sábado, 3 de noviembre de 2018

DIARIO DE AGNES: DOMINGO, 4 DE NOVEMBRO DE 2018

Domingo, 4 de novembro de 2018

É coma se tivese volto ao pasado. A miña nai contoume que había tempo que non celebraban Magosto coa compaña do frío e mesmo da presenza da neve lonxana que xa caeu nas montañas de Ourense. Había tempo que non celebraban un Magosto tan ancestral e semellante ao que celebrabamos hai tantos anos. É coma se eu tivese volto á miña nenez. Case que non hai diferenza entre o Magosto que celebramos onte cos Magostos nos que eu participaba cando era cativiña. Agora síntome chea de nostalxia porque hai tempo que non celebraba unha festa tan propia da miña terra e gustaríame vivila outra vez. Non o poderemos facer ata o ano que vén. Agora sei que non terán que pasar tantos anos para que o poida celebrar outra vez. Gustoume tanto a festa de onte que me sinto incapaz de explicala con verbas porque coido que non hai verbas que poidan expresar toda a beleza e a maxia deses momentos. Esquecín de que nos atopamos no século XXI. Parecíame que de novo estabamos neses anos antigos nos que non existía nin a metade das cousas que agora temos. Empregabamos a calor do lume coma se non houbese outra maneira de cociñar, cantabamos e tocabamos música como se fixo sempre, rimos e falamos, contamos historias, compartimos lembranzas e risos coma se non existisen todos eses aparellos que agora están afastando á xente. A miña aldea segue tinxida coas mesmas cores que a tinxían cando eu era unha meniña. Ademais, compartir coa xente de sempre ese amor aos nosos costumes e ás nosas tradicións foi algo tan bonito que coido que non se pode explicar, só sentir. E sentir que todos somos unha familia, que non importa o tempo que vivimos separados, que todos voltabamos a esa realidade na que só nós podemos estar, porque seguimos sendo os de sempre, malia o tempo que pasase. Seguimos amando da mesma maneira, gozando igual da música, da calor da lareira, do celme das castañas feitas ao lume, da música soando polos recunchos todos do bosque e da nosa aldea, lonxe de calquera outra forma de vida. E compartir con Artemisa todo iso coma se ela sempre tivese estado connosco, formando parte deses momentos tan importantes e especiais... Síntome arestora coma se o paso do tempo se invertese, coma se agora estivese noutra realidade. Quedan na miña ialma os recordos e os ecos de todo o que vivimos onte. Ademais, sinto que non hai diferenza entre o mundo da vida e o mundo da morte, que non hai separación entre as dúas realidades, porque xuro que onte estaban connosco todos eses seres queridos que se foron aparentemente para sempre. Namentres bailabamos e cantabamos, namentres asabamos as castañas no lume, namentres compartiamos todo, eu sentía que a miña avoa e Lúa estaban connosco, que estaban connosco as ialmas deses seres queridos que os demais lembraban. Miraba ao meu redor e parecíame que na escuridade podía atopar os seus ollos. Quería crer que era algo que só eu sentía, porque me custaba pensar que os demais tamén o percibían; pero a mirada de Artemisa, a da miña nai e dos demais veciños da aldeíña confirmábanme que estaban sentindo o mesmo ca min. E entón podía estar máis tranquila, porque non estaba soa nese mundo, nesas percepcións.

Dixéronme que remexese eu no lume, asando as castañas, porque había moito tempo que non participaba eisí, que non o facía, e eu sentía que as douradas lapas do lume lle daban cor á miña pel, refulxindo nos meus ollos. Sentía que eu toda brilaba, que a miña ialma tamén voaba ao redor de todos, cantando tamén e bailando ao son dos pandeiros. Tamén toquei a pandeireta, pero iso foi cando xa bebemos e comemos bastante, porque houbo un momento no que tiñamos todos dentro a calor do lume. O lume estaba no noso sangue e o viño tamén desfacía o frío. Non sentiamos o frío que xa mora entre as montañas, entre os vales, que nace dos vales. A auga do Miño está moi fría. Xa non podemos bañar nel, pero eu síntome feliz de que estea connosco o principio do inverno, como sempre pasou. As follas das árbores brilan mesmo cando a anoitecida vence o día, cando se apaga o solpor, e escintilan as estrelas reflectíndose nas follas amarelas que morren na fin da súa preciosa vida. E caen no chan, enchendo de vida as pedras, cubrindo as pedras, a herba xeada polo carouxo, e a beiriña do río é unha alfombra de follas murchas que crean un leito brandiño no que presta moito deitarse; pero o vento vén frío das montañas, dicíndonos coa súa existencia que xa nevou nos altos e lonxanos cumes da nosa provincia, do corazón de Galicia.

E paréceme mentira que eu poida estar vivindo isto, que por fin estea eiquí, que onte pola noite eu estivese celebrando Magosto cos veciños da aldeíña e tamén con Artemisa. Que feliz son, que nostalxicamente feliz son. É certo. Son feliz, estou feliz, pero teño tamén o corazón cheo de morriña e de melancolía; pero trátase dunha melancolía fermosísima que non me fai estar tristeiriña, que me inspira, que nace do outono. Agora é cando temos que sentirnos eisí, agora, porque a natureza e a nosa ialma están unidas nunha mesma emoción.

E con Artemisa compartín todas as horas desta fin de semana coma se levásemos moitos anos estando xuntas eiquí, coma se ela non fose unha estraña para ninguén. Ela non o é xa. Para nada o é. E que feliz son cando me decato de que para todos Artemisa é unha veciña máis da aldeíña.

E teño moito sono, pero non quero deixar de explicar todo o que vivimos, aínda que me custa moito contar as cousas ordenadamente porque teño mesturados os momentos desta fin de semana tan fermosísima. Non sei cantas veces lle pedín perdón a Artemisa por facer as cousas tan mal, non sei cantas veces lle dixen que a amaba coma sempre, que a seguía querendo con toda a miña ialma. Non sei cantas veces estivemos xuntas, moi xuntas, recuperando o tempo que non tivemos para facer todo o que sempre amamos facer xuntas... e as noites protéxennos coma sempre, onde queira que esteamos compartíndoo todo. E sinto que agora a vida me leva e me leva e non me importa perderme nesta felicidade tan outonal. Que avance o tempo se só van vir momentos tan dourados, tan bonitos e nostálxicos. Agora sinto que a morte de Lúa é un feito que ten o meu corazón moito máis cheo de sensibilidade que nunca; unha sensibilidade que me gusta, pero hei de recoñecer tamén que hai veces nas que sinto medo por se a miña doenza chega de novo sen avisar. Artemisa dime que non me preocupe por iso, pero que tampouco esqueza que eu estiven moi doentiña e que teño que coidarme moito. Onte non bebín case porque non quero perder a noción de nada e porque non podo esquecer as palabras de Lúa, coas que me confesaba que estaba comezando a se preocupar por min.

Ás veces, teño a sensación de que a miña vida chegou á súa derradeira andaina, malia que sei que aínda me fallan moitas cousas por vivir; pero sinto que xa cheguei a ese punto da vida no que xa non tes que desacougarte por seguir loitando por facer da túa vida o paraíso no que desexas vivir. Síntome moi realizada por conseguir ao final vivir na miña terra con Artemisa, aínda que iso é algo que só lle correspondeu a ela decidir, vivir eiquí. Foi ela quen quixo vir eiquí comigo, por moito que eu llo pedise durante anos; pero seica todo estivese planificado xa e as decisións de Artemisa formasen parte dese plan no que estamos encerradas. Non sei como explicar con claridade todas estas cousas que penso, que están moi claras por dentro de min; pero, cando as tento trasladar á escrita, parecen perder lóxica e claridade. Sei que aínda teño que conseguir moitas máis cousas. Por exemplo, decidín que me vou preparar unhas oposicións porque prefiro ter un traballo do que xa poida vivir para sempre sen preocuparme de se o perdo ou non. Sei que me teño que esforzar moito se quero aprobar porque eu, para eses temas, son do todo parva. Non me gustan nada, pero sei que pagará a pena tanto esforzo. Artemisa tamén está a estudar moito. Quere aprobar o exame do CELGA 4, que o ten o 17 de novembro. Eu téntoa axudar todo o que podo, pero ela ten que poñer máis da súa parte e botarse a falar galego. De cando en vez, fala algunha cousiña e a min paréceme que o fai moi ben, pero dime tamén que ten moi boas mestras, e é certo, ten como mestras a persoas que naceron nas profundidades de Galicia, nunha aldea perdida entre vales e bosques. Como non imos falar ben a lingua que nos alimentou dende que fomos cativiñas? A lingua de sempre, tan melódica e agarimosa; a lingua coa que aprendemos a dicir: quérote.

O outro día, o xoves foi, a miña nai, Artemisa e máis eu estivemos vendo fotografías moi antigas. Eu non lembraba de que a miña nai tiña aínda esas fotografías e descubrir que as tiña, que as gardaba intactas, emocionoume moitísimo. Devecía por velas, pero tamén me daba medo miralas porque me estremecía asomarme tan directamente ao pasado. Esas fotografías son unha xanela aos meus recordos, ao meu pasado, á miña nenez e á miña adolescencia. Temos fotografías da miña avoa cando era nova, da miña nai cando tamén tiña moi pouquiños anos, do meu pai, do meu avoíño, dos pais dos meu pai... a quen nunca coñecín porque non vivían na aldeíña e marcharon a Arxentina cando eu era unha meniña. Non gardo recordos deles, pero dos meus avós maternos si, evidentemente. Gardo tantos recordos deles que me parece imposíbel crer que eses recordos pertenzan a momentos que vivín cando nin tan sequera tiña cinco anos. O meu avó morreu cando eu tiña cinco anos e xa contei moitas veces que eu predixen a súa morte.

O que quería dicir tamén é que, a maiores de fotografías dos meus pais e dos meus avós, tamén hai fotografías miñas. Hai unha de cando eu tiña once anos que a Artemisa a abraiou moitísimo e mesmo coido que estivo a piques de botarse a chorar de emoción cando me viu nesa fotografía tan bonita na que saio vestida co traxe rexional (aínda teño gardado ese traxe), na praciña da miña aldea, co carballo centenario detrás miña, todo cuberto por un ceo gris outonal moi bonito. Na fotografía non se percibe moi ben porque, daquela, a calidade das fotografías non era moi boa aínda, pero eu podo ver perfectamente a cor amarela das follas das árbores que recortan o horizonte ao lonxe. Vese o bosque, pódese intuír perfectamente a silueta das árbores, das montañas, mesmo podo ouvir a voz silandeira do Miño cando miro esa fotografía á que non me asomaba dende había tantos e tantos anos. Tíñaa gardada na miña memoria, pero, ao tela nas miñas mans, pareceume que en realidade o recordo que gardaba dela non lle facía xustiza. A fotografía é moito máis bonita do que eu lembraba. Eu tamén quedei sen saber que dicir cando a vin porque, ao mirala, ao mirarme a min, á rapaza que fun, me pareceu que podía falar comigo mesma e, incluso, sentín que me tiña que pedir perdón a min mesma por traizoarme tanto, por tardar tanto en voltar á miña terra, por tardar tanto en cumprir o desexo que sempre tiven dende que era cativiña. Esa Agnes de once anos que estaba detida nesa fotografía, cunha mirada tan potente e expresiva, parecía estarme preguntando onde estiven durante tantos anos, que fixen comigo, por que permitín que me fixesen tanto dano, por que non fun máis valente e forte e loitei máis por cumprir o que tanto desexaba, por calar a todas esas persoas que non crían que a miña cura estaba na miña terra. Sentinme interrogada por ela, por esa rapaza que, no momento no que lle fixeron a fotografía, tiña tan claro o que quería que fose a súa vida.

Artemisa díxome que eu non mudara nada, que seguía tendo a mesma mirada, a mesma cara incluso, que a miña pel si tiña unha cor distinta, moito máis sa que a que tiña cando me coñeceu (evidentemente, daquela eu xa estaba moi pálida por mor da miña doenza) e tamén me dixo que lle parecía que, ao mirarme aos ollos, podía escoitar os meus pensamentos, podía saber que sentía eu nese momento e que desexaba para min. Díxome que lle parecía que tiña unha mirada moi sabia, que, sendo tan noviña, era moito máis sabia que calquera persoa maior ca min. Esaxera, dende logo; pero emocionoume moito que me dixese todo iso.

Namentres mirabamos as fotografías, a miña nai contounos cousas de cando eu era cativiña. Cando falaba delas, a medida que as contaba, xuro que eu podía ver perfectamente eses momentos na miña mente, momentos dos que non me lembrara ata ese intre. A miña nai explicounos como foi a primeira vez que eu falei, como foi cando dixen a miña primeira verba; pero explicounos iso cunha voz chea de inseguridade e tamén algo de medo. Despois confesounos que gañaba medo cando lembraba de que eu comecei a falar cando nin tan sequera tiña sete meses. Contounos que, na aldeíña, o feito de que eu falase xa con sete meses abraiou e asustou aos veciños todos porque non estaban acostumados a que unha meniña falase tan cedo. Era unha tarde chuviosa de primavera na que a miña nai e máis eu estabamos na casa da miña avoa. Ía frío e estabamos ao carón da lareira, quentándonos co lume, namentres merendabamos. A miña avoa tíñame no seu colo e me falaba de cando en cando, dicíndome verbas agarimosas. Xuro que eu podo lembrar ese momento. Non o lembro con moita claridade, evidentemente, pero si sei o que sentía neses momentos. Sentía que o agarimo da miña avoa me protexía moito máis có lume que tiñamos ao lado. Sentía que estaba ben, moi cómoda, que me gustaría que o tempo se detivese. Evidentemente, non dixen unha frase clara, pero si lembro que me esforcei por pronunciar a verba “avoíña”.

A miña nai contounos que, cando me ouviron dicir “avoíña”, quedaron caladas, incapaces de crer que eu falase. A miña avoa miroume abraiada e entón eu repetín: “avoíña, avoíña”.

Devagariño, fun aprendendo máis palabras e, cando tiña un ano, falaba coma se tivese tres. Moitas veciñas da aldeíña dicíanlle á miña nai que eu non era unha cativa normal, que me tiña que levar a Ourense para que me mirase un doutor, que estaban seguras de que eu tiña algo especial. Outras, en cambio, pensaban, no seu interior, que eu tiña poderes especiais e que mesmo era meiga; pero ninguén se atrevía a dicirlle iso á miña nai. Mais á miña nai sempre lle  estarreceu moito que iso fose verdade e preferiu tratarme coma se non ocorrese nada. Si é certo que sempre confiou moito en min. Deixábame ir soa a Ourense cando era moi cativa, sabendo que eu non me perdería, que non me pasaría nada. Encargábame tarefas do campo que os demais nenos non facían, encargábame o coidado dos animais. En realidade, era eu quen se encargaba de levar o gando aos montes para que pacesen, era quen limpaba a corte onde estaban as galiñas, era quen se encargaba de todos os animais que tiñamos, que eran bastantes, mesmo tiñamos algunhas ovellas para empregar a súa la. A min non me gustaba rapar ás ovellas, iso si que era incapaz de facelo. Nunca comín carne, tampouco. Dende que era cativiña, xa deixei moi claro que non me quería comer aos meus amigos, aos animais que foron máis amigos meus cás persoas. E o curioso é que sempre me respectaron e souberon darme alimentos que suplisen a falla de carne, como moita verdura con ferro, queixo e outras cousas, aínda que, daquela, non había tantas opcións como agora.

Eu tiña moi boa relación coas nosas vaquiñas. Queríaas de verdade, con toda a miña ialma, e non podía aturar que despois elas sufrisen por estar separadas dos seus becerros. Tiñan que quedar preñadas para que despois puidesen dar leite, que a leite si estaba moi boa e faciamos queixo coa leite e despois vendiámolo en Ourense, nos mercados que había de cando en cando. Antes todo era moito máis sinxelo. A xente confiaba máis nas cousas que faciamos os das aldeas, pero agora hai demasiados controles, demasiadas dificultades. Agora xa non poderiamos facer o mesmo que antes.

A tarde do xoves foi unha tarde de lembrar, de falar de momentos moi bonitos, da nosa vida de sempre. Eu expliquei moitas cousas sobre os animais que tiñamos, sobre como traballabamos o agro, das nosas festas, das nosas tradicións, dos nosos costumes... e Artemisa escoitábanos cunha atención inquebrantable.

E creo que vou deixar de escribir xa. É moi tardiño e temos que cear. Por certo, vivirei no piso que aluga Artemisa ata que nos sintamos capaces de ir vivir á casa de Lúa.

 

Traducción:
Domingo, 4 de noviembre de 2018

Es como si hubiese vuelto al pasado. Mi madre me contó que hacía tiempo que no celebraban Magosto con la compañía del frío e incluso de la presencia de la nieve lejana que ya ha caído en las montañas de Ourense. Hacía tiempo que no celebraban un Magosto tan ancestral y semejante al que celebrábamos hace tantos años. Es como si yo hubiese vuelto a mi niñez. Casi que no hay diferencia entre el Magosto que celebramos ayer con los Magostos en los que yo participaba cuando era niña. Ahora me siento llena de nostalgia porque hace tiempo que no celebraba una fiesta tan propia de mi tierra y me gustaría vivirla otra vez. No podremos hacerlo hasta el año que viene. Ahora sé que no tendrán que pasar tantos años para que pueda celebrarlo otra vez. Me gustó tanto la fiesta de ayer que me siento incapaz de explicarla con palabras porque creo que no hay palabras que puedan expresar toda la belleza y la magia de esos momentos. Me olvidé de que nos encontramos en el siglo XXI. Me parecía que de nuevo estábamos en esos años antiguos en los que no existía ni la mitad de las cosas que ahora tenemos. Empleábamos el calor del fuego como si no hubiese otra manera de cocinar, cantábamos y tocábamos música como se hizo siempre, reímos y hablamos, contamos historias, compartimos recuerdos y risas como si no existiesen todos esos aparatos que ahora están alejando a la gente. Mi aldea sigue teñida con los mismos colores que la teñían cuando yo era una niña. Además, compartir con la gente de siempre ese amor a nuestras costumbres y a nuestras tradiciones fue algo tan bonito que creo que no se puede explicar, sólo sentir. Y sentir que todos somos una familia, que no importa el tiempo que vivimos separados, que todos volvíamos a esa realidad en la que sólo nosotros podemos estar, porque seguimos siendo los de siempre, a pesar del tiempo que haya pasado. Seguimos amando de la misma manera, disfrutando igual de la música, del calor de la lumbre, del sabor de las castañas hechas al fuego, de la música sonando por los rincones todos del bosque y de nuestra aldea, lejos de cualquier otra forma de vida. Y compartir con Artemisa todo eso como si ella siempre hubiese estado con nosotros, formando parte de esos momentos tan importantes y especiales... Me siento ahora mismo como si el paso del tiempo se hubiese invertido, como si ahora estuviese en otra realidad. Quedan en mi alma los recuerdos y los ecos de todo lo que vivimos ayer. Además, siento que no hay diferencia entre el mundo de la vida y el mundo de la muerte, que no hay separación entre las dos realidades, porque juro que ayer estaban con nosotros todos esos seres queridos que se fueron aparentemente para siempre. Mientras bailábamos y cantábamos, mientras asábamos las castañas al fuego, mientras lo compartíamos todo, yo sentía que mi abuela y Lúa estaban con nosotros, que estaban con nosotros las almas de esos seres queridos que los demás recordaban. Miraba a mi alrededor y me parecía que en la oscuridad podía encontrar sus ojos. Quería creer que era algo que sólo yo sentía, porque me costaba pensar que los demás también lo percibían; pero la mirada de Artemisa, la de mi madre y de los demás vecinos de la aldeíña me confirmaban que estaban sintiendo lo mismo que yo. Y entonces podía estar más tranquila, porque no estaba sola en ese mundo, en esas percepciones.

Me dijeron que removiese yo en el fuego, asando las castañas, porque hacía mucho tiempo que no participaba así, que no lo hacía, y yo sentía que las doradas llamas del fuego le daban color a mi piel, refulgiendo en mis ojos. Sentía que yo toda brillaba, que mi alma también volaba alrededor de todos, cantando también y bailando al son de los tambores. También toqué la pandereta, pero eso fue cuando ya hubimos bebido y comido bastante, porque hubo un momento en el que teníamos todos dentro el calor del fuego. El fuego estaba en nuestra sangre y el vino también deshacía el frío. No sentíamos el frío que ya mora entre las montañas, entre los valles, que nace de los valles. El agua del Miño está muy fría. Ya no podemos bañarnos en él, pero yo me siento feliz de que esté con nosotros el principio del invierno, como siempre pasó. Las hojas de los árboles brillan incluso cuando la anochecida vence el día, cuando se apaga el crepúsculo, y centellean las estrellas reflejándose en las hojas amarillas que mueren en el fin de su preciosa vida. Y caen al suelo, llenando de vida las piedras, cubriendo las piedras, la hierba helada por la escarcha, y la orilliña del río es una alfombra de hojas marchitas que crean un lecho blandiño en el que apetece mucho tumbarse; pero el viento viene frío de las montañas, diciéndonos con su existencia que ya ha nevado en las altas y lejanas cumbres de nuestra provincia, del corazón de Galicia.

Y me parece mentira que yo pueda estar viviendo esto, que por fin esté aquí, que ayer por la noche yo estuviese celebrando Magosto con los vecinos de la aldeíña y también con Artemisa. Qué feliz soy, qué nostálgicamente feliz soy. Es cierto. Soy feliz, estoy feliz, pero tengo también el corazón lleno de morriña y de melancolía; pero se trata de una melancolía hermosísima que no me hace estar tristiña, que me inspira, que nace del otoño. Ahora es cuando tenemos que sentirnos así, ahora, porque la naturaleza y nuestra alma están unidas en una misma emoción.

Y con Artemisa he compartido todas las horas de este fin de semana como si llevásemos muchos años estando juntas aquí, como si ella no fuese una extraña para nadie. Ella no lo es ya. Para nada lo es. Y qué feliz soy cuando me percato de que para todos Artemisa es una vecina más de la aldeíña.

Y tengo mucho sueño, pero no quiero dejar de explicar todo lo que hemos vivido, aunque me cuesta mucho contar las cosas ordenadamente porque tengo mezclados los momentos de este fin de semana tan hermosísimo. No sé cuántas veces le he pedí perdón a Artemisa por hacer las cosas tan mal, no sé cuántas veces le dije que la amaba como siempre, que seguía queriéndola con toda mi alma. No sé cuántas veces estuvimos juntas, muy juntas, recuperando el tiempo que no tuvimos para hacer todo lo que siempre amamos hacer juntas... y las noches nos protegen como siempre, dondequiera que estemos compartiéndolo todo. Y siento que ahora la vida me lleva y me lleva y no me importa perderme en esta felicidad tan otoñal. Que avance el tiempo si sólo van a venir momentos tan dorados, tan bonitos y nostálgicos. Ahora siento que la muerte de Lúa es un hecho que tiene mi corazón mucho más lleno de sensibilidad que nunca; una sensibilidad que me gusta, pero he de reconocer también que hay veces en las que siento miedo por si mi enfermedad llega de nuevo sin avisar. Artemisa me dice que no me preocupe por eso, pero que tampoco olvide que yo estuve muy enfermiña y que tengo que cuidarme mucho. Ayer no bebí casi porque no quiero perder la noción de nada y porque no puedo olvidar las palabras de Lúa, con las que me confesaba que estaba comenzando a preocuparse por mí.

A veces, tengo la sensación de que mi vida llegó a su última etapa, a pesar de que sé que aún me quedan muchas cosas por vivir; pero siento que ya he llegado a ese punto de la vida en el que ya no tienes que preocuparte por seguir luchando por hacer de tu vida el paraíso en el que deseas vivir. Me siento muy realizada por conseguir al fin vivir en mi tierra con Artemisa, aunque eso es algo que sólo le correspondió a ella decidir, vivir aquí. Fue ella quien quiso venir aquí conmigo, por mucho que yo se lo pidiese durante años; pero tal vez todo estuviese planificado ya y las decisiones de Artemisa formasen parte de ese plan en el que estamos encerradas. No sé cómo explicar con claridad todas estas cosas que pienso, que están muy claras por dentro de mí; pero, cuando intento trasladarlas a la escritura, parecen perder lógica y claridad. Sé que todavía tengo que conseguir muchas más cosas. Por ejemplo, he decidido que voy a prepararme unas oposiciones porque prefiero tener un trabajo del que ya pueda vivir para siempre sin preocuparme de si lo pierdo o no. Sé que tengo que esforzarme mucho si quiero aprobar porque yo, para esos temas, soy del todo tonta. No me gustan nada, pero sé que merecerá la pena tanto esfuerzo. Artemisa también está estudiando mucho. Quiere aprobar el examen del CELGA 4, que lo tiene el 17 de noviembre. Yo intento ayudarla todo lo que puedo, pero ella tiene que poner más de su parte y echarse a hablar gallego. De vez en cuando, habla alguna cosiña y a mí me parece que lo hace muy bien, pero me dice también que tiene muy buenas maestras, y es cierto, tiene como maestras a personas que nacieron en las profundidades de Galicia, en una aldea perdida entre valles y bosques. ¿Cómo no vamos a hablar bien la lengua que nos alimentó desde que fuimos niñas? La lengua de siempre, tan melódica y cariñosa; la lengua con la que aprendimos a decir: te quiero.

El otro día, el jueves fue, mi madre, Artemisa y yo estuvimos viendo fotografías muy antiguas. Yo no me acordaba de que mi madre tenía todavía esas fotografías y descubrir que las tenía, que las guardaba intactas, me emocionó muchísimo. Deseaba verlas, pero también me daba miedo mirarlas porque me estremecía asomarme tan directamente al pasado. Esas fotografías son una ventana a mis recuerdos, a mi pasado, a mi niñez y a mi adolescencia. Tenemos fotografías de mi abuela cuando era joven, de mi madre cuando también tenía muy poquiños años, de mi padre, de mi abueliño, de los padres de mi padre... a quienes nunca conocí porque no vivían en la aldeíña y se marcharon a Argentina cuando yo era una bebé. No guardo recuerdos de ellos, pero de mis abuelos maternos sí, evidentemente. Guardo tantos recuerdos de ellos que me parece imposible creer que esos recuerdos pertenezcan a momentos que viví cuando ni tan siquiera tenía cinco años. Mi abuelo murió cuando yo tenía cinco años y ya he contado muchas veces que yo predije su muerte.

Lo que quería decir también es que, aparte de fotografías de mis padres y de mis abuelos, también hay fotografías mías. Hay una de cuando yo tenía once años que a Artemisa la asombró mucho e incluso creo que estuvo a punto de echarse a llorar de emoción cuando me vio en esa fotografía tan bonita en la que salgo vestida con el traje regional (todavía tengo guardado ese traje), en la placiña de mi aldea, con el roble centenario detrás de mí, todo cubierto por un cielo gris otoñal muy bonito. En la fotografía no se percibe muy bien porque, en aquel entonces, la calidad de las fotografías no era muy buena todavía, pero yo puedo ver perfectamente el color amarillo de las hojas de los árboles que recortan el horizonte a lo lejos. Se ve el bosque, se puede intuir perfectamente la silueta de los árboles, de las montañas, incluso puedo oír la voz silente del Miño cuando miro esa fotografía a la que no me asomaba desde hacía tantos y tantos años. La tenía guardada en mi memoria, pero, al tenerla en mis manos, me pareció que en realidad el recuerdo que guardaba de ella no le hacía justicia. La fotografía es mucho más bonita de lo que yo recordaba. Yo también me quedé sin saber qué decir cuando la vi porque, al mirarla, al mirarme a mí, a la rapaza que fui, me pareció que podía hablar conmigo misma e, incluso, sentí que tenía que pedirme perdón a mí misma por traicionarme tanto, por tardar tanto en volver a mi tierra, por tardar tanto en cumplir el deseo que siempre tuve desde que era niña. Esa Agnes de once años que estaba detenida en esa fotografía, con una mirada tan potente y expresiva, parecía estar preguntándome dónde estuve durante tantos años, qué hice conmigo, por qué permití que me hiciesen tanto daño, por qué no fui más valiente y fuerte y luché más por cumplir lo que tanto deseaba, por callar a todas esas personas que no creían que mi cura estaba en mi tierra. Me sentí interrogada por ella, por esa rapaza que, en el momento en el que le hicieron la fotografía, tenía tan claro lo que quería que fuese su vida.

Artemisa me dijo que yo no había cambiado nada, que seguía teniendo la misma mirada, la misma cara incluso, que mi piel sí tenía un color distinto, mucho más sano que el que tenía cuando me conoció (evidentemente, en aquel entonces yo ya estaba muy pálida por culpa de mi enfermedad) y también me dijo que le parecía que, al mirarme a los ojos, podía escuchar mis pensamientos, podía saber qué sentía yo en ese momento y qué deseaba para mí. Me dijo que le parecía que tenía una mirada muy sabia, que, siendo tan jovenciña, era mucho más sabia que cualquier persona mayor que yo. exagera, desde luego; pero me emocionó mucho que me dijese todo eso.

Mientras mirábamos las fotografías, mi madre nos contó cosas de cuando yo era niña. Cuando hablaba de ellas, a medida que las contaba, juro que yo podía ver perfectamente esos momentos en mi mente, momentos de los que no me había acordado hasta ese instante. Mi madre nos explicó cómo fue la primera vez que yo hablé, cómo fue cuando yo dije mi primera palabra; pero nos explicó eso con una voz llena de inseguridad y también algo de miedo. Después nos confesó que sentía miedo cuando recordaba que yo comencé a hablar cuando ni tan siquiera tenía siete meses. Nos contó que, en la aldeíña, el hecho de que yo hablase ya con siete meses asombró y asustó a los vecinos todos porque no estaban acostumbrados a que una bebé hablase tan pronto. Era una tarde lluviosa de primavera en la que mi madre y yo estábamos en la casa de mi abuela. Hacía frío y estábamos cabe la lumbre, calentándonos con el fuego, mientras merendábamos. Mi abuela me tenía en su regazo y me hablaba de vez en cuando, diciéndome palabras cariñosas. Juro que yo puedo recordar ese momento. No lo recuerdo con mucha claridad, evidentemente, pero sí sé lo que sentía en esos momentos. Sentía que el cariño de mi abuela me protegía mucho más que el fuego que teníamos al lado. Sentía que estaba bien, muy cómoda, que me gustaría que el tiempo se detuviese. Evidentemente, no dije una frase clara, pero sí recuerdo que me esforcé por pronunciar la palabra “avoíña”.

Mi madre nos contó que, cuando me oyeron decir “avoíña”, se quedaron calladas, incapaces de creer que yo hablase. MI abuela me miró asombrada y entonces yo repetí: “avoíña, avoíña”.

Poquiño a poco, fui aprendiendo más palabras y, cuando tenía un año, hablaba como si tuviese tres. Muchas vecinas de la aldeíña le decían a mi madre que yo no era una niña normal, que tenía que llevarme a Ourense para que me mirase un doctor, que estaban seguras de que yo tenía algo especial. Otras, en cambio, pensaban, en su interior, que yo tenía poderes especiales y que incluso era meiga; pero nadie se atrevía a decirle eso a mi madre. Mas a mi madre siempre la asustó mucho que eso fuese verdad y prefirió tratarme como si no ocurriese nada. Sí es cierto que siempre confió mucho en mí. Me dejaba ir sola a Ourense cuando era muy niña, sabiendo que yo no me perdería, que no me pasaría nada. Me encargaba tareas del campo que los demás niños no hacían, me encargaba el cuidado de los animales. En realidad, era yo quien se encargaba de llevar el ganado a los montes para que paciesen, era quien limpiaba el cobertizo donde estaban las gallinas, era quien se encargaba de todos los animales que teníamos, que eran bastantes, incluso teníamos algunas ovejas para emplear su lana. A mí no me gustaba esquilar a las ovejas, eso sí que era incapaz de hacerlo. Nunca comí carne, tampoco. Desde que era niña, ya dejé muy claro que no quería comerme a mis amigos, a los animales que fueron más amigos míos que las personas. Y lo curioso es que siempre me respetaron y supieron darme alimentos que supliesen la falta de carne, como mucha verdura con hierro, queso y otras cosas, aunque, en aquel entonces, no había tantas opciones como ahora.

Yo tenía muy buena relación con nuestras vaquiñas. Las quería de verdad, con toda mi alma, y no podía soportar que después ellas sufriesen por estar separadas de sus becerros. Tenían que quedarse preñadas para que después pudiesen dar leche, que la leche sí estaba muy buena y hacíamos queso con la leche y después lo vendíamos en Ourense, en los mercados que había de vez en cuando. Antes todo era mucho más sencillo. La gente confiaba más en las cosas que hacíamos los de las aldeas, pero ahora hay demasiados controles, demasiadas dificultades. Ahora ya no podríamos hacer lo mismo que antes.

La tarde del jueves fue una tarde de rememorar, de hablar de momentos muy bonitos, de nuestra vida de siempre. Yo expliqué muchas cosas sobre los animales que teníamos, sobre cómo trabajábamos el campo, de nuestras fiestas, de nuestras tradiciones, de nuestras costumbres... y Artemisa nos escuchaba con una atención inquebrantable.

Y creo que voy a dejar de escribir ya. Es muy tardiño y tenemos que cenar. Por cierto, viviré en el piso que alquila Artemisa hasta que nos sintamos capaces de ir a vivir a la casa de Lúa.

 

2 comentarios:

  1. Tenía muchísimas ganas de leer una capítulo de la historia. Hoy he tenido un poco de tiempo y he aprovechado. Me encanta esta entrada, es muy entrañable y me parece interesante el trasfondo de todo. Celebrar Magosto en su tierra, con su madre, con todos sus vecinos y sobretodo con Artemisa, es un sueño cumplido. Es un capítulo especial, como si fuese la culminación de un sueño muy deseado, el momento más feliz de su vida. Es una recompensa a todo lo que ha sufrido hasta llegar a ese preciso momento. Me encanta porque además, no puedes llorar por los seres queridos que no están, pues Lúa y su abuela estaban con ellos, viviendo ese momento mágico. Agnes no puede ser más feliz, y eso lo transmite en palabras, aunque crea que no es capaz de transmitirlo, que hay que sentirlo.

    Muy bonito el momento de las fotografías y todo lo que conlleva. Esa vuelta al pasado, que en el fondo, no es tan pasado, pues Agnes sigue siendo la misma, pero es cierto que han pasado muchas cosas desde entonces y es más consciente de la vida. Artemisa vive esos momentos muy emocionada, viendo a esa Agnes del pasado, dejándose llevar por el pasado de la persona a la que más ama en el mundo y agradecida por poder vivirlo junto a ella.

    Ahora acabas de llegar jajajaja. En cuanto pueda, me leeré otro. No sabes lo mucho que disfruto leyendo tus entradas. Como siempre, maravilloso.

    ResponderEliminar
  2. Las cosas pueden verse siempre de varios modos, y esta entrada es en cierto modo el reflejo de la anterior, es el punto de vista de Agnes, y resulta curioso cómo es a la vez muy parecido y muy diferente; parecido porque los hechos son los mismos: el regreso benigno y feliz a Galicia, la recomposición de su relación, el visionado de las fotografías... pero diferente también porque Agnes es mucho más mágica que Artemisa, de eso ahora no me cabe ninguna duda, y es algo que resulta curioso porque Artemisa nunca ha sido una materialista, todo lo contrario, ¡si es el muy mágica! Pero no se puede comparar con Agnes, de eso no cabe duda.

    Y es preciosa la parte final donde Agnes cuenta en su hermosísimo gallego cómo era su vida en la infancia y cómo los animales formaban parte de sus momentos cotidianos, ¡y me encanta que se dé cuenta de cómo sufren las vaquiñas cuando las separan de sus terneritos! En fin, tienes un gran don escribiendo, da mucho placer, estimulas la imaginación y despiertas los sentidos... me encanta.

    ResponderEliminar