seguíame ollando con curiosidade,
intentando entender as palabras silandeiras que se escapaban da miña mirada.
—
Esta canción sei tocala no piano. Ti coñécela?
—preguntoume con dozura.
—
Coñézoa —contesteille cun fío de voz, case sen voz—. É un
alalá fermosísimo.
—
E por que non cantas?
Non podía. Pensaba que, se
o intentaba, a miña voz morrería no ar e soamente sairía pranto da miña gorxa,
pero entón souben que, se non cantaba neses momentos, non podería facelo nunca
máis diante da miña terra, diante das miñas árbores, baixo ese ceo no que
morría o solpor.
Entón, suavemente, si
cantei, xunta os demais, moi baixiño ao principio, coma se non quixese que ninguén
escoitase a miña voz, ninguén, nin tan sequera o ar que me envolvía, que
cheiraba tanto a follas, a herba, a humidade; e despois con seguridade e moito
amor:
«Teño unha casiña branca
na Mariña entre loureiros,
teño paz e teño amor
e estou vivindo no ceo.
ailalala, ailalelo...
na Mariña entre loureiros,
teño paz e teño amor
e estou vivindo no ceo.
ailalala, ailalelo...
E adeus á miña casiña,
portelo do meu quinteiro,
auga da miña fontiña,
sombra do meu laranxeiro.
portelo do meu quinteiro,
auga da miña fontiña,
sombra do meu laranxeiro.
Ailalala, ailalelo...
Adeus, estrela brilante
compañeiriña da lúa;
moitas caras teño visto
máis coma a túa ningunha.
compañeiriña da lúa;
moitas caras teño visto
máis coma a túa ningunha.
Ailalala, ailalelo...»
Ela mirábame abraiada, con
bágoas nos ollos. Eu non sabía por que estaba tan emocionada. Seica fose porque
era moi fermoso como quedaban todas as nosas voces xuntas, cantando aquela cantiga
tan bonita que viña de tan lonxe e que tanto sentido tivo para min nese
momento. Seica fose a melodía do alalá, tan morriñenta, tan triste, tan lenta,
tan máxica.
—
Tes unha voz fermosísima —díxome limpándose unha bágoa
que lle esvaraba pola meixela—. Se foses a Ourense, poderías ir a algunha
escola na que...
—
Non irei a ningunha escola e o sabes.
—
Quero falar contigo.
—
Xa remata todo —musitei decatándome de que todos, nese
momento, quedamos sentindo como a música esvaecíase no ar.
—
Vamos un momento aos carballos, Agnes. Quérome despedir
de ti.
Non lle dixen nada. Aínda
tiña a miña man entre as súas, apertada con forza,e turrou de min ata que xa
estivemos entre os carballos, baixo as súas verdes pólas, entre lusco e fusco,
máis preto da anoitecida que do solpor.
—
Marcho mañá cedo —díxome con nostalxia—. Non volveremos
vernos deica o ano que vén, aínda que ti podes ir visitarme a Ourense cando
queiras.
—
Non volveremos vernos nunca máis, e o sabes.
—
Por que dis iso?
—
Sabes que esta é a derradeiriña vez que falamos.
—
Por que estás tan segura?
Non lle contestei. Aínda
tiña moitas ganas de chorar. Nese momento, preguntábame que senso tiña experimentar
esas emocións que eu sentía con tanta forza se despois todo quedaría no
esquecemento, que senso tiña aquel momento, por que me tiña que despedir dela,
por que, se non lle quería dicir adeus a nada, a nada que fose parte da miña
terra. Non podía deixar de pensar en que aquelas foran as derradeiras festas
que vivira alí, que o vindeiro ano eu estaría moi lonxe da miña aldea e xa non
podería participar nelas, eu xa estaría moi lonxe, obrigada a non poder estar
alí, afastada do meu lar sen podelo evitar.
—
Agnes, dis iso polo que che dixen o outro día?
—preguntoume con medo—. Eu falaba sen saber moi ben o que dicía. Só che dixen o
que escoitei dicir ás veciñas, pero xa sabes que moitas veces falan por falar.
Como ti dixeches, son voces murmuradoras.
—
Non, esta vez non —contesteille case sen voz. Xa me
esvaraban as bágoas polas meixelas.
—
Agnes... pero... escoita, eu irei estudar fóra cando
poida, e iso non é nada malo, ao contrario.
—
Non se trata diso soamente.
—
E logo?
—
Non importa.
—
Estás chorando...
Entón sentín que ela
achegábase a min e apertábame con moito agarimo, protexéndome entre os seus
brazos, e comezou a aloumiñarme como había moito tempo que ninguén o facía, acariñándome
os cabelos con moito agarimo, cunha dozura que me estremeceu, que me fixo
sentir que me esvaecía. Devecín por apertala máis contra miña, desexei que ese
intre non se fose nunca. Correspondín á súa apertiña con moito cariño, pero
tamén con moita vergonza. Notaba que me ardían as meixelas. Agradecín que a
anoitecida agochase a miña vergonza.
—
Non viñeches ás festas porque estabas moi triste,
verdade? —Eu acenei coa cabeza, dicíndolle si en silencio—. Tes medo, Agnes?
—Volvín asentir—. Tes que falar coa túa nai. Ela pensa que...
—
Como é posíbel que ti saibas mellor ca min todo o que ela
pensa? —pregunteille indefensa arredándome dela para poder mirala aos ollos, a
través das miñas bágoas.
—
Porque a miña nai e maila túa falan moito, porque xa
sabes que son moi amigas.
—
E que di a miña nai?
—
Pois iso... que quere o mellor para ti. Ela di que en Ourense
non poderedes vivir nunca porque ela non ten cartos para vivir alí, pero que...
—
E porque temos as nosas leiras! —exclamei con medo.
—
Si, tedes eiquí todo. Ela quere un bo futuro para ti. Non
quere que quedes eiquí sen chegar a ningures, quere que teñas futuro, di que
eiquí non o terás, que sempre estarás coidando dos animais e dos cultivos e que
ela non quere que ese sexa o teu futuro. Ela non quere que sexas pobre.
—
Eu non son pobre! Eu síntome a muller máis rica do mundo
se podo ter todo isto sempre comigo! —dixen salaiando.
—
Agnes...
—
Non quero que me digas nada máis. Ela non ten dereito a
decidir por min, non o ten...
—
É a túa nai.
—
Non abonda...
—
Agnes, pero tes que pensar en...
—
Xa abonda, por favor....
—
Agnes, non quero que a nosa despedida sexa así. Eu tamén quero
o mellor para ti.
—
E logo? Por que ti queres o mellor para min se case que
non me coñeces? —pregunteille abraiada.
—
Porque sei que es moi especial, porque si, porque creo
que si te coñezo abondo para saber que, fóra de eiquí, te agardan moitísimas
cousas boas. Eu, Agnes, eu... eu tamén son... pois...
—
Es, que? —musitei con medo.
—
Pois podo coñecer á xente axiña, sabes? Tamén, ás veces,
presinto o que vai ocorrer. Pode que eu sexa tamén algo meiguiña —contoume moi
baixiño, case sen voz—. Por iso estaba tan interesada en falar contigo, porque
che quería preguntar como vivías ti, que facías, como podía saber eu se teño
algunha habilidade estraña.
Aquelas verbas fixéronme
sentir que a terra abríase baixo os meus pés. Non puiden evitar sentirme moi
decepcionada. Non entendía por que me decepcionara tanto, pero de súpeto sentín
que todo o que vivira con ela fora parte dunha mentira que ela tecera ao redor
miña para que eu caese na súa trampa. Non sabía explicar por que me doía tanto
que me confesase que soamente quería falar comigo porque pensaba que era coma
min. Aínda que soubese que eses pensamentos eran unha tolaría, tiña que
recoñecer que, ás veces, durante intres efémeros, pensara que eu tamén era
especial para ela. Quíxenlle preguntar se de verdade só se achegara a min
porque quería sentirse identificada con alguén. Esa razón parecíame lóxica,
pero non era abondo para min. Eu crera nela. Pensara que eu lle gustaba
dalgunha maneira, que ela atopara en min unha amiguiña de verdade, seica máis
verdadeira cás que tiña en Ourense; pero non era así, non fora así.
—
Coido que o mellor é que non falemos disto —díxenlle moi
frouxiño, intentando que a miña voz non desvelase o ferida que me sentía.
—
Agnes, por favor, eu preciso que alguén me escoite, que
alguén me entenda —suplicoume ela cunha voz tremente—. Eu sei que ti me podes
entender, que non me xulgarás.
—
Non o farei nunca.
—
Agnes, eu non lle podo dicir isto a ninguén. Eu sei que
ti tamén es tan máxica coma min, que ti tes dons especiais que os demais non
saben comprender, pero eu... eu si...
—
Eu non son tan estraña como pensas —defendinme sentindo
que estaba cada vez máis asustada. Non quería que coñecesen o que eu era en
realidade—. Eu son máis normal do que cren todos.
—
Non é verdade. Dis iso porque tes moito medo a que a
xente da túa aldea poida rexeitarte, non si?
—
Non, xaora que non. Eles non me rexeitarán nunca.
—
E a túa nai? Non cres que te quere afastar de eiquí por
iso?
—
Tampouco! —exclamei a piques de estoupar de impotencia.
—
Agnes, non me podes engadar, a min non. A miña avoa
coñécete moi ben, coñeceu á túa avoíña tamén, e sempre me di que ela non ten
ningún problema contigo, que en realidade todos te respectan moito, sabes?
Aínda que tamén me dixo que, ás veces, che teñen un pouquiño de medo.
—
Medo? Eu nunca lles faría dano —musitei sentindo que a
miña ialma se esnaquizaba.
—
Sábeno todos. Agnes, tesme que axudar, por favor.
Non podía axudala. Non
sabía como facelo, pero tampouco lle podía negar a miña axuda só porque eu
tivese pensado que ela quería algo máis sincero e bonito de min. Non obstante,
a miña ialma, sempre tan esperta e intuitiva, dicíame que ela me enganaba.
Intuía, sen saber por que, que ela estaba a me dicir todo iso para xustificar o
seu comportamento. Non a cría, non a podía crer. Mais mireina aos ollos e vin
que os tiña cheos de medo. Non lle podía negar a miña comprensión cando a min
dábame tanto medo que me rexeitasen por ser coma eu era. Ademais, non quería
facelo. Aínda que non fose verdade o que me dicía, eu tampouco tiña probas para
non crela. Intentando ignorar o que sentía, pregunteille:
—
Que sentes ti?
—
Pois iso, que sento que coñezo á xente axiña e moitas
veces adiviño o que vai ocorrer. A ti pasouche iso algunha vez?
—
Pasoume, si. Eu predixen a morte do meu avó e da miña
avoa. E tamén me ocorre o mesmo que a ti. Podo coñecer moi rapidamente á xente.
—
A min pásame moito contigo.
—
E logo?
—
Sei todo de ti só mirándote aos ollos. Podo saber o que
pensas, o que sintes...
—
Daquela, se me coñeces tan ben como dis, saberás
perfectamente que eu non poderei ser feliz nunca se me afastan da miña terra.
—
Sempre a levarás no corazón, sempre sentirás esa morriña
que nunca te deixará en paz, pero tamén te agardan moitas cousas fermosas, aínda
que...
—
E logo?
—
Non podo saber moito máis.
—
Si o sabes. Sabes o mesmo ca min, pero non mo queres
dicir. Sabes perfectamente que fóra de eiquí non hai felicidade para min.
—
Só che quero desexar moita sorte na vida, Agnes. Lembra
que eiquí non poderás vivir libre nunca, nunca poderás amar libremente.
—
Por que dis iso?
—
Eu sempre lembrarei de ti. Por favor, non permitas que
ninguén che faga dano nunca, Agnes. Ti mereces ser feliz sempre. Es moi boíña e
máxica. Aburiño, Agnes.
—
Pero...
—
Dáme un biquiño —pediume colléndome das mans.
Deillo sentindo que unha
gran parte de min quedaba nese bico que ela me devolveu en silencio.
Desapareceu moito antes de que eu tivese tempo para lle preguntar por que
dixera todo iso, que vira en min para estar tan segura de que na miña aldea non
podería ser libre nunca. Non entendía as súas verbas. A miña aldea era o lugar
no que máis libre me sentía. Alí podía correr ceibe entre as árbores, coñecíame
á perfección todos os recunchos do bosque que protexía as nosas casas, coñecía
todos os recunchos da nosa aldea, coñecía perfectamente como era a vida alí e
sabía que fóra de alí non habería máis vida para min, non podería ser libre. E
agora entendo que todo o que eu pensaba era tan certo como que agora sigo
amando a miña terra como daquela. Alí tiña a miña liberdade. A miña liberdade
morreu en canto me afastaron da miña terra, dese lugar no que, supostamente, eu
non podería ser libre nunca.
Quedei soíña entre os
carballos. A noite xa caera sobre min. As estrelas brillaban, cantaban os grilos,
a lúa espallaba a súa luz polo bosque, rompendo a escuridade. Eu sabía que tiña
que volver, que a miña nai me agardaba na casa, pero non me podía mover. Non
podía deixar de escoitar as verbas que ela acababa de me dedicar. Soaban moi
forte dentro de min, calando calquera outro pensamento.
Pero ía un pouquiño de
frío e o medo e a tristura que sentía facíanme tremer. Tiña que volver se non
quería preocupar á miña nai. E volvín sentindo que todo o meu corpo pesaba coma
se eu fose de pedra. Camiñaba sentindo que a miña vida estaba comezando a
rematar.
E iso é todo por hoxe.
Traducción:
Nota de la traductora: Hay palabras que dejé escritas en gallego
simplemente porque, al traducirlas, pierden el significado original. Es el caso
de “derradeira”. En gallego, existe diferencia entre última y “derradeira”.
Algo que es último quiere decir que es el último de alguna enumeración, pero
que después de ese puede haber más. En cambio, derradeiro quiere decir que,
después de ése, ya no habrá ninguno más. Por ejemplo: a última vez que a vin
(quiere decir que fue la última vez que la vi, pero que después puede haber
alguna más) y: a derradeira vez que a vin (después de esa vez, ya no habrá
ninguna más, nunca más). Asimismo, dejé sin traducir la palabra “nai”, que
quiere decir madre y su versión diminutiva naiciña. Tampoco traduje “entre
lusco e fusco” porque no tiene semejanza con nada en castellano. Podría ser
“entre dos luces”, pero no quiere decir lo mismo. Se trata de ese momento en el
que, en el atardecer, apenas queda luz en el cielo, pero queda la suficiente
para ver sombras y lo que se esconde entre las sombras.
Martes, 26 de junio de 2018
De nuevo estoy escribiendo en el tren. Me costó
mucho encontrar un asiento que me gustase, porque yo odio esos que van de lado,
porque me mareo mucho. Parece que, como el año pasado, encontré gusto en esto
de escribir cuando salgo de trabajar. El año pasado escribía mucho en el tren,
escribía la novela en la que contaba más o menos los recuerdos que tenía
guardados en mi alma; pero la que yo era el año pasado no tiene nada que ver
con la mujer que soy hoy en día. Es cierto que aún sigo teniendo mis cambios de
ánimo, pero el año pasado me costaba mucho encontrarme en mí misma, no me quería
casi nada, no sabía apreciarme. Y creo que, a pesar de que aún sienta tristeza
de vez en cuando, estoy más reconciliada conmigo misma. Por eso el año pasado
siempre escribía con rabia, con demasiada impotencia, con mucho desánimo,
viendo siempre lo peor de cada uno de mis recuerdos, incapaz de reconocer que
mi infancia fue una de las más bonitiñas que podría haber vivido, que podría
tocarme en el mundo, aunque tuviese falta de muchas cosas que en aquel entonces
ni siquiera pensaba. Escribía dejándome llevar por la rabia que sentía por todo
el daño que me habían hecho a lo largo de mi vida, por sentirme despreciada por
el mundo e incluso por mi propia vida. Ahora sé que no era así, que lo veía
todo desde un punto de vista tergiversado, que la realidad no era como yo la
veía, como yo la sentía. He de decir que, cuando estoy tan triste, tan hundida
en mi dolor, veo la realidad mudada de colores y de sensaciones. No veo la
realidad tal como es. Artemisa lo sabe muy bien, que me pasa eso, pero, en ese
momento, yo no soy capaz de reconocerlo. Si alguien me dijese que las cosas no
son como yo las percibo, yo gritaría con impotencia, diciendo que nadie conoce
mi propia vida mejor que yo, que yo soy la única que sabe lo que vivo y que
nadie puede imaginar lo que yo siento. Mas ahora creo que las cosas son muy
diferentes. No sé por qué me siento así, con esta capacidad de quitarles a mis
recuerdos todo lo que me dolía en aquel entonces, no sé por qué ahora puedo
reconocer con tanta sinceridad que fui la rapaciña más feliz del mundo y que me
sentía querida por mis vecinos. No sé por qué pensé que nadie me quería y que
todo el mundo me rechazaba. No era cierto. No sé por qué estaba tan convencida
de que mi madre quería alejarme de mi tierra porque no me quería. No sé por qué,
siempre que hablaba de lo que me había pasado, decía que mi madre me echó de su
lado porque no me comprendía. Yo sabía muchas cosas que ella nunca me dijo
directamente, pero sabía que eran ciertas. Mas, en el momento en el que
escribía, esas cosas para mí no eran importantes. Importaba más el hecho de que
ella me hubiese alejado de mi tierra, de mi único hogar. Ahora, casi treinta
años después, puedo reconocer muchas más cosas, puedo contar la verdad, una
verdad que no está tergiversada por mi dolor ni por mi tristeza.
Pero en esta entrada quiero contar varias
cosas. No sé si podré hacerlo, no sé si seré capaz de explicarlo todo, pero lo
intentaré. Lo primero que quiero decir es que tengo que confesar una cosa de la
que no le hablé a nadie, una más entre tantas, entre esa cantidad de cosas que
tengo sólo dentro de mí y que ya van saliendo de mi alma. No le conté a nadie
una cosa que hice la semana pasada. Ni siquiera lo sabe Artemisa. No se lo diré
hasta que esa cosa que hice tenga resultados. No creo que tarde mucho en llegar
ese momento. Si no llega nunca, pues nada, al menos la tendré escrita aquí,
pero, si pasa, pues ya se lo contaré todo. La semana pasada le envié una carta
a mi madre. Pensé en todo lo que quería decirle, todo lo que no fui capaz de decirle
cuando estuvimos en Galicia a punto de entrar en mi aldea, cuando tuve ante mí
la oportunidad de volver a las calles de mi aldea, de buscar mi casa entre
todas las que siempre estuvieron allí, cuando huí de la oportunidad de hablar
con mi madre. Tenía en mi mente todo lo que quería decir, sabía cómo le
hablaría, qué le diría cuando me mirase a los ojos después de tanto tiempo sin
hacerlo, si es que era capaz de mirarme. Pero me guardé todo eso para mí y, con
el paso de los días, sentí que ya no podía seguir callando todo eso. No me
siento capaz de llamarla por teléfono o de ir a buscarla otra vez para después
darme la voltiña y huir. Pero sí soy capaz de escribirle una cartiña para que
sepa que aún existo, que me acuerdo de ella, que no le guardo ni la más pequeña
huella de rencor. También quería escribirle para que ella tuviese la
oportunidad de explicarme lo que siente, de contarme qué pasó en realidad. Y
todavía espero con mucha ilusión la respuesta. No sé si querrá responder, pero
todos los días miro en el buzón de nuestra casa con una esperanza que hacía
mucho tiempo que no sentía.
Tengo aquí la copia de la carta que le envié.
Primero la escribí en el ordenador, la imprimí y después la copié a mano, para
que se acuerde de mi forma de escribir, porque no quiero que las primeras
palabras que de mí recibe después de tanto tiempo sin saber nada de mí estén
escritas de ese modo tan frío y distante. Escribí la carta a mano en el tren
porque no quería ni quiero todavía que Artemisa sepa que estoy haciendo esto.
No sé por qué no quiero que lo sepa de momento. Quiero que sea una cosa mía,
una reconciliación con mi pasado, y quiero que de momento esto permanezca en el
silencio. Además tampoco quiero que Artemisa esté preocupada por si me contestó
o no. Quiero sufrir la espera yo soliña, sin preocupar a nadie más. No quiero
que ella esté pendiente de si tengo respuesta o si mi madre decidió olvidarse
por completo de mí.
Tengo aquí la copia de la carta que le escribí
y, aquí, en esta entrada, la escribiré para que también pertenezca a esta época
en la que, despaciño, estoy reconciliándome con mi vida, con todo lo que viví y
lo que fui siempre. Ahora siento que poco a poco van cerrándose esas heridas
que tan profundamente tenía hechas en mi alma, como si el tiempo estuviese
ayudándome a sanar esas heridas.
Pues la carta que le escribí es ésta:
Querida naiciña:
Soy Agnes, tu hija.
No sabía cómo llamarte, pues hace tanto tiempo
que no hablamos que no sé cómo preferías que me dirigiese a ti, si con tu
nombre o con la palabra que define lo que tú eres para mí. Al final decidí que
te llamaría nai, naiciña, como te llamé siempre, porque, a pesar de todo lo que
pasó, tú sigues siendo mi madre. Eres mi madre en mis recuerdos y en este
presente en el que sólo queda tu recuerdo. Por eso quería escribirte. Hace
mucho tiempo que quería hablar de nuevo contigo, decirte que aún existo, que
aún respiro, que sigo aquí. Sé que, durante todos estos años, no dejaste de
preguntarte si yo aún estaba viva, dónde estaba, dónde vivía, qué había sido de
mí. Sé que siempre estuviste pensando en mí, siempre te sentiste mal por todo
lo que pasó. Siempre lo supe, pero hasta ahora no me sentí capaz de reconocerlo
ni de escribirte porque, durante mucho tiempo, guardé en mi alma una tristeza
muy grande que me impedía reconocer que aún te echaba mucho en falta, que todos
los días sentía que te echaba de menos, que quería saber cómo estabas.
Hace dos meses, estuve a punto de volver a
nuestra aldea, estuve a punto de entrar en la primera calle que se esconde en
el bosque y buscarte, pero no pude hacerlo. Quería hablar contigo, quería
volver a mi pasado y encontrarme de nuevo con todo lo que allí dejé, pero no fui
capaz de cruzar esa línea invisible que separa mi pasado de mi presente porque
era algo muy intenso para mí, porque no sabía si tú querrías recibirme o hablar
conmigo. Por eso pensé que era mucho más fácil hablar contigo a través de esta
cartiña que te escribo con mucho cariño. No quiero recriminarte nada, no quiero
echarte en cara nada, nada de lo que pasó. Lo único que quiero es que sepas que
quiero hablar contigo, que quiero que me expliques lo que tú viviste. Lo único
que quiero es que podamos hablar tranquilamente, ya sea a través de las cartas
o a través del teléfono. Aún recuerdo el número de nuestra casa. Dime, si
quieres, si sigue siendo el mismo y yo te llamaré cuando quieras. Si no quieres
saber nada más de mí, también lo entenderé. Entenderé que quieras dejar atrás
todo ese pasado que todavía te duele tanto. Respetaré tu decisión, te lo
prometo.
Estuve rememorando últimamente, y mucho, todo
lo que viví en nuestra aldea, lo feliz que fui siempre, todo lo que me diste,
pese a todo lo que pasó después. Nunca podré olvidar todo lo que luchaste por
mí, todo lo que me enseñaste, todo lo que me cuidaste, cómo siempre confiaste
en mí. Quiero saber qué sentiste tú siempre, para entenderte mucho mejor, para
entender lo que pasó. Si quieres, yo puedo explicarte todo lo que viví desde
que me alejaron de mi tierra, de nuestra tierra, pero también necesito saber si
estás preparada para escucharlo todo, para comprender todo lo que viví desde
entonces. Es muy duro y triste, por eso tienes que asegurarme que lo quieres
saber, que deseas saber qué me pasó desde ese día.
Naiciña, yo sigo amando todo lo que tuve
siempre, sigo amando Galicia como entonces, sigo amando nuestra aldea, nuestros
bosques, nuestras vegas, nuestro río. Nunca dejé de hacerlo, nunca, por muchos
años que pasasen, por muy lejos que estuviese de todo. Yo sigo siendo la misma
rapaciña que habría dado la vida por su tierra. Aún lo haría. No desapareció el
amor que siempre sentí por ella, nunca, y sé que nunca lo hará. No pude volver
a nuestra tierra hasta el año pasado. Vivo muy lejos de Galicia y eso me mata,
naiciña mía, me mata todos los días, pero sueño todos los días, a todas horas,
con poder volver para siempre y no tener que marcharme de allí nunca más.
Tengo mucho que contarte, muchísimo. Aguardaré
esperanzada tu respuesta. Nai, pasaron casi treinta años de la última vez que
nos vimos, que sé que no será la derradeira o eso es lo que más deseo. Después
de tanto tiempo, ahora es cuando sí soy capaz de hablarte, de enfrentarme a lo
que tanto daño me hizo.
Aún te quiero, nai, porque eres la mujer que me
dio la vida. Y eso nunca podrá cambiar.
Agnes
Escribí muchas cartas que borré, escribí una
tras la otra sin que ninguna me convenciese, pero al final dejé esa porque
entonces no habría escrito ninguna, aunque tengo que reconocer que acabé
escribiéndole las cosas todo mezcladas, sin casi claridad. Tengo una intuición
muy fuerte de que me responderá, de que esta semana recibiré su respuesta, y
eso me hace sentir una cosa tan fuerte que casi no soy capaz de soportarla. No
sé cómo fui capaz de enviarle esa carta. Lo hice la semana pasada, el jueves de
la semana pasada, una mañana en la que salí de mi casa para ir al trabajo.
Amanecía sobre mí y, antes de echar la carta en el buzón, deseé que esa no
fuese la derradeira que enviaba. Cerré los ojos con fuerza cuando oí que ésta
caía en el vacío. Ya no había vuelta atrás. Y sentí una mezcla muy fuerte de
miedo, de ilusión y de alivio, sobre todo de alivio. Sentí que, aunque puede
que no me conteste, me había quitado un inmenso peso de encima, que ya había
roto por fin con la barrera que me impedía enfrentarme a mi pasado, y, mientras
iba de camino a la estación, no dejé de limpiarme las lágrimas que todo el
tiempo me salían de los ojos. Estaba tan emocionada que no podía dejar de tener
ganas de llorar, aunque eran muy leves. Nunca creí que fuese capaz de hacer
algo así. Y no lo conté hasta ahora porque prefería contar todo eso que hacía
tanto tiempo que quería explicar y porque era algo tan grande para mí que casi
no podía pensar en eso.
Pues también quería seguir hablando de todo lo
que viví después de esa tarde que compartí con esa rapaciña tan especial y
curiosa que, en realidad, nunca conocí con profundidad. Por eso pienso que lo
que sentía por ella no era amor de verdad, sino una atracción muy fuerte. Ella
era muy hermosa, tenía unos ojos muy centelleantes y una sonrisa muy mágica que
me robaba el aliento cada vez que me la dedicaba.
Pero, a partir de la conversación que
mantuvimos, todo fue distinto. No sé por qué, pero nunca podré olvidar todas
las palabras que después compartimos. Quedaron grabadas en mi alma con mucha
fuerza, como si alguien las hubiese escrito con fuego.
Al día siguiente de ese en el que comenzaban
las fiestas de mi aldea, yo no fui a la placiña de mi aldea para seguir
celebrando con los demás, para seguir danzando, cantando y comiendo con todos.
No fui porque no me sentía capaz de hacerlo. No lo hice ni ese día, ni al
siguiente ni al siguiente y estuve sin hacerlo durante por lo menos cuatro
días. Prefería quedarme en mi casa leyendo o estudiando cualquier cosa y ya ir
por la noche, cuando ya casi no quedaba nadie en la plaza, sólo los gaiteros y
quienes sabíamos tocar las panderetas y los tambores. La música se desvanecía
ya, pero todo estaba tan hermoso que no podía evitar que una fuerza me
arrastrase y me mezclaba entre las poquiñas personas que quedaban allí. Después
caminaba por el bosque, pensando en todo lo que ella me había contado. No podía
creer todo lo que me dijo. No podía y me negaba a hacerlo, pero sabía muy bien
que era verdad, que dentro de poco me alejarían de Galicia sin que yo pudiese
hacer nada para evitarlo. Quería preguntarle a mi madre si eso era verdad,
pero, cuando estaba a punto de hacerlo, esa tristeza que yo sentía se convertía
en miedo y me quedaba sin voz.
Nuestras fiestas estaban a punto de terminar.
Desde el primer día, yo no había compartido con ella ningún momento más. Yo
sabía que me buscaba, pero huía de ella. También sé que vino a buscarme a mi
casa alguna vez, pero mi madre le decía que estaba enferma y ella se conformaba
con aquella respuesta. No quería verla, no quería que me preguntase por qué
había estado tan ausente.
Mas, el derradeiro día de fiestas, sabiendo
perfectamente que podría encontrármela, salí por la tardiña y fui a la placiña
dispuesta a despedirme de esas fiestas tan bonitiñas y mágicas. Sabía, aunque
no quería reconocerlo, que las viviría por derradeira vez. Intentaba que aquel
pensamiento no me detuviese, que no me hiciese llorar hasta quedarme sin
lágrimas, porque quería disfrutar de esa derradeira fiesta con toda mi alma,
quería dar todo lo que yo era. Quería cantar y danzar y después hablaría con
mis vecinos disfrutando de las sabrosas empanadas que cada uno hacía, y lo
haría todo sabiendo que ésa sería mi manera de decirles adiosiño a todos.
Sonaba la música con un tono morriñoso que me
hacía daño en el alma. Me costaba mucho bailar. Me quedaba detenida mirando
cómo los demás también escuchaban esas canciones tan hermosas que tanto nos
llenaban el corazón. Me parecía que el tiempo había dejado de pasar, que aquel
instante podía ser eterno si yo lo deseaba, pero la tarde avanzaba por el día,
venía el crepúsculo y, entre lusco e fusco, sentía que moría el día, que
brillaban ya las primeras estrellas de la noche. Tenía ganas de olvidar mi
tristeza, quería disfrutar de la vida otra vez, como si no supiese nada, como
si pensase otra vez que el tiempo que podía vivir en mi tierra era infinito;
pero mucho gritaba ese presentimiento que había nacido en mi alma como para que
pudiese sentir felicidad y la delicia de estar aún ahí, en medio de los robles,
cerca de ese árbol que tanto amábamos todos, cerca de la música, envuelta por
completo por el sonar de la gaita y de la zanfoña y por el tañer de los
tambores, tan fuerte como los latidos de mi corazón. No podía evitar sentir
ganas de llorar, pues muy bien sabía que estaba viendo todo eso por derradeira
vez, que aquélla era la derradeira vez que escucharía esas cantigas que tan
dentro de mí llevaba, que tan bien me conocía ya.
La música me hechizó, mucho, me arrancó de ese
instante y me llevó por el aire, lejos, volando con ella, con su sonido. Volaba
por el cielo, bajo el ocaso, yendo hacia los derradeiros suspiros de luz que
morían en el oeste. E imaginé que la música me llevaba lejos, cada vez más
lejos, sobre las montañas, los valles, los ríos, las aldeas y los bosques de mi
tierra, que volaba como si yo no tuviese materia. Sentía que nadie podía
obligarme a que me marchase, porque mi alma estaba sujeta a la tierra por un
vínculo que nadie podría quebrar jamás. Y volaba con la música, hasta las
estrellas, lejos de tener que marcharme de allí sin yo quererlo, sin desearlo
jamás.
—
¿Agnes?
Oí que alguien me llamaba con cariño y
sorpresa, haciéndome regresar de súbito, demasiado brutalmente, a mi presente. Entonces
vi que ella estaba a mi lado, sonriéndome como si yo llevase desaparecida
durante años y ella hubiese perdido la mayor parte del tiempo de su vida
buscándome por todos los rincones del mundo. Me percaté de que sus ojos
brillaban de un modo especial y que la sonrisa que me dedicaba era demasiado
sincera y bonita. Hacía mucho tiempo que nadie me sonreía como ella lo hacía,
si es que alguna vez alguien me sonrió así.
—
¿No
bailas? —me preguntó asombrada y feliz—. Podríamos bailar si quieres.
Yo no sabía qué decir. Ansiaba confesarle que
no podía bailar porque la tristeza que llevaba en el alma no me lo permitía,
pero sus ojos me robaban la voz y me dejaban casi sin aliento, sin saber qué
hacer ni qué decir. Ella no dejaba de mirarme. Se fijaba mucho en mis gestos,
en mis miradas, buscando en mí algo que yo no podía adivinar.
—
¿Por
qué no viniste estos días a las fiestas? —quiso saber cogiéndome de la mano—.
Todos te esperamos siempre y nos extrañaba mucho que no vinieses.
—
No
me encontraba bien —le respondí sin mirarla.
—
E
logo? ¿Qué te pasaba?
No quería decir nada. Agaché los ojos y deseé
que todo se desvaneciese, que ella me ignorase y se marchase cuanto antes. No
quería explicarle nada. No me sentía capaz de hacerlo.
—
¿Quieres
que hablemos?
—
No.
Prefiero que disfrutes de la fiestiña. Yo me iba ya.
—
¿Ya?
¡Pero si no estuviste casi nada! Tus vecinos me dijeron que siempre que venían
las fiestas te marchabas muy tarde a tu casa, que tú eras la que más danzaba,
cantaba y tocaba en las pandeiradas. ¿Por qué no lo haces ahora? ¿Qué pasa?
Tenía lágrimas en los ojos. Ella lo dijo muy
bien: yo era la que más danzaba, cantaba y tocaba en las pandeiradas. Era.
Ahora ya no lo podía ser, ya no tenía sentido que lo fuese, porque tenía que
marcharme, porque me obligarían a comenzar mi vida en otro lugar, lejos, en un
lugar que yo jamás podría sentir como mi hogar. Esos pensamientos no me dejaban
respirar, no callaban nunca. Estaban mucho más vivos que la música que sonaba,
tan bonita en ese momento, tan dulce, cada vez más lenta. La muiñeira se había
convertido en una xota y después... en un alalá hermoso que cerraba las
fiestas, después de tantos días de alegría, de delicia, de amor y cariño. Era
un alalá que no era de nuestra tierra, que no era de Ourense, sino de otro rincón
de Galicia que quedaba muy lejos, pero era el que más nos gustaba a todos, ese
Alalá das Mariñas que tanto nos emocionaba. Nunca fallaba, nunca. Siempre era
una de las derradeiras canciones que cantábamos todos.
Yo también quería cantar, pero tenía un nudo muy fuerte en la gargantiña. Ella seguía mirándome con curiosidad, intentando entender las silentes palabras que se escapaban de mi mirada.
Yo también quería cantar, pero tenía un nudo muy fuerte en la gargantiña. Ella seguía mirándome con curiosidad, intentando entender las silentes palabras que se escapaban de mi mirada.
—
Esta
canción sé tocarla en el piano. ¿Tú la conoces? —me preguntó con dulzura.
—
La
conozco —le contesté con un hilo de voz, casi sin voz—. Es un alalá
hermosísimo.
—
¿Y
por qué no cantas?
No podía. Pensaba que, si lo intentaba, mi voz
moriría en el aire y solamente saldría llanto de mi garganta, pero entonces
supe que, si no cantaba en esos momentos, no podría hacerlo nunca más delante
de mi tierra, delante de mis árboles, bajo ese cielo en el que moría el crepúsculo.
Entonces, suavemente, sí canté, junto a los
demás, muy bajiño al principio, como si no quisiese que nadie escuchase mi voz,
nadie, ni tan siquiera el aire que me envolvía, que olía tanto a hojas, a
hierba, a humedad; y después con seguridad y mucho amor.
«Tengo
una casiña blanca
en la Mariña entre laureles,
tengo paz y tengo amor
y estoy viviendo en el cielo.
en la Mariña entre laureles,
tengo paz y tengo amor
y estoy viviendo en el cielo.
Ailalala,
ailalelo...
Y adiós a
mi casiña,
ventanilla de mi quinta,
agua de mi fontiña,
sombra de mi naranjo.
ventanilla de mi quinta,
agua de mi fontiña,
sombra de mi naranjo.
Ailalala,
ailalelo...
Adiós,
estrella brillante
compañeriña de la luna,
muchas caras he visto
mas como la tuya ninguna.
compañeriña de la luna,
muchas caras he visto
mas como la tuya ninguna.
Ailalala,
ailalelo...»
Ella me miraba asombrada, con lágrimas en los
ojos. Yo no sabía por qué estaba tan emocionada. Tal vez fuese porque era muy
hermoso cómo quedaban todas nuestras voces juntas, cantando aquella cantiga tan
bonita que venía de tan lejos y que tanto sentido tuvo para mí en ese momento.
Tal vez fuese la melodía del alalá, tan morriñosa, tan triste, tan lenta, tan
mágica.
—
Tienes
una voz hermosísima —me dijo limpiándose una lágrima que le resbalaba por la
mejilla—. Si fueses a Ourense, podrías ir a alguna escuela en la que...
—
No
iré a ninguna escuela y lo sabes.
—
Quiero
hablar contigo.
—
Ya
acaba todo —musité percatándome de que todos, en ese momento, nos quedamos
sintiendo cómo la música se desvanecía en el aire.
—
Vayamos
un momento a los robles, Agnes. Quiero despedirme de ti.
No le dije nada. Todavía tenía mi mano entre
las suyas, apretada con fuerza, y tiró de mí hasta que ya estuvimos entre los
robles, bajo sus verdes ramas, entre lusco e fusco, más cerca de la anochecida
que del crepúsculo.
—
Me
marcho mañana temprano —me dijo con nostalgia—. No volveremos a vernos hasta el
año que viene, aunque tú puedes ir a visitarme a Ourense cuando quieras.
—
No
volveremos a vernos nunca más, y lo sabes.
—
¿Por
qué dices eso?
—
Sabes
que ésta es la derradeiriña vez que hablamos.
—
¿Por
qué estás tan segura?
No le contesté. Todavía tenía muchas ganas de
llorar. En ese momento, me preguntaba qué sentido tenía experimentar esas
emociones que yo sentía con tanta fuerza si después todo quedaría en el olvido,
qué sentido tenía aquel momento, por qué tenía que despedirme de ella, por qué,
si no quería decirle adiós a nada, a nada que fuese parte de mi tierra. No
podía dejar de pensar en que aquéllas habían sido las derradeiras fiestas que
había vivido allí, que el año viniente yo estaría muy lejos de mi aldea y ya no
podría participar en ellas, yo ya estaría muy lejos, obligada a no poder estar
allí, alejada de mi hogar sin poder evitarlo.
—
Agnes,
¿dices eso por lo que te dije el otro día? —me preguntó con miedo—. Yo hablaba
sin saber muy bien lo que decía. Sólo te dije lo que escuché decir a las
vecinas, pero ya sabes que muchas veces hablan por hablar. Como tú dijiste, son
voces murmuradoras.
—
No,
esta vez no —le contesté casi sin voz. Ya me resbalaban las lágrimas por las
mejillas.
—
Agnes...
pero... escucha, yo iré a estudiar fuera cuando pueda, y eso no es nada malo,
al contrario.
—
No
se trata de eso solamente.
—
E
logo?
—
No
importa.
—
Estás
llorando...
Entonces sentí que ella se acercaba a mí y me
abrazaba con mucho cariño, protegiéndome entre sus brazos, y comenzó a
acariciarme como hacía mucho tiempo que nadie lo hacía, acariciándome los
cabellos con mucho cariño, con una dulzura que me estremeció, que me hizo
sentir que me desvanecía. Ansié apretarla más contra mí, deseé que ese instante
no se fuese nunca. Correspondí a su abraciño con mucho cariño, pero también con
mucha vergüenza. Notaba que me ardían las mejillas. Agradecí que la anochecida
escondiese mi vergüenza.
—
No
viniste a las fiestas porque estabas muy triste, ¿verdad? —Yo gesticulé con la
cabeza, diciéndole sí en silencio—. ¿Tienes miedo, Agnes? —Volví a asentir—.
Tienes que hablar con tu madre. Ella piensa que...
—
¿Cómo
es posible que tú sepas mejor que yo todo lo que ella piensa? —le pregunté
indefensa alejándome de ella para poder mirarla a los ojos, a través de mis
lágrimas.
—
Porque
mi madre y la tuya hablan mucho, porque ya sabes que son muy amigas.
—
¿Y
qué dice mi madre?
—
Pues
eso... que quiere lo mejor para ti. Ella dice que en Ourense no podréis vivir
nunca porque ella no tiene dinero para vivir allí, pero que...
—
¡Y
porque tenemos nuestras vegas! —exclamé con miedo.
—
Sí,
tenéis aquí todo. Ella quiere un buen futuro para ti. No quiere que te quedes
aquí sin llegar a ninguna parte, quiere que tengas futuro, dice que aquí no lo
tendrás, que siempre estarás cuidando de los animales y de los cultivos y que
ella no quiere que ése sea tu futuro. Ella no quiere que seas pobre.
—
¡Yo
no soy pobre! ¡Yo me siento la mujer más rica del mundo si puedo tener todo
esto siempre conmigo! —dije sollozando.
—
Agnes...
—
No
quiero que me digas nada más. Ella no tiene derecho a decidir por mí, no lo
tiene...
—
Es
tu madre.
—
No
es suficiente...
—
Agnes,
pero tienes que pensar en...
—
Ya
basta, por favor...
—
Agnes,
no quiero que nuestra despedida sea así. Yo también quiero lo mejor para ti.
—
E
logo? ¿Por qué tú quieres lo mejor para mí si casi no me conoces? —le pregunté
sorprendida.
—
Porque
sé que eres muy especial, porque sí, porque creo que sí te conozco suficiente
para saber que, fuera de aquí, te esperan muchísimas cosas buenas. Yo, Agnes,
yo... yo también soy... pues...
—
Eres,
¿qué? —musité con miedo.
—
Pues
puedo conocer a la gente enseguida, ¿sabes? A veces, presiento lo que va a
ocurrir. Puede que yo sea también algo meiguiña —me contó bajiño, casi sin
voz—. Por eso estaba tan interesada en hablar contigo, porque quería
preguntarte cómo vivías tú, qué hacías, cómo podía saber yo si tengo alguna
habilidad extraña.
Aquellas palabras me hicieron sentir que la
tierra se abría bajo mis pies. No pude evitar sentirme muy decepcionada. No
entendía por qué me había decepcionado tanto, pero de súbito sentí que lo que
había vivido con ella había sido parte de una mentira que ella había tejido a
mi alrededor para que yo cayese en su trampa. No sabía explicar por qué me
dolía tanto que me confesase que solamente quería hablar conmigo porque pensaba
que era como yo. Aunque supiese que esos pensamientos eran una locura, tenía
que reconocer que, a veces, durante instantes efímeros, había pensado que yo
también era especial para ella. Quise preguntarle si de verdad sólo se había
acercado a mí porque quería sentirse identificada con alguien. Esa razón me
parecía lógica, pero no era suficiente para mí. Yo había creído en ella. Había
pensado que yo le gustaba de alguna manera, que ella había encontrado en mí una
amiguiña de verdad, tal vez más verdadera que las que tenía en Ourense; pero no
era así. No había sido así.
—
Creo
que lo mejor es que no hablemos de esto —le dije muy flojiño, intentando que mi
voz no desvelase lo herida que me sentía.
—
Agnes,
por favor, yo necesito que alguien me escuche, que alguien me entienda —me
suplicó ella con una voz trémula—. Yo sé que tú me puedes entender, que no me
juzgarás.
—
No
lo haré nunca.
—
Agnes,
yo no le puedo decir esto a nadie. Yo sé que tú también eres tan mágica como
yo, que tú tienes dones especiales que los demás no saben comprender, pero
yo... yo sí...
—
Yo
no soy tan extraña como piensas —me defendí sintiendo que estaba cada vez más
asustada. No quería que conociesen lo que yo era en realidad—. Yo soy más
normal de lo que creen todos.
—
No
es verdad. Dices eso porque tienes mucho miedo a que la gente de tu aldea pueda
rechazarte, ¿verdad?
—
No,
claro que no. Ellos no me rechazarán nunca.
—
¿Y
tu madre? ¿No crees que quiere alejarte de aquí por eso?
—
¡Tampoco!
—exclamé a punto de estallar de impotencia.
—
Agnes,
no me puedes engañar, a mí no. Mi abuela te conoce muy bien, conoció a tu
abueliña también, y siempre me dice que ella no tiene ningún problema contigo,
que en realidad todos te respetan mucho, ¿sabes? Aunque también me dijo que, a
veces, te tienen un poquiño de miedo.
—
¿Miedo?
Yo nunca les haría daño —musité sintiendo que el alma se me partía.
—
Lo
saben todos. Agnes, tienes que ayudarme, por favor.
No podía ayudarla. No sabía cómo hacerlo, pero
tampoco podía negarle mi ayuda sólo porque yo hubiese pensado que ella quería
algo más sincero y bonito de mí. No obstante, mi alma, siempre tan despierta e
intuitiva, me decía que ella me engañaba. Intuía, sin saber por qué, que ella
estaba diciéndome todo eso para justificar su comportamiento. No la creía, no
podía creerla. Mas la miré a los ojos y vi que los tenía llenos de miedo. No
podía negarle mi comprensión cuando a mí me daba tanto miedo que me rechazasen
por ser como yo era. Además, no quería hacerlo. Aunque no fuese verdad lo que
me decía, yo tampoco tenía pruebas para no creerla. Intentando ignorar lo que
sentía, le pregunté:
—
¿Qué
sientes tú?
—
Pues
eso, que siento que conozco a la gente enseguida y muchas veces adivino lo que
va a ocurrir. ¿A ti te pasó eso alguna vez?
—
Me
pasó, sí. Yo predije la muerte de mi abuelo y de mi abuela. Y también me ocurre
lo mismo que a ti. Puedo conocer muy rápidamente a la gente.
—
A
mí me pasa mucho contigo.
—
E
logo?
—
Sé
todo de ti sólo mirándote a los ojos. Puedo saber lo que piensas, lo que
sientes...
—
Entonces,
si me conoces tan bien como dices, sabrás perfectamente que yo no podré ser
feliz nunca si me alejan de mi tierra.
—
Siempre
la llevarás en el corazón, siempre sentirás esa morriña que nunca te dejará en
paz, pero también te esperan muchas cosas hermosas, aunque...
—
E
logo?
—
No
puedo saber mucho más.
—
Sí
lo sabes. Sabes lo mismo que yo, pero no me lo quieres decir. Sabes que fuera
de aquí no hay felicidad para mí.
—
Sólo
quiero desearte mucha suerte en la vida, Agnes. Recuerda que aquí no podrás
vivir libre nunca, nunca podrás amar libremente.
—
¿Por
qué dices eso?
—
Yo
siempre te recordaré. Por favor, no permitas que nadie te haga daño nunca,
Agnes. Tú mereces ser feliz siempre. Eres muy bueniña y mágica. Adiosiño, Agnes.
—
Pero...
—
Dame
un besiño —me pidió cogiéndome de las manos.
Se lo di sintiendo que una gran parte de mí se
quedaba en ese beso que ella me devolvió en silencio. Desapareció mucho antes
de que yo tuviese tiempo para preguntarle por qué había dicho todo eso, qué
había visto en mí para estar tan segura de que en mi aldea no podría ser libre
nunca. No entendía sus palabras. MI aldea era el lugar en el que más libre me
sentía. Allí podía correr libre entre los árboles, me conocía a la perfección
todos los rincones del bosque que protegía nuestras casas, conocía todos los
rincones de nuestra aldea, conocía perfectamente cómo era la vida allí y sabía
que fuera de allí no habría más vida para mí, no podría ser libre. Y ahora
entiendo que todo lo que yo pensaba era tan cierto como que ahora sigo amando mi
tierra como entonces. Allí tenía mi libertad. Mi libertad murió en cuanto me
alejaron de mi tierra, de ese lugar en el que, supuestamente, yo no podría ser
libre nunca.
Me quedé soliña entre los robles. La noche ya
había caído sobre mí. Las estrellas brillaban, cantaban los grillos, la luna
esparcía su luz por el bosque, rompiendo la oscuridad. Yo sabía que tenía que
volver, que mi madre me aguardaba en casa, pero no podía moverme. No podía
dejar de escuchar las palabras que ella acababa de dedicarme. Sonaban muy
fuerte dentro de mí, callando cualquier otro pensamiento.
Pero hacía un poquiño de frío y el miedo y la
tristeza que sentía me hacían temblar. Tenía que volver si no quería preocupar
a mi madre. Y volví sintiendo que todo mi cuerpo pesaba como si yo fuese de piedra. Caminaba sintiendo que mi vida estaba empezando a
terminar.
Y eso es todo por hoy.
Después de días en los que mi cabeza estaba a punto de explotar, por fin puedo relajarme y leer. No quería leer esta entrada con prisas y agobiado. Le he podido dedicar el tiempo que me ha dado la gana, saboreando cada palabra.
ResponderEliminarLo primero que hay que resaltar es que Agnes sigue animada, se quiere más y puede ver las cosas con otra perspectiva, o digamos que con la perspectiva más real. He de reconocer que me he sorprendido y mucho con algunas frases. Piensa que yo tenía una idea tras leer sus memorias que nada tiene que ver con esto, así que me choca mucho descubrir que todo aquello no era real, que sus vecinos no eran tan malos, que la rechazaban...y que su madre era un auténtico monstruo. Esta realidad, la verdadera, me gusta mucho más. Me alegra que Agnes pueda contar lo que de verdad ocurrió. "Era incapaz de reconocer que mi infancia fue una de las más bonitiñas que podría haber vivido". ¡Ahhhhhh! ¡Con lo que sufrimos con su desgraciada niñez! Que lo único que le gustaba era estar sola en el bosque y resulta que estaba de fiestas, cantando y dando a la pandereta, tanto que era la que más cantaba, mejor lo hacía e incluso la echaban de menos."Fui la rapaciña más feliz del mundo y que me sentía querida por mis vecinos" es otra frase que me ha sorprendido mucho. Nada que ver con lo que nos contó desde la rabia más absoluta. Es comprensible que lo viese todo tan negro, estaba encerrada en un lugar infernal y nadie la rescataba.
La carta a su madre es preciosa. No le reprocha nada, no está enfadada. Eso es bueno, es la mejor forma de retomar la relación, de cerrar heridas. Sigo sintiendo una gran animadversión por su madre, no lo puedo evitar, estoy influenciado por todo lo que leí y por todo lo que le ocurrió a Agnes en aquel lugar. Por todo lo que cuenta, su madre la trató bien, la quería mucho y quería lo mejor para ella. Que la encerrase en un manicomio dista mucho de todo eso, pero esta es la visión que tengo tras conocer solamente una parte de la historia, nos falta escuchar la versión de la madre. Debe ser interesante que es lo que la precipitó a encerrarla de esa forma, sabiendo el daño que le podía hacer. Es una carta sincera, a corazón abierto, espero que la madre le responda y le ayude a comprender mejor lo ocurrido. Yo creo que ni ella sabe en realidad que es lo que pasó para que su madre tomase esas decisiones. Espero saberlo pronto, tengo muchas de conocer su versión de la historia.
Por otra parte está la chica. Es buena, aunque sea como un elefante entrando en una cacharrería, que lo tira todo, es torpe, pero no lo hace con mala intención. Sin querer está consiguiendo que Agnes se derrumbe y lo vea todo negro. Dice que conoce bien a la gente y con solo mirarle a los ojos ya sabe lo que siente, así que seguro que sabe que se siente muy atraída por ella. ¿Sentiría ella lo mismo? Yo creo que sí. Necesita su ayuda, que Agnes la guíe, pero en esos momentos Agnes estaba muy perdida, la realidad se le venía encima y no era capaz de ayudar a nadie. Quizás esta chica fuese tan torpe precisamente por eso, por gustarle Agnes y no ser capaz de controlar lo que dice ni sus impulsos. Me da pena que se marche para siempre, que ya no sepamos que fue de ella. Me la imagino de periodista, usando sus contactos para encontrar a Agnes. Quién sabe, no es una idea tan disparatada. Aunque a una que yo me sé no le haría ni chispa de gracia...Jajajaja.
Otra entrada reveladora, que tira por tierra todo aquello que teníamos por sentado y se nos abre un horizonte de nuevas posibilidades. Me alegra muchísimo que Agnes nos relate estos momentos, que sepamos la verdad sobre su niñez. Espero que nos siga deleitando con momentos como estos, aunque este capítulo sea un poco más amargo, lo he leído con un placer inmenso. ¡Que sigaaaaa!
Qué entrada tan bonita, pero a la vez también qué triste. Me he quedado con una sensación rara después de la lectura, que he repetido, y luego, con tranquilidad, he analizado qué es lo que me provoca el texto, saber lo que Agnes nos está confesando; claro, son muchas cosas a la vez, pero la más primaria para mí, la que sobresale de las demás, es decepción. Decepción por algo absurdo, y es simplemente comprender que Agnes es como los demás, un ser humano más, con flaquezas y debilidades, como el resto de los personajes, como Gilbert, como Casandra, incluso como Artemisa... pero ella hasta ahora me parecía un ser ideal, duro y hecho de otra pasta. Naturalmente no le reprocho nada, ¿cómo podría? Igual que ella le dice a su amiga, nunca la juzgaría. Es casi seguro que el paso por el hospital sea el principal causante de estas reacciones, y ahora que lo pienso conozco a alguna persona que ha hecho lo mismo, a saber, reescribir su pasado, tergiversando una infancia feliz hasta convertirla en poco menos que un infierno.
ResponderEliminarEso sí, la carta que manda a su madre me parece preciosa, y seguramente tiene razón al suponer que va a recibir respuesta, porque una madre nunca deja de ejercer; me imagino que ella también está arrepentida de algunas decisiones que tomó en relación con Agnes, pero ¡es tan difícil no equivocarse nunca! Lo hecho ya es parte del pasado, y como tal no se puede cambiar, pero sí es posible retomar la relación, yo creo que la madre de Agnes puede ser un personaje fundamental, otra mujer fuerte (así me la imagino) que tendrá cosas que decir acerca de todo lo que está pasando.
También me estremece el asunto de esa amiga, causante involuntaria de una conmoción en la vida de Agnes, ¿qué habría pasado si todo hubiese seguido como hasta el momento, con esas visitas anuales? ¿se habían terminado enamorando? También pienso en dónde habrá ido a parar, en que habrá terminado su vida, y lo que más curiosidad me da sería saber qué recuerda ella de todo lo que pasó, cuál es su versión... no sé por qué, pero me parece que no ha olvidado a Agnes y tiene buen recuerdo de ella, sería interesante plantear un reencuentro.
Lo que consigue también esta entrada es que me replantee todo lo que ha escrito Agnes, ¿qué es realidad y qué fabulación? Y con esto queda la puerta abierta no solo a que Agnes haya cambiado a propósito sus relatos del pasado, sino a que su misma memoria no sea fiel a lo que pasó realmente. También esto me ha hecho reflexionar, porque creo que lo que este fenómeno de deformación, incluso inconsciente, nos pasa a todos constantemente, de hecho estoy seguro de que si relatásemos alguna experiencia común pasada, por ejemplo la presentación de La Dama de la Noche, o episodios del viaje a Galicia, si bien coincidiríamos en lo fundamental, tendríamos diferencias notables en algunas cosas, ¡qué cosas!
El lenguaje del texto es muy bonito, nunca había leído en gallego, ya lo sabes, pero hacerlo ahora es como seguir un curso acelerado, además con las aclaraciones que haces me ayudas mucho, tienes mucha facilidad para adaptarte, te sigo animando a que te presentes a algún certamen o concurso de textos en gallego, no me extrañaría que dejases al jurado patidufuso.